Bổ sung quy định về rút bảo hiểm xã hội một lần

Theo phương án mới của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, người lao động tham gia bảo hiểm xã hội từ năm 2025 có thể sẽ không được rút bảo hiểm xã hội 1 lần.

Theo đó, phương án 1 quy định quyền nhận bảo hiểm xã hội một lần đối với 2 nhóm người lao động khác nhau.

Nhóm 1, đối với người lao động đã tham gia bảo hiểm xã hội trước khi Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) có hiệu lực, sau 12 tháng nghỉ việc, có nhu cầu.

Về bản chất, theo Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, đây là quy định kế thừa Nghị quyết số 93/2015/QH132, cho phép người lao động được lựa chọn giữa bảo lưu thời gian tham gia bảo hiểm xã hội để hưởng hưu, hoặc nhận bảo hiểm xã hội một lần nếu có nhu cầu. Song, điểm khác ở đây là nếu người lao động lựa chọn bảo lưu, không nhận bảo hiểm xã hội một lần thì sẽ được hưởng thêm quyền lợi.

Đó là, chỉ cần đóng bảo hiểm xã hội đủ 15 năm và đủ tuổi nghỉ hưu thì được hưởng lương hưu; hưởng trợ cấp hàng tháng trong trường hợp có thời gian đóng bảo hiểm xã hội mà không đủ điều kiện hưởng lương hưu, và chưa đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội. Trong thời gian nghỉ việc mà chưa có việc làm thì được hưởng chính sách hỗ trợ về tín dụng nhằm giải quyết khó khăn tài chính trước mắt.

Trường hợp người lao động đã lựa chọn nhận bảo hiểm xã hội một lần thì không được nhận các quyền lợi bổ sung nêu trên.

Người lao động có thể rút tối đa 50%, phần còn lại được bảo lưu (nguồn ITN).

Nhóm 2, đối với người lao động bắt đầu tham gia bảo hiểm xã hội từ khi Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) có hiệu lực trở đi (dự kiến 1.1.2025) không được nhận bảo hiểm xã hội một lần (trừ các trường hợp đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ năm đóng để hưởng lương hưu; ra nước ngoài để định cư, hoặc bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng).

Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội đánh giá, ưu điểm của phương án này là dần từng bước khắc phục được tình trạng người lao động rút bảo hiểm xã hội một lần phổ biến thời gian qua. Từ năm thứ 5 trở đi sẽ giảm nhanh, có thể giảm quá nửa số người hưởng bảo hiểm xã hội một lần so với giai đoạn vừa qua; tiến tới tiếp cận theo thông lệ quốc tế, chỉ giải quyết hưởng bảo hiểm xã hội một lần đối với trường hợp không đủ điều kiện/không có khả năng được hưởng lương hưu hàng tháng. Qua đó, giúp người lao động được thụ hưởng tối đa các quyền lợi dài hạn khi họ đến tuổi nghỉ hưu, góp phần ổn định cuộc sống khi về già.

Tuy nhiên, phương án này có nhược điểm là chỉ áp dụng đối với người lao động bắt đầu tham gia bảo hiểm xã hội từ ngày Luật có hiệu lực, nên đối với hơn 17,5 triệu người lao động đang tham gia bảo hiểm xã hội vẫn có quyền lựa chọn hưởng bảo hiểm xã hội một lần.

Do vậy, số người hưởng bảo hiểm xã hội một lần không giảm nhiều, đặc biệt trong những năm đầu sau khi Luật mới có hiệu lực. Đồng thời, tạo sự so sánh giữa những người lao động tham gia trước và sau khi Luật có hiệu lực trong việc hưởng bảo hiểm xã hội một lần.

Phương án 2 là sau 12 tháng không thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, không tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện và có thời gian đóng bảo hiểm xã hội chưa đủ 20 năm mà người lao động có yêu cầu thì được giải quyết một phần, nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất. Thời gian đóng bảo hiểm xã hội còn lại được bảo lưu để người lao động tiếp tục tham gia và hưởng các chế độ bảo hiểm xã hội.

Theo Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, phương án 2 hài hòa quyền lợi người lao động và chính sách an sinh xã hội lâu dài. Người lao động khi tiếp tục tham gia sẽ được cộng nối thời gian đóng để hưởng chế độ bảo hiểm xã hội với quyền lợi hưởng cao hơn; có động lực hơn để tiếp tục tham gia, tích lũy quá trình đóng để đủ điều kiện hưởng lương hưu; có nhiều cơ hội hơn và đủ điều kiện hưởng lương hưu khi đến tuổi nghỉ hưu.

Đây cũng là phương án vừa phúc đáp được nhu cầu nhận bảo hiểm xã hội một lần của người lao động trong thời điểm hiện tại, tránh gây phản ứng xã hội, song, cũng đáp ứng được yêu cầu bảo đảm sự ổn định của hệ thống và quyền lợi của người lao động trong dài hạn.

Tùng Dương