Chính sách thuế, phí tạo động lực đổi mới sáng tạo xanh trong doanh nghiệp

Hình thành khung chính sách thúc đẩy đổi mới sáng tạo xanh

Thông tin tại Hội thảo công bố báo cáo nghiên cứu “Thúc đẩy đổi mới sáng tạo xanh trong doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam” do Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương và Đại sứ quán Đan Mạch tại Việt Nam tổ chức, ông Nguyễn Hoa Cương - Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương cho biết, thời gian qua, nhà nước đã từng bước đồng hành, hỗ trợ, thúc đẩy các doanh nghiệp (DN), đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) trong thực hiện đổi mới sáng tạo xanh.

Ông Nguyễn Hoa Cương - Phó viện trưởng, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương phát biểu tại hội thảo. Ảnh: K. An

Khung chính sách chung thúc đẩy đổi mới sáng tạo nói chung và đổi mới sáng tạo xanh đã được hình thành với nhiều cơ chế, chính sách pháp luật liên quan được ban hành và hoàn thiện; nhiều tổ chức hỗ trợ được hình thành. Các nhóm giải pháp chính sách tài chính và chính sách phi tài chính hỗ trợ, tạo động lực cho DNNVV phát triển và thực hiện các hoạt động đổi mới sáng tạo xanh.

Bên cạnh nguồn vốn tài chính từ ngân sách nhà nước (NSNN), việc thực hiện các giải pháp chính sách tài chính thúc đẩy DNNVV đổi mới sáng tạo xanh đã thu hút, huy động thêm được các nguồn lực ngoài NSNN, đặc biệt nguồn vốn đối ứng từ DN. Nhiều địa phương cũng huy động các nguồn lực từ các DN, tập đoàn lớn, các tổ chức quốc tế..., để tổ chức các chương trình, các cuộc thi nhằm hỗ trợ, thúc đẩy các DNNVV đổi mới sáng tạo xanh.

Trong nhóm giải pháp chính sách phi tài chính, chính sách hỗ trợ kỹ thuật, truyền thông, quảng bá, cung cấp thông tin, xúc tiến thương mại đã được các cấp, ngành từ trung ương đến địa phương quan tâm thực hiện. Phong trào khởi nghiệp gắn với đổi mới sáng tạo diễn ra mạnh mẽ. Khía cạnh, tiêu chí “xanh” đang trở thành những điểm nhấn quan trọng trong nhiều cuộc thi khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.

TS. Nguyễn Thị Luyến - Trưởng ban Nghiên cứu thể chế kinh tế, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương cho biết, tại nhiều địa phương, khía cạnh “xanh” và khai thác hiệu quả hơn tài nguyên bản địa đã được đặc biệt quan tâm. Nhiều địa phương đã có các chương trình, sáng kiến về mô hình phát triển xanh, huy động sự tham gia của nhiều đơn vị, tổ chức, chuyên gia, nhà khoa học trong quá trình đào tạo, tập huấn, khuyến khích DN đổi mới sáng tạo theo hướng xanh, kinh tế tuần hoàn, thân thiện với môi trường.

Tuy nhiên, hệ thống giải pháp, chính sách liên quan đến thúc đẩy đổi mới sáng tạo, đổi mới sáng tạo xanh trong DN nói chung và DNNVV nói riêng chưa thực sự đồng bộ, nhất quán, chậm được hướng dẫn và vẫn còn những khoảng trống pháp lý. Chẳng hạn như chưa có khái niệm, quy định về tiêu chí xác định DN đổi mới sáng tạo, DN đổi mới sáng tạo xanh, DN khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.

Các chính sách hỗ trợ DNNVV, hỗ trợ DNNVV đổi mới sáng tạo, chuyển đổi xanh chủ yếu là các chương trình tập huấn và đào tạo, trong khi DN có nhu cầu lớn về hỗ trợ kỹ thuật, công nghệ, tài chính và kết nối chuỗi cung ứng. Các chính sách hỗ trợ phát triển xanh, hướng đến tiêu dùng xanh còn chưa thực sự đồng bộ. Các chính sách thúc đẩy sản xuất sản phẩm, dịch vụ xanh chưa tạo động lực mạnh mẽ cho các DN đầu tư thay đổi dây chuyền công nghệ để tạo ra những chuyển biến đáng kể về công nghệ và quy trình sản xuất. Tín dụng xanh chưa phổ biến, số lượng DN tiếp cận được tín dụng xanh còn ít.

Giúp doanh nghiệp tận dụng cơ hội chuyển đổi xanh

Để tiếp tục thúc đẩy đổi mới sáng tạo xanh trong DNNVV ở Việt Nam, ông Nguyễn Hoa Cương cho rằng, cần nghiên cứu quy định cụ thể về đổi mới sáng tạo, đổi mới sáng tạo xanh; tiêu chí xác định DN đổi mới sáng tạo, DN đổi mới sáng tạo xanh làm cơ sở để xây dựng và thực hiện các chính sách hỗ trợ, thúc đẩy đổi mới sáng tạo xanh trong DN.

Chính sách thuế, phí tạo động lực đổi mới sáng tạo xanh trong doanh nghiệp

Song song với đó, cần tập trung hoàn thiện hành lang pháp lý và hệ thống chính sách hỗ trợ đổi mới sáng tạo xanh, bao gồm các quy định về tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, các chính sách về thuế, tài chính, đầu tư; các chính sách về thị trường, tiêu dùng; các chính sách về giáo dục, đào tạo, nghiên cứu và phát triển; chính sách phát triển công nghiệp môi trường đối với các sản phẩm, thiết bị và công nghệ phục vụ cho thực hiện đổi mới sáng tạo xanh, các chính sách khuyến khích liên kết giữa ngành, lĩnh vực, địa phương trong thực hiện đổi mới sáng tạo xanh và các công cụ chính sách khác; xây dựng chương trình hỗ trợ DNNVV thực hiện đổi mới sáng tạo xanh, chuyển đổi xanh.

Bên cạnh việc thúc đẩy phong trào khởi nghiệp đổi mới sáng tạo như hiện nay, ông Nguyễn Hoa Cương cho rằng, cần đẩy mạnh các hoạt động đổi mới sáng tạo, đổi mới sáng tạo xanh trong các DNNVV hiện đang hoạt động, trong đó tập trung vào các giải pháp chính sách khuyến khích, hỗ trợ hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D), đầu tư để nâng cao trình độ và khả năng ứng dụng khoa học công nghệ trong các DN. Đây là một cách hiệu quả để củng cố sự đổi mới và thúc đẩy tăng trưởng nhanh chóng dựa trên những ý tưởng và sáng kiến mới.

Bà Mette Ekeroth - Đại diện lâm thời Đại sứ quán Đan Mạch tại Việt Nam đánh giá, DNVVN Việt Nam phản ứng nhanh trước những thách thức, yêu cầu mới, tiến hành thử nghiệm các mô hình mới để đáp ứng nhu cầu thị trường. Tuy vậy, DN còn gặp nhiều khó khăn trong đổi mới sáng tạo xanh. Tận dụng cơ hội chuyển đổi xanh sẽ giúp DN tăng lợi thế cạnh tranh và tối đa hóa các nguồn lực để DN có thể phát triển bền vững, đóng góp vào mục tiêu bảo vệ môi trường, phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 của Việt Nam./.

Văn Tuấn