Bộ trưởng Ngoại giao TQ gọi 'Bộ tứ Kim cương' do Mỹ dẫn đầu là rủi ro an ninh cho khu vực

Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị phát biểu trong một cuộc họp báo chung sau cuộc gặp song phương với Bộ trưởng Ngoại giao Datuk Seri Hishammuddin Tun Hussein tại Kuala Lumpur vào 13-10-2010. Ảnh: Bernama

Đánh giá của nhà ngoại giao cấp cao Trung Quốc về cái gọi là nhóm Bộ tứ Kim cương (Quad) được đưa ra khi ông nói chuyện với giới truyền thông sau cuộc gặp với người đồng cấp Malaysia Hishammuddin Hussein tại Kuala Lumpur - chặng dừng chân thứ hai trong chuyến công du 5 nước Đông Nam Á của ông trong tuần này.

Cả hai ngoại trưởng đều đưa ra những đánh giá sáng sủa về quan hệ song phương trong cuộc họp báo và vạch ra kế hoạch cho một ủy ban cấp cao mới để chỉ đạo hợp tác đối phó với đại dịch Covid-19.

Malaysia đã được Bắc Kinh đưa vào danh sách “đối tượng ưu tiên” của 4 loại vắc-xin Trung Quốc cho covid-19 hiện đang được thử nghiệm giai đoạn cuối.

Ông Hishammuddin cho biết chính phủ đang theo dõi chặt chẽ các diễn biến khi Bắc Kinh bắt đầu cung cấp vắc xin cho công chúng từ tháng 11. Ông Vương cho biết “Malaysia là một người bạn tốt của Trung Quốc”, chính phủ Trung Quốc đã sẵn sàng “theo đuổi các cuộc tham vấn chi tiết và thực hiện hợp tác về vắc xin”.

Về tranh chấp Biển Đông, một trong những điểm nhức nhối trong quan hệ song phương giữa Bắc Kinh và Kuala Lumpur, các bộ trưởng đã tìm cách thể hiện một mặt trận thống nhất, nói rằng hòa bình và ổn định là ưu tiên hàng đầu trong các vùng biển giàu tài nguyên, vốn được tuyên bố chủ quyền gần như toàn bộ của Trung Quốc.

Trong một đề cập đến việc vùng biển ngày càng gia tăng vị thế như một đấu trường ủy nhiệm cho sự cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc, ông Vương cho biết khu vực này “không nên là nơi để tranh giành quyền lực lớn, với đầy rẫy tàu chiến”.

Ông cho biết Trung Quốc và Hiệp hội 10 quốc gia Đông Nam Á (Asean) cần hợp tác với nhau để loại bỏ “những gián đoạn bên ngoài” trên biển và tiến tới các cuộc đàm phán để ban hành quy tắc ứng xử quản lý vùng biển.

Cả hai ngoại trưởng cũng nhấn mạnh cam kết của Trung Quốc mua 1,7 triệu tấn dầu cọ của Malaysia trong ba năm tới. Quốc gia Đông Nam Á, nhà sản xuất và xuất khẩu dầu cọ lớn thứ hai thế giới, đã chiến đấu chống lại các nhà vận động hành lang chống dầu cọ ở phương Tây trong những năm gần đây.

Mặc dù Mỹ không được đề cập trong các phát biểu chuẩn bị của mình, ông Vương sau đó đã được phóng viên Tân Hoa xã hỏi về quan điểm của ông ấy về chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của Tổng thống Mỹ Donald Trump - được nhiều người coi là nỗ lực nhằm kiềm chế ảnh hưởng của Bắc Kinh ở châu Á - Thái Bình Dương.

Ông Vương cho biết: “Về bản chất, [chiến lược Ấn Độ - Thái Bình Dương] nhằm xây dựng cái gọi là Nato Ấn Độ - Thái Bình Dương được củng cố bởi cơ chế tứ phương liên quan đến Hoa Kỳ, Nhật Bản, Ấn Độ và Úc”

“Những gì nó theo đuổi là thổi bùng tâm lý Chiến tranh Lạnh và khuấy động sự đối đầu giữa các nhóm và khối khác nhau và kích động cạnh tranh địa chính trị. Những gì nó duy trì là sự thống trị và hệ thống bá chủ của Hoa Kỳ.”

“Theo nghĩa này, bản thân chiến lược này đã là một rủi ro lớn về bảo mật. Nếu nó bị ép về phía trước, nó sẽ quay ngược đồng hồ lịch sử.”

Những bình luận của ông Vương diễn ra sau cuộc họp tuần trước của các bộ trưởng ngoại giao của Bộ tứ - chỉ là cuộc họp thứ hai như vậy mà họ đã có, sau cuộc họp bên lề Đại hội đồng LHQ ở New York vào tháng 9 năm ngoái.

Trong một cuộc phỏng vấn với Nikkei Asia, Ngoại trưởng Mỹ Michael Pompeo cho biết ông hy vọng rằng nhóm sẽ được thể chế hóa để “xây dựng một khuôn khổ an ninh thực sự”.

Ông Pompeo mô tả Bộ tứ là “cơ cấu” có thể “chống lại thách thức mà Trung Quốc gây ra cho tất cả chúng ta”, đồng thời nói thêm rằng các quốc gia khác có thể tham gia nhóm vào “một thời điểm thích hợp”.

Vào tháng 8, Thứ trưởng Ngoại giao Stephen Biegun, đã cảnh báo về việc “nói suông về một Nato Ấn Độ - Thái Bình Dương, v.v.” khi mô tả Nhóm Quad. Ông Biegun nói trong một cuộc phỏng vấn: “Tôi chỉ rất cẩn thận để không chỉ định nghĩa đó là một sáng kiến nhằm kiềm chế hoặc phòng thủ trước Trung Quốc. Tôi không nghĩ vậy là đủ.”

Ngeow Chow Bing, Giám đốc Viện Nghiên cứu Trung Quốc tại Đại học Malaya, nói rằng dựa trên tuyên bố của các bộ trưởng ngoại giao, cam kết hợp tác song phương về vắc xin Covid-19 là điểm nhấn trong chuyến đi của ông Vương.

“Tất nhiên ông Vương cảm thấy rằng Bộ tứ đang trở thành mối đe dọa an ninh đối với Trung Quốc và phải trả lời mạnh mẽ khi được hỏi về điều đó, nhưng tôi không nghĩ [mục đích chuyến thăm của ông ấy] là để ngăn cản Malaysia tham gia Bộ tứ. Chưa bao giờ có bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy Malaysia quan tâm đến Quad, và Malaysia sẽ không quan tâm.”

Nhã Trúc