Biến đất hoang hóa ở Mê Linh thành 'đất vàng' trồng rau hữu cơ

Xu hướng mở rộng sản xuất nông nghiệp hữu cơ đang dần phát triển nhanh chóng tại Việt Nam. Tại các địa phương ngày càng xuất hiện nhiều mô hình kinh doanh nông sản, trồng trọt hữu cơ, đặc biệt là tại các HTX.

"Biến hoang hóa thành những thứ có giá trị"

Trò chuyện với VnBusiness, ông Trần Văn Mưu - Giám đốc HTX sản xuất rau an toàn và dịch vụ nông nghiệp Minh Hưng cho biết, rau xanh là nguồn thực phẩm không thể thiếu trong mỗi bữa ăn của các gia đình, tuy nhiên việc canh tác lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật gây nhiều nguy cơ mất an toàn vệ sinh thực phẩm. Vì thế, sử dụng rau hữu cơ an toàn là nhu cầu chính đáng của người tiêu dùng.

HTX Minh Hưng tập trung xây dựng mô hình sản xuất rau an toàn theo hướng ổn định.

Nắm bắt được điều này, từ vụ đông xuân năm 2017, HTX sản xuất rau an toàn và dịch vụ nông nghiệp Minh Hưng đã triển khai mô hình sản xuất rau an toàn theo hướng hữu cơ.

Các thành viên HTX đã cùng nhau góp đất, cùng nhau xây dựng mô hình sản xuất rau an toàn với mục tiêu “biến hoang hóa thành những thứ có giá trị”. Trên diện tích hơn 10ha, HTX Minh Hưng canh tác chủ yếu các loại rau ăn lá, củ quả mùa nào thức nấy để cung cấp tới người tiêu dùng trên địa bàn TP. Hà Nội.

“Điều kiện để trồng rau theo hướng hữu cơ là đất phải có đủ độ màu mỡ, nước tưới đều phải được xử lý, bảo đảm không có dư lượng kim loại nặng và các chất độc hại, trong quá trình sản xuất phải dùng vôi xử lý đất tránh mầm bệnh, ủ, trộn đất với xơ dừa, bón phân hữu cơ tạo điều kiện cho vi sinh vật phát triển”, ông Mưu chia sẻ.

Ông dẫn chúng tôi đi thăm quan vườn trồng các loại rau ngắn ngày: mùng tơi, rau muống, xen kẽ là những luống cây gia vị tỏi, ớt, sả, gừng, húng... Hỏi ra mới biết, những loại cây gia vị này được HTX tự trồng để chủ động nguồn nguyên liệu trong việc pha chế thuốc trừ sâu sinh học. Từ đó không những giảm chi phí sản xuất, mà còn phòng trừ hiệu quả địch hại, thay thế thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc hóa học ảnh hưởng đến sức khỏe người trồng, người sử dụng và không gây ô nhiễm môi trường.

Bên cạnh đó, để đảm bảo an toàn, HTX dùng phân chuồng đã hoai mục, xử lý mầm bệnh trước khi bón cho cây. Hàm lượng hữu cơ được bổ sung từ phân chuồng sẽ giúp tăng khả năng giữ nước, dinh dưỡng cho đất. Vì vậy, việc dùng các phế thải từ động vật nuôi để xử lý thành phân chuồng vừa giúp bảo vệ môi trường, tiết kiệm chi phí, đảm bảo dinh dưỡng cho cây trồng, cải tạo đất tối ưu.

Hiện, HTX trồng chủ yếu các loại rau, củ ngắn ngày và theo mùa, như: mồng tơi, hành, cà chua, cà tím, cà tròn, xà lách, đậu, đỗ... Rau trồng theo hướng hữu cơ có lá dày, thân giòn, tươi lâu, dễ bảo quản, được người tiêu dùng ưa chuộng. Được biết, vụ vừa qua, HTX Minh Hưng đã xuất ra thị trường trung bình mỗi ngày 10 tấn rau, củ, quả các loại, tổng thu nhập đạt cả trăm triệu đồng.

Thời gian tới, HTX muốn nhân rộng, liên kết, chuyển giao quy trình trồng đến với các hộ dân có đất trồng lúa kém hiệu quả, chuyển đổi sang trồng các loại rau màu với 2 hướng. Một là quy đổi diện tích để trả sản lượng thóc, đảm bảo bà con không trồng lúa vẫn có lương thực đủ dùng. Hai là cùng làm, cùng chia lợi nhuận, giống như các thành viên trong HTX, để người nông dân đỡ vất vả, người tiêu dùng có nguồn cung rau sạch lớn và ổn định hơn.

Tập trung phát triển theo hướng ổn định

Trong thời gian vừa qua, HTX Minh Hưng đã nỗ lực vừa kiện toàn tổ chức bộ máy thành viên, vừa tổ chức sản xuất an toàn và xây dựng chiến lược kinh doanh hiệu quả.

Từ những bãi đất hoang, HTX Minh Hưng đã cải tạo thành “những thứ có giá trị".

Để đảm bảo quy trình sản xuất rau an toàn, hộ nào trồng loại rau nào phải có sổ ghi chép về quy trình sản xuất như: ngày bón phân, loại thuốc phun, ngày cách ly. Cũng theo quy định của HTX, nếu ai vi phạm nhiều lần sẽ bị mời ra khỏi HTX.

“Sản phẩm làm ra được cơ quan có thẩm quyền lấy mẫu kiểm tra. Ví dụ như rau theo quy định phải cách ly 7 ngày sau khi sử dụng thuốc, đến ngày thứ 8 mới thu hoạch. Nhưng khi kiểm tra thấy dư lượng vẫn còn, họ cũng không cho mang đi tiêu thụ”, bà Trần Thị Lựu - thành viên HTX kể.

Bên cạnh đó, Ban quản trị HTX Minh Hưng còn tích cực phối hợp với các ngành chức năng tổ chức nhiều đợt tập huấn chuyển giao, ứng dụng khoa học kỹ thuật, giúp bà con dần chuyển đổi phương thức sản xuất truyền thống sang phương thức canh tác mới.

Trên cơ sở đó, HTX tiếp tục định hướng thành viên áp dụng tốt phương pháp sản xuất mới như: Sử dụng phân vi sinh hữu cơ, điều kiện bảo quản, ghi chép sổ nhật ký sản xuất, thời gian cách ly với thuốc trước khi thu hoạch,... Do đó, sản phẩm rau an toàn của HTX luôn có chất lượng tốt, được người tiêu dùng ưa chuộng..., tạo đầu ra ổn định cho sản phẩm của các thành viên.

HTX Minh Hưng luôn coi con người là yếu tố then chốt cho sự phát triển bền vững. Do đó, HTX đã đầu tư mạnh vào công tác đào tạo, nâng cao trình độ chuyên môn cho các thành viên. Các khóa học về kỹ thuật trồng rau sạch, quản lý chất lượng và sử dụng công nghệ mới được tổ chức thường xuyên và chuyên nghiệp.

Với chiến lược phát triển theo hướng ổn định và bền vững, HTX Minh Hưng đang dần khẳng định vị thế của mình trong lĩnh vực nông nghiệp sạch.

“Những nỗ lực không ngừng nghỉ trong việc nâng cao chất lượng sản phẩm, ứng dụng công nghệ hiện đại và phát triển nguồn nhân lực đã giúp HTX Minh Hưng xây dựng được một nền tảng vững chắc cho sự phát triển trong tương lai. Hy vọng rằng HTX sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ, góp phần mang lại nguồn thực phẩm sạch và an toàn cho cộng đồng”, lãnh đạo ngành nông nghiệp địa phương đánh giá.

Trăn trở trước những vướng mắc

Một trong những khó khăn lớn nhất mà HTX Minh Hưng phải đối mặt là vấn đề tài chính. Đầu tư vào công nghệ hiện đại và xây dựng hệ thống nhà kính, hệ thống tưới tiêu tự động, và các thiết bị kiểm tra chất lượng đòi hỏi nguồn vốn lớn, nhưng việc tiếp cận các nguồn tài chính từ ngân hàng và các tổ chức tín dụng không phải lúc nào cũng dễ dàng. Lãi suất cao và các điều kiện vay vốn khắt khe đã tạo ra áp lực lớn đối với HTX nông nghiệp.

Mỗi ngày, HTX tiêu thụ gần 10 tấn rau sạch, góp phần ổn định đầu ra cho sản phẩm của các thành viên HTX.

Theo lời kể của Giám đốc Trần Văn Mưu, các sản phẩm của HTX Minh Hưng đã được kiểm chứng và cấp nhãn mác theo đúng tiêu chuẩn. Tuy nhiên, do điều kiện cơ sở vật chất chưa đảm bảo, rất nhiều lần HTX làm đơn đề nghị cho phép xây dựng cơ sở sơ chế nhưng đều không nhận được phản hồi.

“HTX chúng tôi có đầy đủ các nhãn mác để có thể đóng thành phẩm đưa vào các hệ thống siêu thị, tuy nhiên, không có cơ sở để tập kết và hoàn thiện sản phẩm là điều vô cùng khó khăn, vậy nên các sản phẩm của HTX chỉ bán tại các chợ truyền thống, nhập cho thương lái”, ông Mưu tâm sự.

Ngoài ra, biến đổi khí hậu và các hiện tượng thời tiết cực đoan như hạn hán, mưa lớn đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất nông nghiệp. Dù đã có các biện pháp bảo vệ cây trồng, HTX Minh Hưng vẫn không thể tránh khỏi những thiệt hại do thời tiết khắc nghiệt gây ra, làm giảm năng suất và chất lượng sản phẩm, ảnh hưởng đến doanh thu và lợi nhuận của HTX.

Thị trường rau sạch ngày càng cạnh tranh khốc liệt với sự tham gia của nhiều đơn vị sản xuất lớn và nhỏ. HTX Minh Hưng phải đối mặt với áp lực về giá cả, chất lượng sản phẩm và dịch vụ khách hàng. Việc duy trì được thị phần và lòng tin của người tiêu dùng trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt là một thách thức không nhỏ.

Trăn trở của Giám đốc HTX Minh Hưng cũng giống như tâm tư, nguyện vọng của nhiều HTX sản xuất nông nghiệp trên địa bàn huyện Mê Linh. Để phát triển, nhân rộng, thu hút vốn, nhân lực tham gia vào các mô hình sản xuất an toàn hiện đang là vấn đề khó đối với HTX.

“Mong rằng các cơ quan chức năng của thành phố, huyện sẽ có giải pháp hỗ trợ, thực hiện thí điểm, khuyến khích người dân, HTX phát triển theo hướng sản xuất nông nghiệp sạch, bền vững, đáp ứng nhu cầu thị trường và bảo đảm môi trường”, ông Trần Văn Mưu bày tỏ.

Lê Hồng - Thanh Ngọc