Chủ động chiến lược hành động xử lý tranh chấp thương mại

Gia tăng các biện pháp phòng vệ thương mại

Chia sẻ tại cuộc họp, ông Lê Triệu Dũng - Cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại (PVTM) cho biết, trong 7 tháng đầu năm 2019 đã tiến hành điều tra chống bán phá giá để bảo vệ sản xuất trong nước 4 vụ việc, thẩm định hồ sơ 3 vụ việc và rà soát cuối kỳ 1 vụ việc, theo dõi hiệu quả áp dụng biện pháp chống bán phá giá 2 vụ việc. Các vụ việc này tập trung vào ngành hàng như thép, tôn màu, nhôm, ván gỗ, đường lỏng… Bộ Công Thương cũng phối hợp với các hiệp hội, ngành hàng xem xét sử dụng biện pháp phòng vệ thương mại đối với một số sản phẩm sợi DTY, ống thép, bột ngọt… Xem xét miễn trừ áp dụng biện pháp chống bán phá giá với một số hàng hóa trong nước chưa sản xuất được nhằm tạo thuận lợi cho doanh nghiệp.

Ông Lê Triệu Dũng, Cục trưởng Cục PVTM chia sẻ tại cuộc họp

Theo đánh giá, việc áp dụng các biện pháp PVTM góp phần bảo vệ việc làm cho trên 100.000 người lao động, khuyến khích sản xuất trong nước. .. Những ngành sản xuất đang được bảo vệ bởi các biện pháp PVTM ước tính đóng góp khoảng 6,3% GDP của cả nước, tăng nguồn thu cho ngân sách, giảm nhập khẩu ồ ạt nhiều mặt hàng giúp nhiều doanh nghiệp thoát khỏi thua lỗ, từng bước ổn định sản xuất.

Tuy nhiên, ông Dũng cũng cho biết, trong bối cảnh bảo hộ gia tăng thì Việt Nam tiếp nhận thêm 7 vụ việc PVTM, trong khi trước đó đã tiến hành xử lý 7 vụ việc khởi xướng và 4 vụ việc rà soát.

Ghi nhận những kết quả và nỗ lực trong công tác PVTM trong thời gian qua, Bộ trưởng Công Thương Trần Tuấn Anh cho rằng, việc gia tăng độ mở của nền kinh tế đã giúp cho nửa đầu năm 2019 xuất khẩu và nhập khẩu tăng trưởng. Tuy nhiên, tác động hội nhập tới nền kinh tế cũng nhiều chiều, trong đó có vấn đề liên quan đến vụ kiện phòng vệ thương mại liên tục gia tăng, mở rộng tới tất cả các nền kinh tế.

“Các biện pháp chống bán phá giá, chống trợ cấp, tự vệ tiếp tục mở rộng, điều tra chống gian lận xuất xứ, điều tra chống chuyển tải gian lận thương mại. Đây là nguy cơ lớn cản trở và thách thức cho phát triển của nền kinh tế Việt Nam. Năm 2018 - 2019 là năm thực hiện các đề án về phòng vệ thương mại, chống gian lận xuất xứ” - Bộ trưởng nói.

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cũng chỉ ra những bất cập trong hiểu biết về hội nhập nói chung và phòng vệ thương mại nói riêng khi chưa có sự thống nhất và phối hợp thực hiện. Cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam chủ yếu là nhỏ và vừa, có sự hạn chế nhất định về nguồn lực và quy mô, điều kiện tiếp cận, nắm bắt thông tin thương mại quốc tế, bao gồm phòng vệ thương mại.

Thực tế, những trường hợp phải rút kinh nghiệm từ các vụ việc chống bán phá giá, chống trợ cấp như trong lĩnh vực thủy sản là rất thường xuyên. Theo đó, Bộ trưởng cho rằng cần có cơ chế phối hợp như thế nào với các bộ ngành để không chỉ ngành, lĩnh vực thủy sản, nông sản mà cả ngành công nghiệp để doanh nghiệp có sự nhận thức đầy đủ trong thương mại quốc tế, mà tập trung là PVTM.

Bên cạnh đó, sự nắm bắt thông tin về thương mại quốc tế, hội nhập và PVTM của các địa phương còn hạn chế. Do đó, sắp tới cần phải tập trung khâu tổ chức, phối hợp thực hiện, tăng cường vai trò của địa phương, doanh nghiệp và các tổ chức kinh tế.

Nếu như trong năm 2018 chỉ có 13/37 số mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu tăng đột biến thì trong 6 tháng đầu năm nay, số mặt hàng này đã tăng lên con số 15. Trong đó có những mặt hàng tăng trưởng xuất khẩu lớn sang thị trường Hoa Kỳ như sơ sợi dệt tăng 92,87%, sắt thép tăng hơn 81%, thức ăn gia súc và nguyên liệu tăng 51%, điện thoại và linh kiện tăng 13%, điện dây cáp điện hơn 100%, máy quay phim và thiết bị điện tử 83%, nguyên phụ liệu dệt may da giày tăng hơn 50%…

Điều đáng chú ý là có sự trùng khớp về việc các mặt hàng này cũng nhập khẩu tăng đột biến và đang bị áp dụng các biện pháp phòng vệ, đặt ra vấn đề cảnh báo cần phải nghiên cứu, đánh giá kỹ lưỡng bởi những nguy cơ gian lận xuất xứ - đó cũng là vấn đề Thủ tướng Chính phủ yêu cầu phải kiểm tra và làm nghiêm. “Nếu ta không có biện pháp, giải pháp đảm bảo sự phối hợp nhanh chóng, khắc phục quan liêu trong phối hợp cơ quan hành chính thì có điểm nóng phức tạp, tiềm ẩn xảy ra” – Bộ trưởng nhấn mạnh.

Còn theo ông Tạ Hoàng Linh, Vụ trưởng Vụ Thị trường Châu Âu - châu Mỹ, rủi ro áp lực PVTM rất cao vì xung đột thương mại. Việt Nam đã ký FTA với nhiều nước nên xu hướng nhiều doanh nghiệp ở các nước sẽ lợi dụng các FTA này để gian lận xuất xứ và lẩn tránh. Bên cạnh đó, trong 6 tháng đầu năm nay, xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường châu Âu và châu Mỹ giảm một số thị trường nhưng vẫn tăng 14,2%. Ta đang ở trong nhóm nước đang phát triển nên được miễn trừ tự vệ, nhưng với đà tăng xuất khẩu như vậy, Việt Nam có thể ở trong danh sách bị áp dụng biện pháp PVTM và không được miễn trừ tự vệ. Do đó cần triển khai tốt Đề án chống lẩn tránh biện pháp PVTM và gian lận xuất xứ.

Tập trung triển khai Đề án 824

Ông Lê Triệu Dũng cho biết, trong bối cảnh tình hình kinh tế thế giới có nhiều biến động, có tác động đến hoạt động xuất nhập khẩu của các doanh nghiệp trong nước, Cục PVTM đã đề ra mục tiêu thực hiện trong những tháng cuối năm. Cụ thể là triển khai Chương trình tổng thể về sử dụng và ứng phó với các biện pháp PVTM nhằm hỗ trợ phát triển một số ngành công nghiệp Việt Nam giai đoạn 2018-2020, xét đến 2025. Bên cạnh đó, hoàn thành các vụ việc PVTM đang tiến hành điều tra, triển khai điều tra các vụ việc PVTM mới, thông báo và tiến hành rà soát các vụ việc PVTM, thông báo và xử lý yêu cầu miễn trừ các biện pháp PVTM.

Phối hợp với các Hiệp hội ngành hàng theo dõi các mặt hàng nhập khẩu có dấu hiệu gây thiệt hại cho ngành sản xuất trong nước để kịp thời tham vấn, điều tra áp dụng biện pháp PVTM phù hợp (như sợi, đường lỏng, que hàn, v.v). Tiếp tục thực hiện các nhiệm vụ về PVTM trong khuôn khổ Đề án xử lý các dự án chậm tiến độ, kém hiệu quả của ngành Công Thương.

Đặc biệt, trong 5 tháng cuối năm, Cục PVTM sẽ tập trung đẩy mạnh triển khai Đề án Tăng cường quản lý nhà nước về chống lẩn tránh biện pháp PVTM và gian lận xuất xứ (Đề án 824). Trong đó, sẽ phối hợp với các bên liên quan hoàn thành việc thành lập Tổ thường trực thực hiện Đề án, xây dựng cơ chế phối hợp triển khai trong Tổ, triển khai các nhiệm vụ; Hoàn thiện và cập nhật hàng tháng danh mục các nhóm mặt hàng xuất khẩu đi các thị trường trọng điểm có nguy cơ lẩn tránh biện pháp PVTM, gian lận xuất xứ; Thảo luận, triển khai các hoạt động hợp tác với cơ quan có thẩm quyền nước ngoài; Thông tin, tuyên truyền và phổ biến pháp luật về chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại và gian lận xuất xứ cho các doanh nghiệp, hiệp hội doanh nghiệp; Nghiên cứu, xây dựng Trung tâm chia sẻ dữ liệu về xuất xứ, chống lẩn tránh biện pháp PVTM; Đồng thời, phối hợp với đơn vị chủ trì xử lý các nội dung liên quan đến kiểm tra, để phát hiện các hành vi gian lận thương mại; gian lận xuất xứ theo Kế hoạch triển khai Quyết định thành lập Tổ công tác liên ngành về phòng chống lẩn tránh biện pháp PVTM và gian lận xuất xứ hàng hóa.

Nguyễn Hường - Anh Hùng