Việt Nam thu hút đầu tư khởi nghiệp dù chưa có start-up 'kỳ lân'

Hệ sinh thái khởi nghiệp Đông Nam Á đón nhận làn sóng đầu tư lớn trong năm 2016 và 2017. Điều này giúp hình thành nền kinh tế khởi nghiệp ở nhiều nước, thu hút sự chú ý đến những quốc gia như Việt Nam, Malaysia và Indonesia.

Theo dữ liệu của Tech in Asia, Việt Nam thu hút được khoản đầu tư 61,5 triệu USD năm 2017. Tuy vậy, báo cáo Khởi nghiệp thường niên của Topica Founder Institute (TFI) năm 2017 ghi nhận tổng số tiền rót vốn vào Việt Nam đạt gần 300 triệu USD, tăng 42% so với cùng kỳ năm ngoái với 92 thương vụ.

Theo TFI, con số 92 đã bao gồm cả các hợp đồng đầu tư không được tiết lộ nhưng thực tế có thể còn hơn. Tại Việt Nam, theo nghiên cứu, trung bình cứ mỗi 57.982 người dân thì có một công ty khởi nghiệp ra đời.

"Tôi cho rằng một trong những lý do thu hút được đầu tư nước ngoài là sự xuất hiện của các startup kỳ lân (công ty khởi nghiệp được định giá trên 1 tỷ USD). Điều này giúp chiêu mộ các nhân tài nước ngoài đến làm việc. Tuy vậy, trong khi Indonesia tuyên bố đã có 4 start-up kỳ lân, Việt Nam và Malaysia vẫn chưa xác nhận sự có mặt của bất kỳ công ty khởi nghiệp kỳ lân nào trong nước", ông Kuan Hsu, đối tác của quỹ đầu tư mạo hiểm KK Fund cho biết.

Thị trường khởi nghiệp Việt Nam hiện tại thiếu vắng sự xuất hiện của các công ty khởi nghiệpđược định giá trên một tỷ USD.

Ông cũng bổ sung nhiều người có thể phản biện Grab là một công ty Malaysia chỉ đăng ký kinh doanh tại Singapore nhưng trên thực tế, start-up này đặt vẫn đặt trụ sở chính và phân bổ nhân sự ở Singapore nhiều hơn Malaysia.

Tương tự với startup Kyber Network do CEO người Việt Nam Lợi Lưu thành lập nhưng đăng ký kinh doanh và đặt trụ sở chính tại Singapore. Tháng 7/2018, start-up này nằm trong danh sách 50 công ty khởi nghiệp công nghệ và thu hút vốn đầu tư lớn nhất tại Đông Nam Á và được tính là startup của đảo quốc sư tử.

Trong năm 2017, các start-up lĩnh vực thương mại điện tử dẫn đầu số lượng gọi vốn với 21 thương vụ, đạt xấp xỉ 83 triệu USD. Theo sau là các lĩnh vực công nghệ ẩm thực, fintech, truyền thông, vận tải và du lịch trực tuyến.

6 startup được rót vốn nhiều nhất, chiếm đến 198 triệu USD là Foody ( 82% cổ phần của startup này được Sea Group mua lại với 64 triệu USD); Tiki (gọi vốn vòng series C từ JD.com trị giá 54 triệu USD); một start-up không tiết lộ nhận 20 triệu USD từ TNB Ventures và Vntrip (gọi vốn vòng series B từ Hendale Captital 10 triệu USD). Bên cạnh đó, Sea cũng mua lại hai start-up công nghệ tài chính và logistic không được tiết lộ với giá 50 triệu USD.

Kuan Hsu cho rằng quy mô dân số của quốc gia cũng là yếu tố tạo nên sự khác biệt cho hệ sinh thái khởi nghiệp, đặc biệt là với các mô hình kinh doanh dựa vào mức độ tiêu thụ. Dân số càng lớn, khả năng tiêu thụ, mua bán hàng hóa càng cao và start-up vì thế càng phát triển. Những quốc gia đông dân, cơ cấu dân số trẻ như Việt Nam, Indonesia có lợi thế này.

Tuy vậy, các start-up đặt tại Malaysia với điều kiện vị trí địa lý gần Singapore có thể di chuyển vào quốc gia này dễ dàng để tiếp cận nguồn vốn cũng như mở văn phòng tại đây và dùng đó làm "cứ điểm" mở rộng sang thị trường các nước khác. Nhiều công ty khởi nghiệp tận dụng lợi thế này rất tốt và qua lại Singapore để gọi vốn trước cả khi ứng dụng gọi xe công nghệ tham gia vào thị trường.

Không giống như một vài quốc gia trong khu vực, hệ sinh thái khởi nghiệp của Việt Nam vẫn chỉ đang ở giai đoạn đầu nhưng đã sớm cho thấy sự phát triển nhảy vọt, Nikhil Kapur, người đại diện quỹ Gree Ventures cho biết.

"Thị trường Việt Nam khác biệt với những quốc gia còn lại trong khu vực nên chúng tôi cần thận trọng và thêm thời gian để đánh giá. Mỗi năm một lần, chúng tôi sẽ xem xét mức độ trưởng thành của hệ sinh thái khởi nghiệp quốc gia này. Một số doanh nhân thực sự tốt đang bắt đầu xây dựng những công ty lớn", Kapur nói.

Ông Hsu cũng bày tỏ hy vọng quỹ KK Fund có thể đầu tư vào thị trường Việt Nam vào cuối năm nay.

Kỳ lân trong văn hóa châu Âu, là một sinh vật thần thoại, với hình dáng phổ biến được biết đến như là con ngựa trắng có một sừng trên trán. Con thú quý hiếm với những đặc tính tuyệt vời này đã là nguồn cảm hứng để gắn biệt danh cho các công ty startup xuất sắc.

Thuật ngữ kỳ lân – Unicorn xuất hiện lần đầu trong một bài viết trên trang công nghệ TechCrunch vào năm 2013. Trong bài viết đó, tác giả Aileen Lee – một nhà đầu tư đã tìm kiếm và đưa ra danh sách những công ty khởi nghiệp dựa trên nền tảng công nghệ có tốc độ tăng trưởng cao trong khoảng thời gian ngắn. Và Aileen Lee muốn có một thuật ngữ để có thể minh họa được nhóm khởi nghiệp công nghệ mới có giá trị trên 1 tỷ USD và được thành lập sau năm 2003. Vào thời điểm bài báo được xuất bản, cô đã tìm thấy 39 kỳ lân đã đáp ứng các tiêu chí này.

Những đặc tính của Unicorn là gì? Đầu tiên hẳn là sự quý hiếm. Hồi năm 2013, người sáng tạo ra thuật ngữ này ước tính rằng, trong 1539 công ty Internet và phần mềm mới xuất hiện thì chỉ có 1 trong số đó được xem là Unicorn. Một công ty tỷ đô không xuất hiện thường xuyên và Unicorn là câu chuyện thành công hiếm có của những người mới bắt đầu.

Một đặc tính khác của Unicorn là sự khao khát. Những con Unicorn muốn cách mạng hóa thế giới và một trong những khẩu hiệu cửa miệng của giới công nghệ thường được nhắc đến mỗi khi họ tung ra sản phẩm mới là “thay đổi thế giới”. Mặc dù có giá trị lớn nhưng thế giới phải công nhận rằng Unicorn rất khó nắm bắt. Unicorn là một thuật ngữ đầy tính lãng mạn và mạnh mẽ của giới công nghệ, chúng ở xa tầm với của nhiều người, chúng tạo ra được những điều kỳ diệu và rất hiếm gặp.

Kỳ lân khởi nghiệp sống ở đâu?
Những Unicorn mới xuất hiện trong nửa đầu năm 2017 đến từ nhiều ngành nghề khác nhau. Chúng ta có Fintech (Paytm - nhà cung cấp dịch vụ thương mại di động, và Robinhood - nền tảng giao dịch chứng khoán), nhà thông minh (Katerra - khởi nghiệp xây dựng và View - nhà sản xuất kính thông minh) và xe đạp (Ofo và Peloton- nhà sản xuất xe đạp thể dục và các bài tập).

Tất nhiên cũng không thể thiếu các doanh nghiệp phần mềm (CrowdStrike - bảo mật an ninh mạng, và Symphony – nền tảng nhắn tin doanh nghiệp) và Internet tiêu dùng (trang web câu hỏi và trả lời Quora và Zhihu).

Nơi sản sinh ra Unicorn ít có sự thay đổi về địa lý. Sự áp đảo của những công ty khởi nghiệp xuất hiện trong danh sách trị giá tỷ USD đều đến từ Mỹ hoặc Trung Quốc. Tại Mỹ có 13 con kỳ lân mới, trong khi Trung Quốc đã xuất xưởng được 8 công ty tỷ USD như vậy trong năm 2017. Ấn Độ và Anh đều có một Unicorn xuất hiện. Điều này không có gì là quá mới lạ bởi trong danh sách 231 Unicorn thì có tới 121 công ty đang đặt trụ sở tại Mỹ và 66 đến từ Trung Quốc.

Theo Chuyên trang StartupViet /PC WORLD VN