Cây ăn quả có múi – Bước chuyển mình mạnh mẽ từ ứng dụng công nghệ cao

Những kết quả nổi bật

Theo thống kê, diện tích cây có múi năm 2022 tỉnh Hòa Bình đạt 10.234 ha, diện tích hiện đang cho sản phẩm đạt khoảng 9.020 ha, tổng sản lượng đạt trên 192 nghìn tấn trong đó: Diện tích cam 4.112 ha, sản lượng 106 nghìn tấn; diện tích bưởi 5.366 ha, sản lượng trên 79 nghìn tấn.

Hòa Bình đã xây dựng được trên 10 nghìn ha diện tích đất trồng cây ăn quả có múi. Ảnh: Cổng thông tin điện tử tỉnh Hòa Bình

Hiện cơ cấu giống, chủng loại chủ yếu gồm: Đối với cam: Nhóm chín sớm gồm cam CS1, cam Marss, quýt ôn châu chiếm 30% diện tích; nhóm chín chính vụ gồm cam Xã Đoài, cam Canh chiếm 40% diện tích; nhóm chín muộn cam V2 chiếm 30% diện tích. Đối với bưởi: Giống chín sớm gồm bưởi da xanh, bưởi đỏ Hòa Bình chiếm 40% diện tích; Bưởi diễn (chín muộn) chiếm 60% diện tích.

Tổng số cây đầu dòng cây có múi được công nhận còn hiệu lực khai thác trên địa bàn tỉnh Hòa Bình là 227 cây bao gồm: 165 cây cam; 50 cây quýt; 12 cây bưởi (bưởi đỏ Hòa Bình). Tổng số vật liệu nhân giống đã khai thác 2.000 mắt, cành ghép (năm 2021) trong đó: 1.000 mắt, cành ghép cây đầu dòng cam canh (HTX sản xuất và kinh doanh DVNN Nhật Minh tại huyện Cao Phong) và 1.000 mắt, cành ghép cây đầu dòng còn lại.

Đến nay, Hòa Bình đã hình thành những vùng sản xuất hàng hóa lớn, tập trung, có điều kiện thâm canh cao, nổi tiếng, như vùng sản xuất cam Cao Phong, Kim Bôi, Lạc Thủy; vùng sản xuất bưởi đỏ tại Tân Lạc; vùng sản xuất bưởi Diễn tại Yên Thủy, Lương Sơn... Giá trị thu nhập đạt 300 - 450 triệu đồng/ha/năm, thuộc diện cao nhất toàn quốc.

Hệ thống nhân giống 3 cấp tại Trung tâm Giống cây trồng, vật nuôi và thủy sản của tỉnh hoạt động ổn định đáp ứng theo Tiêu chuẩn quốc gia để sản xuất cây giống sạch bệnh, tổng số có 98 cây So và 120 cây S1; trong năm 2023 đã sản xuất được 30.000 cây S2 phục vụ tái canh vùng cam Cao Phong.

Để có cơ sở bình tuyển cây đầu dòng, vườn cây đầu dòng đúng quy định, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Hòa Bình đã ban hành xây dựng và ban hành 14 Tiêu chuẩn cơ sở (TCCS) chất lượng cây đầu dòng, vườn cây đầu dòng cây ăn quả lâu năm gồm các giống cây trồng: cam CS1, cam Marrs (BH), cam Canh, cam Xã đoài lùn, cam Xã đoài cao, quýt Hà Giang, quýt Ôn châu, cam V2, bưởi đỏ Hòa Bình, bưởi da xanh, bưởi Diễn, cam Sông Con, quýt Nam Sơn, Quýt Miền Đồi.

Đến tháng 6/2023, diện tích cây có múi được chứng nhận ATTP, GAP, hữu cơ đạt 1.825,8 ha trong đó diện tích chứng nhận đủ điều kiện ATTP 1.110,2 ha; chứng nhận VietGAP, GlobalGAP 663,61 ha; chứng nhận hữu cơ Việt Nam 52 ha. Đã được cấp 33 mã số vùng trồng cây có múi (bưởi diễn, bưởi đỏ Hòa Bình, bưởi da xanh) trong đó có 24 mã số vùng trồng xuất khẩu sang thị trường EU, Hoa Kỳ, New zealand. Có 02 mã số cơ sở đóng gói cây có múi (bưởi) phục vụ xuất khẩu sang thị trường Hoa Kỳ và New Zealand.

Nhiều sản phẩm quả có múi của tỉnh đã được cấp chứng nhận sở hữu trí tuệ, trong đó có chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm cam của huyện Cao Phong; 6 nhãn hiệu tập thể, nhãn hiệu chứng nhận cho các sản phẩm quả có múi của các địa phương: Tân Lạc, Yên Thủy, Lạc Thủy, Kim Bôi. Đã có 16 sản phẩm quả tươi và sản phẩm chế biến được chứng nhận Sản phẩm OCOP 3, 4 sao.

Sản phẩm cây ăn quả có múi của tỉnh hiện được tiêu thụ qua các kênh như: Tiêu thụ qua hợp đồng giữa các Công ty; Hợp tác xã; trang trại với các doanh nghiệp, siêu thị chiếm khoảng 18% sản lượng; Tiêu thụ qua hệ thống các thương lái hợp tác với nhà vườn chiếm 60%; Tiêu thụ qua kênh bán lẻ trực tiếp từ các nhà vườn chiếm khoảng 20%; Tiêu thụ qua các điểm giới thiệu sản phẩm tại các khu du lịch, hội chợ chiếm khoảng 2-3%. Thị trường tiêu thụ chủ yếu vẫn tập trung tại Hà Nội, các tỉnh lân cận và các thành phố lớn.

Năm 2022, tỉnh Hòa Bình đã xuất khẩu thành công 6 tấn (5.500 quả) bưởi đỏ Hòa Bình của huyện Tân Lạc, 11 tấn (9.900 quả) bưởi diễn của huyện Yên Thủy và 7 tấn cam của huyện Cao Phong sang thị trường Anh Quốc. Dự kiến sản lượng bưởi đủ tiêu chuẩn xuất khẩu năm 2023 khoảng 1,15 triệu quả tương đương khoảng 1.000 - 1.200 tấn, mục tiêu các thị trường Hoa Kỳ, EU, New zealand.

Đầu năm 2023, gần 7 tấn cam Cao Phong đầu tiên xuất khẩu sang thị trường Anh. Ảnh minh họa

Sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao

Để có được những kết quả đáng tự hào nói trên, những năm qua, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã chủ trì, phối hợp tham mưu trình Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh ban hành nhiều chủ trương, cơ chế, chính sách thúc đẩy sản xuất nông nghiệp nói chung, phát triển bền vững cây ăn quả có múi nói riêng để thực hiện Quyết định số 3030/QĐ-UBND ngày 23/12/2013, về việc phê duyệt dự án Quy hoạch tổng thể vùng và khu sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao tỉnh Hòa Bình đến năm 2015, định hướng đến năm 2020 vào quy hoạch chung của tỉnh thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn tới năm 2050.

Với lợi thế đang có, tỉnh Hòa Bình đẩy mạnh công tác tuyên truyền, hướng dẫn doanh nghiệp, hợp tác xã và trang trại ứng dụng nông nghiệp công nghệ cao. Chỉ đạo các địa phương lập danh sách sản phẩm, đơn vị dự kiến tham gia hệ thống truy xuất nguồn gốc của tỉnh tại địa chỉ txnghb.vn, kết nối với hệ thống truy xuất nguồn gốc quốc gia; tổ chức Hội đồng xét chọn được 30 sản phẩm và 3 doanh nghiệp đủ điều kiện đưa vào Hệ thống truy xuất nguồn gốc của tỉnh.

Đồng thời, xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc, xác thực chống giả và kết nối cung cầu tại địa chỉ hb.check.net.vn, đây là cổng thông tin nhằm giúp cho các doanh nghiệp/HTX quảng bá và giới thiệu sản phẩm đã được chứng nhận. Thông qua hệ thống, đã có 40 cơ sở và 700 sản phẩm được quảng bá và giới thiệu trên hệ thống.

Toàn tỉnh triển khai dán trên 8 triệu tem truy xuất nguồn gốc cho các sản phẩm của tỉnh bán tại thị trường Hà Nội và các tỉnh thành trên cả nước. Các sản phẩm tiêu biểu như: cam Cao Phong, cam Mường Động, bưởi đỏ Tân Lạc, chuỗi cá Sông Đà, chuỗi thịt lợn, các sản phẩm chế biến trà các loại, măng các loại...

Tỉnh Hòa Bình luôn quan tâm, thu hút đầu tư trong lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao. Trong đó đã xây dựng và triển khai nhiều cơ chế, chính sách hỗ trợ nhằm hoàn thiện hạ tầng cơ sở. Hiện công tác sản xuất giống cây ăn quả có múi sạch bệnh được thực hiện tại Trung tâm giống cây trồng, vật nuôi và thủy sản. Các cây giống S0 được sản xuất bằng công nghệ vi ghép đỉnh sinh trưởng (invitro), sạch bệnh Greening và bệnh Tristeza tại Trung tâm giống của tỉnh, bao gồm 8 giống cây: Giống Quýt Ôn châu; giống cam CS1; giống cam BH (Marss); giống cam Xã đoài cao; giống cam Xã đoài lùn; giống cam Canh; giống Quýt Hà Giang và giống cam V2 với số lượng 100 cây giống. Đây chính là nguồn vật liệu để phục phụ cho công tác sản xuất giống, đảm bảo nguồn giống sạch bệnh cho tái canh và trồng mới trên địa bàn tỉnh.

Để ứng phó trong điều kiện biến đổi khí hậu, đặc biệt cảnh báo bệnh dịch trên cây trồng, ngành Nông nghiệp đã đưa Ứng dụng Công nghệ thông tin quản lý cơ sở dữ liệu phục vụ chuẩn đoán sâu bệnh hại trên cây trồng chính. Ứng dụng được sử dụng thông qua Phần mềm “Quản lý cơ sở dữ liệu sâu bệnh hại”, bao gồm phần mềm chạy trên nền tảng web với địa chỉ là: http://quanlysaubenhhoabinh.com và ứng dụng trên thiết bị di động (app mobile: Quản Lý Sâu Bệnh HB).

Phần mềm giúp người dùng quản lý số liệu thống kê về canh tác, quản lý bản đồ chuyên đề, tra cứu chẩn đoán sâu bệnh. Ngoài ra, ứng dụng còn giúp theo dõi, cập nhật diễn biến rừng.

Hiện nay, diện tích ứng dụng công nghệ cao tại tỉnh Hòa Bình ngày càng được mở rộng, tạo ra giá trị mới cho nông sản, nâng cao năng suất, đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng. Ảnh: Cổng thông tin điện tử tỉnh Hòa Bình

Với sự giúp sức của khoa học công nghệ được ứng dụng trong tất cả các khâu của quá trình sản xuất nông nghiệp, từ nghiên cứu, chọn tạo giống, kỹ thuật chăm sóc, canh tác; kỹ thuật chế biến, bảo quản sau thu hoạch… đã tạo ra giá trị mới cho nông sản, giúp sản phẩm tươi, an toàn, nâng cao năng suất, đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng.

Diện tích ứng dụng công nghệ cao tại tỉnh Hòa Bình ngày càng được mở rộng. Tiêu biểu là mô hình sản xuất chuối chất lượng cao đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu của hợp tác xã chuối Viba, xã Liên Sơn, Lương Sơn đã mở rộng quy mô 9,5 ha; Hợp tác xã sản xuất chế biến nông thủy sản Phú Cường - Sông Đà, thành phố Hòa Bình với quy mô 11,0 ha, đã được cấp mã số vùng trồng và xuất khẩu.

Ngoài ra, mô hình sản xuất trong nhà màng ứng dụng công nghệ cao, ứng dụng tưới tự động, quản lý cây trồng tổng hợp đã được nhân rộng ở nhiều địa phương, như: mô hình sản xuất dưa vàng kim hoàng hậu, dưa chuột, dưa lưới của Công ty Cổ phần Nông trại Hữu cơ Việt Nam (Thị trấn Ba Hàng Đồi, Lạc Thủy); mô hình sản xuất cà chua của Công ty Trách nhiệm hữu hạn SkyFarm (xã Cao Sơn, Lương Sơn); mô hình sản xuất dưa lưới của Công ty Cổ phần đầu tư nông nghiệp công nghệ cao Trường Thịnh (xã Thống Nhất, Lạc Thủy).

Tuấn Anh