Ai đã 'bức tử' hồ Khe Lang?

Đầu tháng 7/2022, từ phản ánh của nhân dân về việc cá trên khu vực hồ thủy lợi Khe Lang đồng loạt chết bất thường, đoàn công tác liên ngành do Sở TN&MT chủ trì, phối hợp Chi cục Thủy sản, Chi cục Thủy lợi, Chăn nuôi - Thú y; Công ty TNHH MTV Thủy lợi Bắc Hà Tĩnh; Chính quyền các huyện Đức Thọ, Can Lộc và Trung tâm quan trắc TN&MT tỉnh Hà Tĩnh đã lập đoàn kiểm tra thực địa, lấy 9 mẫu nước và 1 mẫu cá để quan trắc, xác định nguyên nhân.

Chính quyền địa phương thu gom cá chết bất thường trên hồ Khe Lang.

Kết quả, qua thực hiện quan trắc mẫu nước lòng hồ, mẫu cá và mẫu nước tại các dòng chảy về khu vực hồ Khe Lang, đoàn kiểm tra liên ngành đã xác định nguyên nhân cá chết bất thường là do nước trong lòng hồ bị ô nhiễm. Cụ thể, kết quả phân tích cho thấy, 2 mẫu nước mặt khu vực lòng hồ Khe Lang (1 mẫu tại vị trí tràn xả lũ thuộc xã An Dũng, huyện Đức Thọ và 1 mẫu ở vị trí tiếp nhận nguồn nước chảy từ địa bàn xã Thường Nga, huyện Can Lộc về hồ Khe Lang) có 2 thông số BOD5 và COD vượt giới hạn từ 1,07 đến 1,27 lần và 3 thông số BOD5, COD và Coliform vượt giới hạn từ 1,08 lần đến 3,17 lần.

Mẫu nước mặt tại lạch dẫn nước qua cống đường 70 thuộc xã An Dũng cách hồ Khe Lang 300m và mẫu nước cống qua đường 70 chảy từ hồ Ao Nậm xuống Khe Trăn, thuộc xã Phú Lộc, huyện Can Lộc trước khi về hồ Khe Lang phát hiện 5/8 thông số phân tích vượt giới hạn cho phép từ 1,23 đến 19 lần, thậm chí có thông số (Amoni) vượt giới hạn cột A2 QCVN 08 từ 1,84 lần đến 50 lần. Đối với mẫu cá chết, không phát hiện thấy các loài vi khuẩn gây bệnh thường gặp trên cá.

Đoàn kiểm tra kết luận, có nhiều yếu tố dẫn đến nguồn nước hồ Khe Lang ô nhiễm. Ngoài yếu tố nước thải trong sinh hoạt, chăn nuôi, chăn thả trâu bò... các dòng chảy quanh khu vực hồ có hàm lượng các chất dinh dưỡng vượt rất cao. Lượng chất bẩn này làm gia tăng độ đục trong nước khiến cho các thực vật thủy sinh (chủ yếu là tảo) không thể quang hợp để cung cấp oxy trong nước. Ngoài ra, hàm lượng các chất hữu cơ (COD, BOD5) gia tăng dẫn đến nhu cầu sử dụng oxy để các loài sinh vật phân hủy hợp chất hữu cơ, vô cơ lớn.

Trước đó, vào đầu tháng 7/2022, người dân địa phương ghi nhận xảy ra hiện tượng bất thường khi cá chết hàng loạt, nổi trắng trên khu vực lòng hồ Khe Lang. Cá chết chủ yếu là cá mè, cá diếc và cá rô phi. Cao điểm, chỉ trong khoảng 1 tuần, từ ngày 8 - 13/7, chính quyền địa phương đã thu gom, xử lý khoảng 140kg cá chết. Nghi ngờ nguyên nhân cá chết là do nguồn nước trong hồ bị ô nhiễm, bởi vì khu vực phía trên hồ Khe Lang có một số trang trại chăn nuôi lợn với quy mô lớn, người dân đã kiến nghị cơ quan chức năng vào cuộc.

Liên quan đến vấn đề này, ngày 29/7 vừa qua, Thanh tra Sở TN&MT Hà Tĩnh đã ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với Công ty CP Phát triển nông lâm Hà Tĩnh, đóng trên địa bàn xã Phú Lộc, huyện Can Lộc số tiền 60 triệu đồng. Mặc dù không trực tiếp xả ra hồ Khe Lang nhưng mẫu nước thải tại vị trí cống thoát nước thải của doanh nghiệp chuyên về chăn nuôi lợn này cũng nằm trong khu vực có dư luận xả thải gây ô nhiễm môi trường. Tiến hành phân tích mẫu, xác định nguồn nước thải từ trang trại này có thông số Coliform vượt 3,2 lần so với giới hạn cho phép.

Ngoài trang trại này, khu vực thượng nguồn hồ Khe Lang còn có nhiều trang trại chăn nuôi quy mô lớn và một số điểm khai thác khoáng sản trái phép. Đơn cử, trang trại của Tổng Công ty Khoáng sản và Thương mại Hà Tĩnh (MITRACO) với quy mô 5.000 con lợn. Tuy nhiên, cơ quan chức năng chưa có cơ sở để kết luận, việc các trang trại này có gây ô nhiễm cho hồ Khe Lang hay không.

Được biết, Hồ Khe Lang có dung tích 9,6 triệu m3, có nhiệm vụ cấp nước tưới cho hơn 100ha lúa của người dân hai huyện Can Lộc và Đức Thọ. Đồng thời, cung cấp nước tưới cho hàng chục hecta hoa màu và cấp nước cho nuôi trồng thủy sản. Đây cũng là hồ chứa nằm trong quy hoạch cấp nước sinh hoạt nông thôn cho các xã An Dũng, Thanh Bình Thịnh của huyện Đức Thọ và các xã Thường Nga, Kim Song Trường thuộc huyện Can Lộc. Trước tình trạng ô nhiễm đáng báo động nguồn nước hồ Khe Lang, Sở TN&MT đề nghị UBND tỉnh Hà Tĩnh chỉ đạo các sở ngành liên quan tăng cường thanh tra, kiểm tra công tác bảo vệ môi trường, tài nguyên nước đối với các dự án UBND tỉnh và Sở TN&MT phê duyệt hồ sơ bảo vệ môi trường trong lưu vực hồ Khe Lang.

UBND các huyện Can Lộc và Đức Thọ khẩn trương yêu cầu cấp xã, các đơn vị chức năng tiếp tục theo dõi, thu gom, tiêu hủy toàn bộ số cá chết. Đồng thời, rà soát kỹ các nguồn thải; giám sát hoạt động tự ý thả cá, đánh bắt cá, chăn nuôi, chăn thả trâu bò, sinh hoạt dân cư trong khu vực... có tác động trực tiếp, gián tiếp đến nguồn nước hồ Khe Lang để có biện pháp ngăn chặn, xử lý kịp thời.

Thiên Thảo