Cần tổ chức lại hoạt động của quỹ tài chính ngoài ngân sách

Phiên thảo luận chiều 13/8 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đánh giá cao Báo cáo của Đoàn giám sát đối với các QTCNNS này. Qua đó cho thấy bức tranh tổng thể về hoạt động của các quỹ hiện nay.

Theo Chủ tịch Quốc hội, việc thành lập các quỹ do nhiều cơ quan, chủ thể quyết định với hơn 100 văn bản cho phép với chức năng, nhiệm vụ khác nhau, nguồn vốn, chế độ chi thực hiện nhiệm vụ cũng khác nhau… Vì thế, phải chấn chỉnh, rà soát lại.

Quỹ nào hoạt động không hiệu quả thì thôi, việc hình thành các quỹ chưa thống nhất, thiếu rõ ràng, không minh bạch với quá nhiều quỹ làm phân tán nguồn lực. Dòng sông (ngân sách nhà nước) thì vơi, mà các hồ (quỹ tài chính) thì vẫn giữ nhiều nước..."

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân.

Trên cơ sở đó, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành nghị quyết về đánh giá hoạt động của các QTCNNS, đưa ra định hướng, đề nghị Chính phủ có lộ trình rà soát, sắp xếp, đánh giá, tổ chức lại hoạt động của các quỹ này sao cho hiệu quả. Từ nay, khi ban hành văn bản pháp luật chuyên ngành thì không được quy định thành lập quỹ trong đó.

Đánh giá những tồn tại, hạn chế trong việc ban hành văn bản pháp luật quy định việc quản lý, sử dụng các QTCNNS, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính và ngân sách Nguyễn Đức Hải – Trưởng đoàn giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết: Hệ thống pháp luật về quản lý, sử dụng các QTCNNS khá phức tạp, chưa rõ ràng, chưa có một văn bản pháp luật để thống nhất quản lý các quỹ. Nhiều văn bản quy phạm pháp luật về quản lý quỹ chậm được ban hành hoặc chậm được sửa đổi, không phù hợp với thực tiễn gây khó khăn trong việc quản lý, sử dụng ở một số quỹ

Theo Đoàn giám sát, giai đoạn trước khi sửa đổi Luật Ngân sách Nhà nước (NSNN) vào năm 2015 chưa có một khái niệm thống nhất để luật hóa về nội hàm QTCNNS và không có quy định về thẩm quyền thành lập các QTCNNS. Đến năm 2015, Luật NSNN (sửa đổi) đã quy định: “Quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách nhà nước là Quỹ do cơ quan có thẩm quyền quyết định thành lập, hoạt động độc lập với NSNN, nguồn thu, nhiệm vụ chi của Quỹ để thực hiện các nhiệm vụ theo quy định của pháp luật”.

Theo đó, đối chiếu với các quỹ được NSNN hỗ trợ kinh phí hoạt động hiện nay có rất nhiều quỹ chưa phù hợp với quy định của Luật NSNN năm 2015, ngoại trừ các quỹ được NSNN cấp kinh phí để thực hiện nghĩa vụ của Nhà nước.

Phát biểu làm rõ một số vấn đề, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng cho biết thêm, theo thống kê, hiện có 48 quỹ với 28 quỹ ở Trung ương và 20 quỹ ở địa phương, phần lớn được thành lập trước khi Luật Ngân sách Nhà nước năm 2015 có hiệu lực thi hành (2017).

Việc thành lập các quỹ cơ bản đúng quy định pháp luật, phần lớn hình thành từ các luật, một số từ văn bản dưới luật, như Quyết định của Thủ tướng hoặc thấp hơn. Các quỹ đã góp phần tích cực trong việc huy động, phân bổ nguồn lực xã hội để thực hiện các hoạt động thuộc chức năng của nhà nước.

Nhìn chung việc tồn tại các quỹ tài chính nhà nước bên cạnh ngân sách nhà nước là khách quan, cần thiết, phù hợp thông lệ quốc tế, góp phần giảm bớt gánh nặng cho ngân sách, xử lý bất cập trong điều hành ngân sách, góp phần đa dạng các hoạt động tài chính nhà nước. Tuy nhiên, còn những hạn chế như báo cáo giám sát đã nêu.

Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết, về cơ bản Chính phủ thống nhất với mục tiêu, định hướng và nguyên tắc là phải lấy Luật Ngân sách Nhà nước 2015 làm căn cứ rà soát, sắp xếp mà Đoàn giám sát đề xuất. Đồng tình với việc có Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, đưa ra nguyên tắc để Chính phủ có lộ trình rà soát, xử lý.

Phát biểu kết luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển nhấn mạnh, trên cơ sở ý kiến phát biểu, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhất trí ban hành Nghị quyết giám sát về quản lý hoạt động của các QTCNNS. Giao Chính phủ rà soát, đánh giá tác động, báo cáo Quốc hội để xem xét những quỹ thuộc thẩm quyền Quốc hội. Chính phủ đánh giá các quỹ thuộc thẩm quyền Chính phủ. Đồng thời, kiên quyết loại bỏ các quỹ hoạt động kém hiệu quả. Tiến tới giảm dần hỗ trợ từ ngân sách cho các quỹ và kiên quyết không thành lập các quỹ mới.

Bùi Dương