Các hiện tượng thời tiết cực đoan diễn ra khắp thế giới nửa đầu năm
Cảnh ngập lụt tại Phúc Kiến, Trung Quốc, ngày 19/6/2022. Ảnh: THX/TTXVN
* Biến đổi khí hậu: Cảnh báo hiện tượng La Nina 3 năm liên tiếp
Các hiện tượng thời tiết cực đoan như nắng nóng gay gắt, mưa lớn bất thường đã xảy ra trên khắp thế giới từ đầu năm đến nay, cướp đi sinh mạng của hàng nghìn người và khiến hàng triệu người phải rời bỏ nhà cửa. Trong 3 tháng qua, mưa bão gây ngập lụt nghiêm trọng tại Bangladesh, trong khi các đợt nắng nóng khắc nghiệt diễn ra tại nhiều khu vực ở Nam Á và châu Âu.
Hạn hán kéo dài đang đe dọa đẩy hàng triệu người lâm vào nạn đói ở Đông Phi. Theo các nhà khoa học, phần lớn nguyên nhân dẫn tới các hiện tượng thời tiết này là do biến đổi khí hậu.
Ngày 28/6, một nhóm các nhà khoa học về khí hậu đã công bố nghiên cứu làm rõ vai trò của biến đổi khí hậu đối với từng hiện tượng thời tiết trong 20 năm qua. Nghiên cứu xác nhận những cảnh báo tình trạng ấm lên toàn cầu làm thay đổi thế giới, đồng thời nêu rõ những thông tin chưa nắm bắt được.
Cụ thể, đối với mưa bão và nắng nóng cực đoan, các nhà nghiên cứu đã hiểu rõ hơn cường độ của các hiện tượng này đang thay đổi như thế nào do biến đổi khí hậu.
Tuy nhiên, các nhà khoa học chưa thực sự hiểu rõ về tác động của biến đổi khí hậu đối với với cháy rừng và hạn hán. Hiện tại nguy cơ xảy ra một đợt nắng nóng gay gắt cao gấp 3 lần và mức nhiệt độ đỉnh điểm cao hơn khoảng 1 độ C so với thời kỳ chưa ghi nhận tình trạng biến đổi khí hậu.
Đợt nắng nóng trong tháng 4 vừa qua đã khiến nhiệt độ tại Ấn Độ và Pakistan lên tới hơn 50 độ C. Đợt nắng nóng trong tháng 6 này trải dài từ châu Âu đến Mỹ cho thấy tần suất các đợt nắng nóng đã tăng mạnh. Trong khi đó, tuần trước, Trung Quốc chứng kiến ngập lụt nghiêm trọng sau nhiều ngày mưa lớn. Bangladesh cũng trong tình cảnh tương tự.
Nhìn chung, mưa bão ngây ngập lụt nghiêm trọng đang diễn ra thường xuyên hơn và để lại hậu quả ngày càng lớn. Đối với các nhà khoa học, việc xác định biến đổi khí hậu có ảnh hưởng như thế nào đến tình trạng hạn hán khó khăn hơn.
Theo nghiên cứu trên, một số khu vực đang trải qua thời kỳ khô hạn kéo dài. Tình trạng nhiệt độ ấm lên ở miền Tây nước Mỹ đang đẩy nhanh quá trình tan băng.
Mặc dù chưa xác định được hạn hán ở Đông Phi có liên quan trực tiếp đến biến đổi khí hậu hay không, các nhà khoa học cho rằng tình trạng sụt giảm lượng mưa vào mùa Xuân ở khu vực này có liên quan mật thiết đến hiện tượng các vùng biển ở Ấn Độ Dương ấm lên. Điều này khiến lượng mưa giảm nhanh khi qua Ấn Độ Dương trước khi vào khu vực khô nóng này.
* Báo cáo của nhóm nhà nghiên cứu thuộc các trường đại học hàng đầu Úc cảnh báo hiện tượng La Nina sẽ quay lại trong năm thứ ba liên tiếp vào mùa Xuân, đồng thời kêu gọi các chính phủ chuẩn bị sẵn sàng ứng phó với hình thái thời tiết cực đoan.
Báo cáo của Hội đồng Nghiên cứu Úc (ARC) công bố ngày 28/6 cho thấy trạng thái La Nina 2 mùa hè liên tiếp không phải là hiếm, nhưng theo các mô hình dự báo, La Nina 3 mùa hè liên tiếp hiếm gặp hơn ngày càng có nguy cơ xảy ra.
Nhà nghiên cứu của ARC, Tiến sỹ Zoe Gillett cho biết thời tiết duy trì trạng thái La Nina 3 năm liên tiếp hiếm gặp và chỉ xảy ra 2 lần kể từ năm 1950.
Dù còn quá sớm để dự báo về La Nina, nhưng 4/7 mô hình dự báo hiện tượng này sẽ quay lại vào cuối mùa Xuân. Theo bà Gillett, tình hình hiện nay rất khó hiểu bởi hiện tượng La Nina thường xảy ra sau khi El Nino kết thúc. Các nhà khoa học sẽ nghiên cứu để tìm ra câu trả lời cho vấn đề này trong những năm tới.
Nhà nghiên cứu này khuyến cáo nhà chức trách nên bắt đầu chuẩn bị các phương án để bảo vệ các cộng đồng dân cư vẫn còn đang khắc phục hậu quả sau các trận mưa bão và lũ lụt nghiêm trọng. Trong khi đó, một báo cáo của nhóm chuyên gia về khí hậu cảnh báo các hiện tượng La Nina và El Nino sẽ xảy ra nhiều hơn, theo đó làm gia tăng tần suất và mức độ của các trận lũ lụt và hạn hán.
Nhóm nghiên cứu này nêu rõ: “Đa số mô hình dự báo khí hậu cho thấy chúng ta sẽ chứng kiến các hiện tượng thời tiết cực đoan do La Nina gây ra tăng gần gấp đôi so với thế kỷ trước, trong bối cảnh Trái Đất ngày càng nóng lên. Chúng ta rất có thể sẽ chịu tác động của các hiện tượng El Nino và La Nina thường xuyên hơn”.
