Bảo đảm tính thống nhất, minh bạch, khả thi của hệ thống pháp luật

Theo báo cáo tại hội nghị, trong giai đoạn 2016-2020, hệ thống pháp luật nước ta tiếp tục được hoàn thiện cả về số lượng và chất lượng. Giai đoạn này tập trung thể chế hóa các chủ trương, đường lối của Đảng, nâng cao chất lượng các văn bản quy phạm pháp luật, nhiều văn bản được sửa đổi, bổ sung một cách toàn diện để phù hợp với tình hình mới, nhất là triển khai thi hành Hiến pháp năm 2013.

Trong giai đoạn 2016-2020, Chính phủ đã trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành 122 văn bản, giảm 8 văn bản so với giai đoạn 2011-2015; Chính phủ ban hành 745 nghị định, tăng 24 nghị định so với giai đoạn 2011-2015; Thủ tướng Chính phủ ban hành 232 quyết định, giảm 129 quyết định so với giai đoạn 2011-2015; các bộ, cơ quan ngang bộ ban hành 2.422 thông tư, 110 thông tư liên tịch.

Hệ thống pháp luật của nước ta không ngừng hoàn thiện, phát triển cơ bản cân đối trên mọi lĩnh vực. Hầu hết các lĩnh vực của đời sống xã hội đều có văn bản quy phạm pháp luật điều chỉnh, cơ bản thể chế hóa đầy đủ, đúng đắn đường lối, chủ trương của Đảng. Chất lượng hệ thống pháp luật có nhiều chuyển biến tích cực, cơ bản bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ. Công tác thi hành pháp luật được các cấp ủy đảng, chính quyền quan tâm thực hiện và đạt được những thành quả bước đầu...

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chủ trì hội nghị của Chính phủ về xây dựng, hoàn thiện, thi hành pháp luật. Ảnh: QUANG HIẾU

Tuy nhiên, công tác xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật còn một số tồn tại, hạn chế. Trong đó, hệ thống pháp luật chưa thực sự đồng bộ, tính thống nhất chưa cao, vẫn còn cồng kềnh với nhiều hình thức văn bản, do nhiều cơ quan có thẩm quyền ban hành, một số nội dung còn mâu thuẫn. Tính dự báo, khả thi của hệ thống pháp luật chưa thực sự đáp ứng yêu cầu thực tiễn, chi phí tuân thủ nhìn chung còn cao. Công tác thi hành pháp luật tuy đã được quan tâm nhưng chưa có cơ chế đủ mạnh, đồng bộ để thực hiện hiệu quả.

Phát biểu kết luận hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh, trong nhiều nhiệm kỳ qua, nhất là nhiệm kỳ 5 năm vừa qua, Quốc hội, Chính phủ coi xây dựng thể chế là đột phá chiến lược, đặc biệt là hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN. Ngay đầu nhiệm kỳ, Chính phủ coi xây dựng thể chế là nhiệm vụ trung tâm, dành nhiều thời gian.

Thủ tướng đánh giá, hệ thống pháp luật nước ta cơ bản đầy đủ trên các lĩnh vực, bảo đảm tính thống nhất, minh bạch, khả thi, thể chế hóa chủ trương của Đảng... Tính dự báo và chất lượng các chương trình lập pháp, lập quy ngày càng được cải tiến, bảo đảm tiến độ, chất lượng.

Tuy còn một số tồn tại nhưng công tác thi hành pháp luật ngày càng được quan tâm thực hiện, đạt được nhiều kết quả tích cực, nợ đọng văn bản giảm, công tác theo dõi thi hành pháp luật có nhiều đổi mới, được đôn đốc thường xuyên. Công tác kiểm tra văn bản, pháp điển hóa, rà soát hệ thống văn bản được đẩy mạnh, nhiều sai phạm được phát hiện qua kiểm tra. Công tác phổ biến, giáo dục pháp luật có nhiều đổi mới, ngày càng đi vào chiều sâu, hiệu quả hơn...

Thay mặt Chính phủ, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đánh giá cao, biểu dương ngành tư pháp, nhất là Bộ Tư pháp đã thực hiện tốt vai trò “nhạc trưởng”, cơ quan “gác cửa” trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật. Thủ tướng cũng biểu dương Văn phòng Chính phủ, các bộ, ngành được phân công chuẩn bị, rà soát, đôn đốc trong việc chuẩn bị văn bản quy phạm pháp luật trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Bên cạnh đó, Thủ tướng cũng lưu ý một số tồn tại, trước hết là chất lượng một số dự án về xây dựng pháp luật còn kém, nhiều dự án vòng đời tồn tại ngắn, phải sửa chữa. Công tác tổng kết thực tiễn, đánh giá tác động còn hạn chế, làm chưa kỹ. Tình trạng xin lùi, xin rút vẫn còn.

Đặc biệt, công tác thi hành pháp luật, đưa pháp luật vào cuộc sống còn bất cập, chưa có cơ chế đồng bộ để thực hiện hiệu quả. Nợ đọng văn bản chưa được khắc phục triệt để. Qua kiểm tra đã phát hiện văn bản có dấu hiệu trái pháp luật. Việc phối hợp giữa các bộ, ngành trong xây dựng, thực thi pháp luật chưa chặt chẽ, trách nhiệm chưa cao. Bộ máy, biên chế cán bộ làm công tác pháp luật thiếu về số lượng, chất lượng, trình độ chuyên môn chưa đáp ứng được yêu cầu, tình trạng khoán trắng trong xây dựng pháp luật ở một số bộ vẫn còn...

Về phương hướng, nhiệm vụ trong thời gian tới, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc yêu cầu, phải xác định công việc quan trọng xuyên suốt là xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN, trong đó tập trung xây dựng thể chế pháp luật. Tiếp tục hoàn thiện quy trình xây dựng pháp luật, xác định rõ trách nhiệm, sự phối hợp giữa các cơ quan liên quan. Phải thực hiện đúng quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, bảo đảm kỷ cương trong xây dựng pháp luật.

Thủ tướng nhấn mạnh, phải khắc phục cho được sự phối hợp, trách nhiệm của các cơ quan trong việc lấy ý kiến, lắng nghe lẫn nhau để hoàn thiện văn bản pháp luật. Bảo đảm quy định pháp luật phù hợp với luật pháp, các điều ước quốc tế. Chống lợi ích nhóm trong xây dựng pháp luật. Công tác tổ chức, thực hiện pháp luật phải được triển khai đến nơi, đến chốn...

MẠNH HƯNG