Chánh án Nguyễn Hòa Bình: Thế giới quy định ghi âm, ghi hình tòa phải xin phép

Quan điểm này được Chánh án Tòa án Nhân dân Tối cao Nguyễn Hòa Bình đưa ra khi thảo luận về dự thảo Luật Tổ chức Tòa án Nhân dân (sửa đổi) tại Hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách lần thứ 5, chiều 26/3.

Một trong những nội dung của dự thảo luật được các đại biểu Quốc hội quan tâm là quy định về việc tham dự và hoạt động thông tin tại phiên tòa, phiên họp.

Tại khoản 3, Điều 141 dự thảo luật quy định: "Việc ghi âm lời nói, ghi hình ảnh của hội đồng xét xử, thẩm phán, người tiến hành tố tụng khác chỉ được thực hiện trong thời gian khai mạc phiên tòa, phiên họp khi có sự đồng ý của chủ tọa phiên tòa, phiên họp".

Chánh án Tòa án Nhân dân Tối cao Nguyễn Hòa Bình. (Ảnh: Duy Linh)

Chánh án Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh, việc ghi âm lời nói, ghi hình ảnh của hội đồng xét xử, thẩm phán, người tiến hành tố tụng khác chỉ được thực hiện khi chủ tọa phiên tòa cho phép nhằm đảm bảo cho các cơ quan tiến hành tố tụng tập trung cao nhất cho quá trình xét xử, chứ không phải để làm hình ảnh trước truyền thông.

"Chúng tôi không điều chỉnh việc truyền thông của các cơ quan báo chí về vụ án, chúng tôi chỉ điều chỉnh truyền thông trong phòng xét xử. Ra ngoài hành lang phỏng vấn ai, đưa tin như thế nào thì đó là việc của cơ quan báo chí, truyền thông, chúng tôi không điều chỉnh, không ngăn cản. Cả thế giới đều quy định như thế", ông Nguyễn Hòa Bình khẳng định.

Ông Nguyễn Hòa Bình cho biết, khi tổ chức phiên tòa, hội đồng xét xử phải đảm bảo 3 yêu cầu, gồm: đúng luật, chất lượng và nghiêm túc. Vì vậy, hội đồng xét xử phải quy định việc đưa tin, truyền thông về phiên tòa.

"Nếu tổ chức phiên tòa mà vi phạm quyền con người là tòa vi phạm. Ví dụ phiên tòa ly hôn, vợ nói thế này, chồng nói thế kia, toàn bộ vụ việc được ghi âm, ghi hình rồi đưa lên mạng là rất phức tạp, vi phạm quyền con người. Người ta cũng không muốn cho xã hội biết vợ chồng họ có bao nhiêu tài sản, lý do tại sao phải ly hôn... Rất nhạy cảm xung quanh câu chuyện này", Chánh án Tòa án Nhân dân Tối cao nói.

Bên cạnh đó, theo ông Nguyễn Hòa Bình, hội đồng xét xử, kiểm sát viên, luật sư khi bước vào phòng xét xử sẽ toàn tâm, toàn ý, tập trung suy nghĩ cao nhất cho vụ án, cứ chĩa máy quay vào sẽ khiến họ bị phân tán.

"Lúc đưa ra quyết định sáng suốt nhất thì người ta bị phân tán. Bản thân hội đồng xét xử, kiểm sát viên, luật sư cũng không muốn hình ảnh đưa lên truyền thông không đẹp, nhưng trong quá trình xét xử họ phải nhăn mặt, nhíu mày, đăm chiêu suy nghĩ chứ không phải lúc nào cũng nở nụ cười", Chánh án Nguyễn Hòa Bình bày tỏ.

Cũng theo Chánh án Nguyễn Hòa Bình, Tòa án Nhân dân Tối cao sẽ bổ sung vào dự thảo luật quy định tòa án sẽ ghi âm lời nói, ghi hình ảnh để phục vụ công tác nghiệp vụ và lưu trong hồ sơ vụ án, khi sử dụng những tư liệu này phải đảm bảo quyền con người.

Thẩm tra nội dung này, đa số ý kiến của Thường trực Ủy ban Tư pháp của Quốc hội nhìn nhận, tại phiên tòa, việc ghi âm lời nói, ghi hình ảnh phải bảo đảm quyền con người, quyền công dân; bảo đảm hoạt động thông tin theo quy định của pháp luật.

"Quá trình diễn ra phiên tòa, phiên họp, nhiều thông tin, chứng cứ được công bố tại phiên tòa, nhưng chưa được kiểm chứng, đặc biệt là những thông tin về đời tư cá nhân, bí mật gia đình, bí mật kinh doanh… Các thông tin, chứng cứ này cần được hội đồng xét xử xem xét, kết luận trong bản án, quyết định", Ủy ban Tư pháp nêu quan điểm.

Cơ quan thẩm tra cho rằng, quy định như trong dự thảo luật góp phần bảo đảm tính tôn nghiêm tại phiên tòa, tạo điều kiện cho hội đồng xét xử điều hành tốt phiên tòa, không bị phân tâm bởi các yếu tố khác.

Vì vậy, Thường trực Ủy ban Tư pháp và Tòa án Nhân dân Tối cao thống nhất đề xuất chỉnh lý dự thảo Luật Tổ chức Tòa án Nhân dân (sửa đổi) theo hướng bổ sung quy định việc ghi âm lời nói, ghi hình ảnh… trong thời gian tuyên án, công bố quyết định.

Cũng theo báo cáo của Thường trực Ủy ban Tư pháp, có ý kiến cho rằng, quy định như dự thảo luật là hẹp hơn quy định của Luật Tố tụng hiện hành, chưa thuận lợi cho tác nghiệp của báo chí tại phiên tòa (việc ghi âm, ghi hình phần xét hỏi, tranh tụng của phiên tòa phải thông qua tòa án). Do đó, đề nghị quy định việc ghi âm, ghi hình tại phiên tòa như quy định của Luật Tố tụng hiện hành.

Cụ thể, khoản 4 Điều 234 Bộ luật Tố tụng dân sự và khoản 4 Điều 153 Luật Tố tụng hành chính quy định: Nhà báo tham dự phiên tòa để đưa tin về diễn biến phiên tòa phải chấp hành sự điều khiển của chủ tọa phiên tòa về khu vực tác nghiệp. Nhà báo ghi âm lời nói, ghi hình ảnh của Hội đồng xét xử phải được sự đồng ý của chủ tọa phiên tòa. Việc ghi âm lời nói, ghi hình ảnh của đương sự, người tham gia tố tụng khác phải được sự đồng ý của họ.

Về đề xuất trên của dự luật, Bộ Thông tin và Truyền thông, Hội Nhà báo Việt Nam đều đề nghị cho phép ghi âm, ghi hình diễn biến phiên tòa công khai.

Trong khi đó, Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục đề nghị quy định theo hướng tạo điều kiện cho cơ quan báo chí đưa tin chính xác về vụ án.

Anh Văn