Chủ động ứng phó từ cộng đồng trong phòng, chống thiên tai
Là tỉnh miền núi phía Bắc thường xuyên hứng chịu các loại hình thiên tai: Lũ quét, sạt lở đất, dông, lốc, sét, rét đậm, rét hại... nhưng những năm gần đây, Lào Cai đã giảm nhẹ được thiệt hại do thiên tai nhờ chủ động ứng phó từ cộng đồng.
Trang bị kiến thức cho cán bộ, người dân
Chúng tôi về Lào Cai khi mưa lũ đầu mùa đã gây thiệt hại cho người dân nơi đây. Tiếp chúng tôi, ông Quảng Văn Việt, Phó chánh Văn phòng thường trực Ban chỉ huy phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn (PCTT&TKCN) tỉnh Lào Cai cho biết: Chỉ trong 6 tháng đầu năm 2020, tại Lào Cai đã xảy ra 19 đợt thiên tai làm 2 người chết (thị xã Sa Pa), 8 người bị thương; 2.524 nhà ở bị hư hỏng và ảnh hưởng; 331ha lúa, mạ, hoa màu bị thiệt hại; 50 điểm trường và trụ sở cơ quan, nhiều tuyến đường giao thông bị sạt lở. Ước tính thiệt hại về kinh tế hơn 120 tỷ đồng.
Tỉnh lộ 156 đoạn qua xã Trịnh Tường, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai bị sạt lở trong đợt mưa lũ ngày 3 và 4-7-2020.
Thực hiện Quyết định số 1002/QĐ-TTg ngày 13-7-2009 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt đề án nâng cao nhận thức cộng đồng và quản lý rủi ro thiên tai dựa vào cộng đồng, tỉnh Lào Cai đã xác định được tầm quan trọng của việc nâng cao nhận thức cộng đồng nhằm chủ động tham gia vào việc phòng ngừa, ứng phó, lấy phòng ngừa là chính. Coi đây là giải pháp căn cơ, bền vững nhất; chủ động ban hành kế hoạch triển khai thực hiện cho từng giai đoạn (2011-2015 và 2016-2020). Sau 10 năm thực hiện, tỉnh Lào Cai đã đào tạo, tập huấn được 119 lớp, cho 5.473 học viên (đối tượng là cán bộ làm công tác PCTT các cấp, cán bộ từ cấp thôn đến cấp huyện, các đoàn thể và người dân); tổng kinh phí hơn 3,5 tỷ đồng từ nguồn ngân sách, quỹ PCTT tỉnh. Đến nay, 100% cán bộ làm công tác PCTT các cấp được đào tạo, tập huấn; hơn 70% xã, phường, thị trấn tập huấn cho đại diện cán bộ xã, thôn, bản và người dân; xây dựng 12 phim tài liệu, phóng sự, 17 chuyên mục tuyên truyền về công tác PCTT; phát hành 1.500 cuốn sổ tay hướng dẫn triển khai ứng phó và khắc phục hậu quả thiên tai; cấp phát hơn 20.000 tờ rơi hướng dẫn các kỹ năng phòng tránh một số loại hình thiên tai.
"Để phổ biến kiến thức, kỹ năng PCTT cho đồng bào dân tộc thiểu số, chúng tôi đã biên soạn lại tài liệu hướng dẫn của Văn phòng Ban chỉ đạo Trung ương về PCTT, Tổng cục PCTT cho ngắn gọn, dễ hiểu"-ông Việt cho biết thêm.
Đầu tư trang thiết bị, tổ chức lực lượng chuyên trách
Nhằm chủ động phòng ngừa, ứng phó, giảm thiệt hại do thiên tai gây ra, trong 5 năm qua, tỉnh Lào Cai đã đầu tư, ứng dụng, nâng cấp các hệ thống dự báo, cảnh báo thời tiết, thiên tai. Đến nay, toàn tỉnh có 47 trạm quan trắc, cảnh báo và dự báo thời tiết, thiên tai; trong đó có 4 trạm khí tượng, 5 trạm thủy văn, 3 hệ thống cảnh báo lũ (do Hàn Quốc và Đài Loan tài trợ), 33 trạm đo mưa tự động, 2 hệ thống cảnh báo cháy rừng. Việc tăng cường đầu tư các hệ thống quan trắc, cảnh báo bước đầu đã phát huy hiệu quả, phục vụ tốt việc ra quyết định ứng phó kịp thời khi thiên tai xảy ra. Tỉnh Lào Cai còn quan tâm làm tốt công tác quản lý, sử dụng quỹ PCTT, tăng nguồn thu, chi cho công tác phòng ngừa, ứng phó và khắc phục thiệt hại. Anh Lê Văn Công, công an viên tại ngầm tràn ở thôn Tân Long, xã Cốc Mỳ, huyện Bát Xát, cho biết: "Trước đây đã có người qua ngầm tràn này bị lũ cuốn trôi. Từ ngày cột cảnh báo lũ được lắp đặt, xã cắt cử người canh gác tại ngầm tràn, tình trạng người qua không còn bị lũ cuốn trôi nữa".
Trước diễn biến phức tạp của tình hình thời tiết, thiên tai, UBND tỉnh Lào Cai xác định trước hết phải huy động sự vào cuộc quyết liệt của chính quyền các cấp, của cả hệ thống chính trị, đặc biệt là sự tham gia của cộng đồng; nâng cao năng lực cho cán bộ chuyên môn các cấp để chủ động phòng tránh một cách hiệu quả, bền vững. Tháng 5-2015, UBND tỉnh quyết định thành lập Văn phòng thường trực Ban chỉ huy PCTT&TKCN, chuyên trách giúp việc cho Ban chỉ huy PCTT&TKCN tỉnh nhưng không phát sinh biên chế, bộ máy. Văn phòng hiện có 9 người (6 biên chế, 3 hợp đồng) là những cán bộ được điều chuyển từ các đơn vị trực thuộc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về.
Nhận xét về mô hình Văn phòng thường trực Ban chỉ huy PCTT&TKCN, ông Đặng Xuân Phong, Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai cho hay, từ khi thành lập, văn phòng đã giúp giảm 50% thiệt hại về người và vật chất so với trước khi chưa có cơ quan chuyên trách này. Hiện các trạm quan trắc, dự báo thời tiết, cảnh báo thiên tai của tỉnh cơ bản đáp ứng được công tác PCTT. Tuy nhiên, trước diễn biến thời tiết ngày càng phức tạp, để chủ động phòng, chống, ứng phó thiên tai hiệu quả hơn nữa, Lào Cai sẽ tiếp tục đầu tư hệ thống dự báo, cảnh báo thiên tai trong thời gian tới.
