Bế tắc trên chính trường Israel sắp có lối thoát?

Những đồn đoán về khả năng này xảy ra sau khi thủ lĩnh Đảng Yamina, ông Naftali Bennett tối 30-5 chính thức thông báo sẽ tham gia “chính phủ thay đổi” được đề xuất bởi ông Yair Lapid, thủ lĩnh Đảng Yesh Atid, người đang nắm quyền đứng ra đàm phán thành lập chính phủ mới ở Israel. Theo đề xuất này, ông Naftali Bennett sẽ giữ chức thủ tướng luân phiên cùng với ông Yair Lapid trong một chính phủ liên kết bao gồm cả các đảng cánh hữu, cánh tả và đảng của người gốc Arab. Hai nhà lãnh đạo này sẽ cùng nhau chia sẻ 4 năm làm thủ tướng, trong đó ông Naftali Bennett đảm nhận hai năm đầu nhiệm kỳ.

Thủ lĩnh Đảng Yamina, ông Naftali Bennett (bên phải) và thủ lĩnh Đảng Yesh Atid, ông Yair Lapid.Ảnh: Getty

Ông Naftali Bennett tuyên bố: “Ý định của tôi là làm hết sức mình để thành lập một chính phủ đoàn kết với người bạn Yair Lapid của tôi, để chúng ta có thể cùng nhau cứu Israel khỏi thế khó và quay lại quỹ đạo của nó”. Theo ông Naftali Bennett, ý tưởng duy trì một liên minh chỉ bao gồm các đảng cánh hữu không còn thực tế, thay vào đó chỉ còn hai khả năng “bầu cử lần thứ 5 hoặc một chính phủ đoàn kết”.

Đáp lại động thái của cựu đồng minh, Thủ tướng Netanyahu cáo buộc ông Naftali Bennett phản bội cánh hữu Israel và kêu gọi các chính trị gia theo chủ nghĩa dân tộc không tham gia “chính phủ cánh tả”. Ông Netanyahu chỉ trích chính phủ liên minh giữa hai ông Naftali Bennett và Yair Lapid sẽ là “mối nguy hiểm đối với đất nước”.

Quyết định của thủ lĩnh Đảng Yamina được cho sẽ chấm dứt bế tắc chính trị hậu bầu cử ở Israel trong suốt thời gian qua. Và việc cựu đồng minh của ông Netanyahu tìm cách thành lập chính phủ liên minh với chính các đối thủ của ông có thể sẽ chấm dứt tham vọng tiếp tục ở lại chiếc ghế thủ tướng sau 15 năm cầm quyền.

Đảng Yamina tuy hiện chỉ giữ 6 ghế trong cuộc tổng tuyển cử ở Israel, song số lượng này cũng đủ để đảng Yamina giữ vai trò chi phối trong cuộc đua chính trị tại Israel ở thời điểm hiện tại. Chỉ cần Đảng Yamina nghiêng về đảng nào (hoặc là Đảng Likud của Thủ tướng Netanyahu hoặc là Đảng Yesh Atid-đảng về thứ 2 trong cuộc tổng tuyển cử ở nước này), thì đảng đó sẽ giành chiến thắng.

Sau cuộc bầu cử Quốc hội ngày 23-3 vừa qua, Tổng thống Israel buộc phải trao quyền đàm phán thành lập chính phủ cho Thủ tướng Benjamin Netanyahu, Chủ tịch Đảng Likud giành được số phiếu cao nhất, vì không đảng nào giành đủ tối thiểu 61 ghế. Tuy nhiên, ông Netanyahu đã thất bại sau khi khối cánh hữu tôn giáo của ông không tập hợp đủ lực lượng, vì vậy, phải nhường lại quyền cho ông Yair Lapid.

Hạn chót để hoàn thiện thỏa thuận thành lập chính phủ liên minh giữa ông Naftali Bennett và Yair Lapid là vào ngày 2-6 tới. Trước hạn chót này, ông Yair Lapid phải xây dựng được một liên minh gồm ít nhất 61 nghị sĩ, chiếm đa số trong 120 ghế tại Quốc hội Israel.

Nếu thỏa thuận giữa hai ông được các bên ủng hộ, chính phủ mới sẽ được thành lập, tránh cho Israel rơi vào tình huống bầu cử lần thứ 5 và sẽ chấm dứt sự nghiệp thủ tướng kéo dài kỷ lục của ông Netanyahu. Tuy nhiên, chính vì sự phức tạp về thành phần, “chính phủ đổi mới” của ông Yair Lapid được dự đoán sẽ gặp rất nhiều khó khăn khi đi vào vận hành. Giới phân tích nhận định, nếu thành công, đề xuất xây dựng chính phủ liên minh của Đảng Yamina sẽ quy tụ một loạt các đảng không cùng chính kiến từ đảng cánh tả, đảng cánh hữu và cả đảng trung dung trên chính trường Israel. Điểm chung duy nhất giữa các đảng liên minh này chính là “khao khát” chấm dứt cơ hội được tại nhiệm của Thủ tướng Netanyahu. Ông Netanyahu cho biết khả năng một số nghị sĩ có thể sẽ “đảo ngũ” để về phe cánh hữu tôn giáo của ông nếu thời hạn ngày 2-6 kết thúc mà ông Yair Lapid không thành lập được chính phủ mới.

Thủ tướng Netanyahu hiện đang phải đối mặt với cáo buộc gian lận, thiếu trách nhiệm và nhận hối lộ, mặc dù ông phủ nhận toàn bộ các cáo buộc này. Nếu không giành được vị trí đứng đầu nội các, ông Netanyahu sẽ phải đối mặt với nguy cơ đứng trước các phiên tòa hình sự. Sau cuộc xung đột vũ trang 11 ngày giữa Israel với lực lượng Hamas của Palestine hồi trung tuần tháng 5 vừa qua, uy tín của ông đã tăng trở lại, song vẫn không đủ để lôi kéo thêm sự ủng hộ của các nghị sĩ.

XUÂN PHONG