Cái cổng rào rắc rối

TAND TP.HCM vừa xử phúc thẩm vụ bà Hồ Thị Hồng Loan (ngụ 5/99/19 Nơ Trang Long, phường 7, quận Bình Thạnh, TP.HCM) kiện chủ tịch UBND phường này liên quan đến một cái cổng rào. Vấn đề pháp lý khá thú vị là hai cấp tòa có nhận định khác nhau về việc hiểu thế nào là trở ngại khách quan để trừ thời hiệu khiếu nại.

Tháng 6-2014, bà H. (hàng xóm của bà Loan) làm đơn khiếu nại việc UBND phường 7 đã chấp thuận cho bà Loan xây cổng rào trên phần hẻm công cộng. Theo bà H., cổng rào làm ảnh hưởng đến quyền lợi của người dân trong khu vực và trực tiếp nhà bà. Nhưng trước đó, cuối năm 2008 bà H. từng đồng ý với việc xin xây cổng rào của bà Loan. Hai tháng sau chủ tịch UBND phường 7 ban hành quyết định (QĐ) giải quyết khiếu nại của bà H. theo hướng bà Loan phải tháo dỡ cổng rào, nếu không sẽ bị cưỡng chế. Sau đó, chủ tịch phường ban hành thêm QĐ khác điều chỉnh, bổ sung QĐ ban đầu.

Tại phiên xử sơ thẩm hồi tháng 5, bà Loan yêu cầu tòa hủy hai QĐ trên, bồi thường 261,5 triệu đồng (tổn thất thu nhập và tinh thần), xin lỗi công khai bà và gia đình. Đặc biệt quá trình tòa giải quyết, chủ tịch phường 7 còn ra thêm bốn QĐ khác để điều chỉnh, thu hồi, hủy bỏ các QĐ liên quan.

Cổng rào liên quan đến vụ kiện. Ảnh: HY

TAND quận Bình Thạnh xử bác yêu cầu của bà Loan về việc hủy hai QĐ và yêu cầu bồi thường. Về yêu cầu phường xin lỗi thì do bà Loan đã rút nên không xem xét. Bà Loan kháng cáo vì không đồng tình với nhận định của tòa sơ thẩm: “Việc không hiểu biết luật của bà H… được xem là trở ngại khách quan”. Bà cũng rút yêu cầu đòi bồi thường thiệt hại.

Cụ thể, án sơ thẩm cho rằng theo Điều 9 Luật Khiếu nại thì thời hiệu khiếu nại là 90 ngày kể từ ngày nhận được QĐ hành chính. Tuy bà H. biết việc bà Loan được UBND phường cho phép dựng tạm cổng rào vào năm 2009 nhưng do thiếu hiểu biết pháp luật, lại không được cán bộ tiếp nhận thông tin hướng dẫn làm đơn nên bà H. để quá thời hiệu.

Thực tế, ngay sau khi bà Loan dựng cổng rào, bà H. đã đến UBND quận để phản ánh bằng miệng (không có văn bản). Được quận hướng dẫn, bà H. có đến UBND phường 7 để khiếu nại (cũng bằng miệng, không làm đơn) thì cán bộ nói chỉ là dựng tạm. Tuy nhiên, sau thời gian dài cổng rào vẫn tồn tại nên bà H. tiếp tục khiếu nại lên UBND phường. Lần này bà H. được cán bộ tiếp hướng dẫn nên ngày 10-6-2014, bà đã làm đơn khiếu nại.

Theo tòa, việc không hiểu biết pháp luật của bà H. và sự thiếu trách nhiệm của cán bộ phường tại thời điểm bà Loan dựng cổng rào được xem là trở ngại khách quan khiến bà H. không thực hiện được quyền khiếu nại trong thời hiệu luật định. Vì thế tòa xác định đơn khiếu nại của bà H. còn thời hiệu.

Tại tòa phúc thẩm, bà Loan cho rằng lập luận án sơ thẩm đi ngược với những giải thích, hướng dẫn về việc xác định thế nào là trở ngại khách quan trong BLDS, Luật Tố tụng hành chính và Luật Khiếu nại. Vì trở ngại khách quan là những hoàn cảnh khách quan như thiên tai, địch họa, nhu cầu chiến đấu, ốm đau bệnh tật... dẫn đến không thể thực hiện quyền khiếu nại. Việc bà H. không hiểu biết pháp luật là lỗi của bà H. chứ không phải do hoàn cảnh khách quan tác động.

HĐXX phúc thẩm cho rằng án sơ thẩm nhận định: “Việc không hiểu biết luật của bà H. và không được cán bộ hướng dẫn quyền khiếu nại được xem là trở ngại khách quan nên còn quyền khiếu nại” là sai. Tuy nhiên, luật có quy định về thời hạn, thời hiệu khiếu nại đối với người khiếu nại nhưng không quy định hết thời hạn, thời hiệu khiếu nại thì cơ quan có thẩm quyền giải quyết không được giải quyết khiếu nại. Vì thế, việc chủ tịch UBND phường 7 thụ lý đơn của bà H. là không sai.

Về nội dung, tại tòa các bên đều thừa nhận nếu các QĐ này giữ nguyên thì không ảnh hưởng đến quyền lợi bà Loan. Bà Loan không phải thi hành với hai QĐ này. Vì vậy, tòa quyết định không chấp nhận yêu cầu kháng cáo của bà Loan đòi hủy hai QĐ của chủ tịch UBND phường.

HOÀNG YẾN