Bắc Hà: Bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống

Từ khi Câu lạc bộ dệt, thêu thổ cẩm của đồng bào dân tộc Mông ở xã Thải Giàng Phố ra đời, sắc màu thổ cẩm, âm thanh từ khung dệt xuất hiện nhiều hơn trong từng nếp nhà ở khắp các thôn bản. Ngoài sản phẩm áo, váy, khăn thổ cẩm truyền thống, câu lạc bộ còn tạo ra nhiều sản phẩm như mũ, túi xách thổ cẩm phù hợp với nhu cầu và thị hiếu của người tiêu dùng.

Câu lạc bộ dệt, thêu thổ cẩm của đồng bào dân tộc Mông ở xã Thải Giàng Phố.

Chị Hoàng Thị Dung, Chủ nhiệm Câu lạc bộ chia sẻ: Câu lạc bộ dệt, thêu thổ cẩm là nơi các thành viên có cơ hội giao lưu, học hỏi và trao đổi, chia sẻ phương pháp hoàn thiện sản phẩm; cùng nhau tạo ra những sản phẩm có giá trị kinh tế cao, giúp phụ nữ dân tộc thiểu số có thêm thu nhập, cải thiện cuộc sống. Mỗi năm, Câu lạc bộ bán ra thị trường từ 60 - 120 bộ trang phục, qua đó góp phần lưu giữ nghệ thuật trang trí trên trang phục người Mông.

Việc ra đời câu lạc bộ đã tạo động lực để những người phụ nữ dân tộc Mông thêm yêu nghề dệt và thấy rõ hơn trách nhiệm của mình trong việc lưu giữ, phát huy nghề truyền thống của cha ông.

Tiết mục mang đậm bản sắc dân tộc của Câu lạc bộ Văn nghệ dân gian Hồng Mi (xã Bản Phố) tại chợ đêm Bắc Hà.

Cứ vào cuối tuần, chợ phiên Bắc Hà lại nhộn nhịp, đông vui hẳn lên vì sự xuất hiện của đông đảo du khách từ các nơi đổ về. Trong gian nhà lớn giữa chợ, các thành viên của Câu lạc bộ Văn nghệ dân gian Hồng Mi (xã Bản Phố) hăng say biểu diễn các tiết mục văn nghệ dân gian như thổi sáo, khèn Mông, múa sênh tiền…

Cùng với hoạt động biểu diễn hằng tuần ở chợ, Câu lạc bộ Văn nghệ dân gian Hồng Mi còn tham gia nhiều chương trình văn nghệ của huyện; giúp các thôn, bản xây dựng các tiết mục biểu diễn, thành lập câu lạc bộ văn nghệ thôn... để giữ gìn và phát huy bản sắc truyền thống của dân tộc.

Câu lạc bộ Văn nghệ dân gian Hồng Mi trình diễn múa gậy sênh tiền, khèn Mông… phục vụ khách du lịch tại miền Cao nguyên trắng Bắc Hà (Ảnh: Tráng Xuân Cường).

Những năm qua, thực hiện công tác bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc thiểu số, gắn với phát triển du lịch trong giai đoạn mới, huyện Bắc Hà đã tổ chức nhiều hoạt động thực chất. Một trong những giải pháp đã và đang được huyện tập trung thực hiện là triển khai hiệu quả Dự án 6 “Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch” thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, giai đoạn 2021 - 2030.

Điển hình như các hoạt động: khôi phục, bảo tồn và phát huy văn hóa độc đáo, đặc sắc Lễ hội Khu Cù Tê (tết tháng Bảy); mở lớp tập huấn, mời nghệ nhân am hiểu về văn hóa người La Chí từ Hà Giang sang hướng dẫn, khôi phục lại một số phong tục, tập quán đã thất lạc; tổ chức lớp truyền dạy nghi lễ nhảy lửa của người Dao đỏ tại xã Nậm Đét; mời các chuyên gia của Sở Văn hóa và Thể thao truyền đạt kỹ năng bảo vệ di sản văn hóa, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về việc gìn giữ, bảo tồn và phát huy các giá trị, di sản văn hóa...

Lớp tập huấn và truyền dạy văn hóa dân tộc Dao xã Nậm Đét.

Ngoài ra, huyện Bắc Hà đã và đang làm tốt việc bảo tồn và phát huy các giá trị của nghề truyền thống.

Nổi bật phải là các nghề: rèn đúc nông cụ tại xã Na Hối và xã Bản Phố; chạm khắc bạc tại xã Na Hối; may trang phục dân tộc Tày tại các xã Tà Chải, Na Hối; đan nón lá tại xã Bản Liền; làm bánh chưng đen tại xã Tà Chải; chế tác nhạc cụ dân tộc Mông tại xã Bản Phố; làm yên ngựa của dân tộc Phù Lá tại xã Lùng Phình; nấu rượu ngô xã Bản Phố; may trang phục dân tộc Mông xã Thải Giàng Phố; làm cốm, thêu túi của dân tộc Tày tại xã Tà Chải…

Festival Cao nguyên trắng Bắc Hà gắn với 4 mùa trong năm.

Không chỉ quan tâm bảo tồn, nâng cao ý thức bảo tồn nghề truyền thống và tạo thêm sinh kế cho người dân, huyện Bắc Hà còn chú trọng phát huy di sản văn hóa gắn với phát triển du lịch.

Huyện Bắc Hà đang xây dựng 10 nhóm sản phẩm du lịch đặc sắc gắn với thương hiệu “Cao nguyên trắng” và xây dựng không gian văn hóa đặc trưng của các dân tộc Mông, Dao, Tày, Nùng. Các sản phẩm văn hóa du lịch như chợ đêm Bắc Hà, lễ hội đua ngựa, Festival Cao nguyên trắng Bắc Hà gắn với 4 mùa trong năm đều được du khách yêu thích và đánh đánh giá cao.

Trong 9 tháng năm 2024, lượng du khách đến với Bắc Hà đạt khoảng 609.000 lượt người.

Các giá trị văn hóa, dân ca, dân vũ truyền thống, lễ hội được bảo tồn, phục dựng, tổ chức thường xuyên đã tạo ra sản phẩm văn hóa đặc sắc phục vụ phát triển du lịch.

Biểu diễn văn nghệ truyền thống tại chợ đêm Bắc Hà.

Ông Bùi Văn Vinh, Trưởng Phòng Văn hóa - Thông tin huyện Bắc Hà cho biết: Bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của đồng bào các dân tộc thiểu số gắn liền với phát triển du lịch là chủ trương phù hợp với điều kiện thực tế, nhu cầu của người dân. Để công tác này đạt hiệu quả cao hơn, thiết thực hơn, Phòng Văn hóa - Thông tin tiếp tục tham mưu cho UBND huyện ban hành quy định, hướng dẫn chi tiết, ưu tiên, điều chỉnh, bổ sung nguồn vốn hỗ trợ triển khai các nội dung của Dự án 6. Qua đó, góp phần tích cực bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa trên địa bàn huyện, tạo sự lan tỏa trong cộng đồng; quảng bá các loại hình di sản văn hóa phi vật thể tiêu biểu của địa phương.

Thi Khanh