Căng thẳng ngoại giao Canada - Ấn Độ bùng phát trở lại

Động thái đáp trả cứng rắn

Quan hệ giữa Ấn Độ và Canada đã trở nên căng thẳng trong vài tháng qua, bắt đầu từ cáo buộc rằng chính phủ Ấn Độ liên quan đến vụ ám sát Hardeep Singh Nijjar, một công dân Canada gốc Ấn và là thủ lĩnh Phong trào ly khai Khalistan của người Sikh tại Canada. Hardeep Singh Nijjar bị Ấn Độ coi là phần tử khủng bố. Vào tháng 9/2023, Thủ tướng Canada Justin Trudeau đã công khai cáo buộc này, gây ra sự phản ứng mạnh mẽ và gay gắt từ phía Ấn Độ.

Kể từ đó, hai nước đã có nhiều phát ngôn và hành động trả đũa lẫn nhau. Ngay sau cáo buộc của Thủ tướng Trudeau, Ấn Độ đã trục xuất 40 nhà ngoại giao Canada và hạn chế một số hoạt động ngoại giao. Căng thẳng tiếp tục bùng phát vào tháng 5/2024 khi cảnh sát Canada cho biết họ đã bắt giữ 4 người đàn ông, tất cả đều là công dân Ấn Độ, bị cáo buộc có liên quan đến vụ ám sát Nijjar.

Tòa nhà của Cao ủy Ấn Độ tại Ottawa, Ontario, Canada. Ảnh: Reuters

Trong diễn biến căng thẳng mới nhất, Canada hôm 14/10 đã trục xuất Đại sứ Ấn Độ tại Ottawa cùng 5 nhà ngoại giao, yêu cầu họ rời khỏi quốc gia này trong vòng 19 ngày. Đáp lại, Ấn Độ trục xuất 6 nhà ngoại giao Canada, bao gồm cả Quyền Cao ủy. Trong một tuyên bố, Bộ Ngoại giao Ấn Độ nhấn mạnh, những cáo buộc của Canada là vô căn cứ và có động cơ chính trị, đồng thời chỉ trích Thủ tướng Justin Trudeau đã tạo điều kiện cho những phần tử khủng bố và cực đoan quấy rối và đe dọa các nhà ngoại giao Ấn Độ.

Ấn Độ từ lâu đã cáo buộc Canada quá khoan dung với phong trào Khalistan, coi đây là mối đe dọa nghiêm trọng đến an ninh quốc gia và toàn vẹn lãnh thổ của nước này.

Trong khi theo quan điểm của Canada, hành động của Ấn Độ trên đất Canada là "hành vi vi phạm trắng trợn chủ quyền". Ottawa mong đợi sự hợp tác và đảm bảo từ Ấn Độ rằng sự đàn áp xuyên quốc gia như vậy sẽ không xảy ra trong tương lai. Cả Ấn Độ và Canada đều có những lý do chính trị và địa chính trị mạnh mẽ cho các động thái đáp trả cứng rắn này. Thủ tướng Canada Trudeau khẳng định nước này có bằng chứng đáng tin cậy, nhưng Ấn Độ phủ nhận và cho rằng Canada chưa cung cấp bằng chứng rõ ràng.

Tình hình này đã làm gián đoạn mối quan hệ lâu đời giữa hai quốc gia và gây lo lắng trong cộng đồng người Ấn-Canada. Căng thẳng này cũng có thể ảnh hưởng đến nỗ lực của phương Tây và Mỹ trong việc duy trì mối quan hệ tốt với cả hai bên.

Tác động đến mối quan hệ giữa phương Tây và Ấn Độ

Mối quan hệ giữa phương Tây và Ấn Độ đã được củng cố và phát triển mạnh mẽ trong những năm gần đây, với việc Mỹ và các quốc gia phương Tây tăng cường hợp tác trong các lĩnh vực như an ninh, kinh tế và công nghệ. Tuy nhiên, xung đột ngoại giao giữa Ấn Độ và Canada có thể ảnh hưởng đến các nỗ lực này, đặc biệt khi các quốc gia phương Tây cố gắng duy trì mối quan hệ tốt với cả hai bên.

Quan hệ Ấn Độ - Canada đã chạm mức thấp nhất sau các động thái trả đũa lẫn nhau và căng thẳng giữa hai nước có thể ảnh hưởng đến nỗ lực của phương Tây và Mỹ trong việc thắt chặt hơn quan hệ với Ấn Độ. Một số tác động tiềm ẩn bao gồm ảnh hưởng đến hợp tác kinh tế. Hiện tại, thương mại giữa hai quốc gia chưa bị ảnh hưởng đáng kể, nhưng nếu xung đột kéo dài, cả hai bên sẽ cần quản lý xung đột kỹ lưỡng hơn để tránh những mất mát kinh tế lớn, đặc biệt trong bối cảnh đàm phán ký kết CEPA.

Mặc dù quan hệ thương mại giữa Canada và Ấn Độ không chiếm phần lớn trong tổng thương mại của Ấn Độ, căng thẳng có thể làm gián đoạn các dự án đầu tư của các tập đoàn Canada tại Ấn Độ. Căng thẳng này cũng có thể ảnh hưởng đến việc di cư của sinh viên và quan hệ thương mại, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp, và làm giảm số lượng sinh viên Ấn Độ đến Canada và ngược lại. Tuy nhiên, Ấn Độ không lo lắng về tác động kinh tế ngắn hạn và hy vọng rằng quan hệ thương mại và đầu tư sẽ tiếp tục thông qua các quốc gia trung gian như Singapore, UAE hoặc Mỹ.

Căng thẳng này có thể làm giảm khả năng hợp tác an ninh giữa các quốc gia phương Tây và Ấn Độ, đặc biệt trong việc đối phó với các mối đe dọa quốc tế. Uy tín quốc tế của Ấn Độ cũng có thể bị ảnh hưởng, đặc biệt trong việc duy trì mối quan hệ ngoại giao với các quốc gia khác.

Căng thẳng này có thể giảm hiệu quả chiến lược Đông Nam Á của Canada, vì Ấn Độ là một đối tác chiến lược quan trọng trong khu vực này. Các quốc gia phương Tây, bao gồm Mỹ và New Zealand, đã kêu gọi Canada và Ấn Độ giải quyết tranh chấp một cách hòa bình và hợp tác.

Nguy cơ leo thang căng thẳng

Tình hình ngoại giao giữa Ấn Độ và Canada vẫn đang căng thẳng và có nguy cơ leo thang nếu không có sự can thiệp hoặc giải pháp hòa bình. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến quan hệ song phương mà còn có tác động lớn đến nỗ lực của phương Tây trong việc duy trì mối quan hệ tốt với Ấn Độ. Hiện tại, tình hình căng thẳng ngoại giao giữa Ấn Độ và Canada vẫn chưa có dấu hiệu dừng lại. Hai bên đều tiếp tục duy trì quan điểm cứng rắn và không có dấu hiệu nhượng bộ. Cùng với đó, các yếu tố như sự tham gia của các nhóm ly khai Khalistan và các cáo buộc liên quan đến sự can thiệp của Ấn Độ vào các hoạt động tội phạm tại Canada đã làm tăng thêm căng thẳng.

Ấn Độ đã cảnh báo rằng nước này có quyền thực hiện các bước tiếp theo để đáp trả các cáo buộc của Chính phủ Canada chống lại các nhà ngoại giao Ấn Độ. Trong khi phía Canada đã yêu cầu Ấn Độ hợp tác với Cảnh sát Hoàng gia Canada trong việc điều tra liên quan vụ ám sát Hardeep Singh Nijjar. Tuy nhiên, Ấn Độ đã từ chối và tiếp tục phủ nhận bất kỳ các cáo buộc liên quan. Ấn Độ có thể sẽ tiếp tục phủ nhận cáo buộc của Canada và tiếp tục cắt đứt quan hệ ngoại giao, và điều này sẽ ảnh hưởng đến mọi khía cạnh của mối quan hệ song phương giữa hai nước.

Trong thời gian tới, cả hai bên sẽ tăng cường các biện pháp an ninh để bảo vệ quyền lợi, đồng thời có thể xem xét trục xuất thêm nhà ngoại giao của nhau nếu xung đột không được giải quyết. Ấn Độ có thể hạn chế thêm các hoạt động ngoại giao của Canada, bao gồm việc hạn chế việc cấp thị thực hoặc hạn chế các chuyến bay thương mại. Các quốc gia khác, đặc biệt là các quốc gia phương Tây, có thể can thiệp để thúc đẩy hòa bình và giải quyết xung đột, kêu gọi Ấn Độ và Canada tăng cường hợp tác với bên thứ ba để tìm kiếm sự hỗ trợ và ủng hộ trong việc đối phó với xung đột, bao gồm việc tham gia vào các cuộc thảo luận để tìm ra giải pháp hòa bình và giảm căng thẳng.

Dũng Hoàng/VOV-New Delhi