Cơ hội để hướng tới chấm dứt dịch AIDS tại Việt Nam

Phóng viên: Thưa TS, tại sao năm 2020 lại lấy chủ đề của Tháng hành động Quốc gia Phòng, chống HIV/AIDS là “30 năm ứng phó và cơ hội chấm dứt đại dịch AIDS tại Việt Nam”?

TS Nguyễn Hoàng Long: Có thể nói năm 2020 là tròn 30 năm Việt Nam ứng phó với dịch HIV/AIDS và mới đây, ngày14/8/2020, Thủ tướng Chính phủ cũng đã phê duyệt Chiến lược Quốc gia phòng, chống HIV/AIDS cho giai đoạn tới trong đó có mục tiêu chấm dứt dịch bệnh AIDS vào năm 2030. Do vậy Tháng Hành động quốc gia phòng, chống HIV/AIDS năm 2030 là một dấu mốc quan trọng để Việt Nam cùng các đối tác nhìn lại các thành quả mà chương trình phòng, chống HIV/AIDS đã đạt được trong suốt 30 năm qua.

TS Nguyễn Hoàng Long, Cục trưởng Cục Phòng, chống HIV-AIDS.

Những kết quả đã đạt được trong suốt 30 năm qua trong công cuộc phòng, chống HIV/AIDS, những bài học kinh nghiệm và Chiến lược quốc gia phòng, chống HIV/AIDS mới được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chính là những cơ hội chấm dứt dịch bệnh AIDS ở Việt Nam vào năm 2030. Do vậy Tháng hành động quốc gia phòng, chống HIV/AIDS năm 2020, Việt Nam tập trung vào chủ đề “30 năm ứng phó và cơ hội chấm dứt đại dịch AIDS tại Việt Nam”.

Phóng viên: Những thành quả mà chúng ta đã đạt được trong 30 năm qua cũng sẽ là cơ hội để hướng tới kết thúc đại dịch AIDS ở Việt Nam. TS có thể phác họa về những thành quả này?

TS Nguyễn Hoàng Long: Có thể nói, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về phòng chống HIV/AIDS sớm được ban hành, cập nhật, hoàn thiện, tạo hành lang pháp lý quan trọng cho việc triển khai hiệu quả công tác phòng, chống HIV/AIDS. Tổ chức mạng lưới phòng, chống AIDS phát triển, thay đổi phù hợp và đáp ứng tốt các nhiệm vụ theo từng thời kỳ. Các hoạt động dự phòng lây nhiễm HIV ngày càng đa dạng và hiệu quả như: Triển khai cung cấp bơm kim tiêm, phát bao cao su miễn phí, điều thay thế nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc Methadone và ba năm gần đây triển khai điều trị dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP) cho những người có nguy cơ lây nhiễm cao (chủ yếu là MSM).

Tư vấn xét nghiệm HIV được triển khai đa dạng, đảm bảo tính sẵn có và tăng khả năng tiếp cận dịch vụ cho các nhóm có hành vi nguy cơ cao; điều trị ARV ngày càng được mở rộng, đạt chất lượng hàng đầu thế giới: Số lượng bệnh nhân được điều trị tăng nhanh qua các năm: Đến 30/9/2020, đang điều trị cho 150.984 bệnh nhân HIV.

Tư vấn-cấp thuốc điều trị ARV cho người nhiễm HIV.

Nhiều mô hình điều trị đã được triển khai nhằm nâng cao hiệu quả điều trị như mô hình kết hợp vừa điều trị thuốc kháng HIV, vừa điều trị Methadon, điều trị phối hợp Lao/HIV, xét nghiệm và điều trị, cung cấp các can thiệp dự phòng tại cơ sở điều trị HIV, điều trị nhanh, điều trị trong ngày và cấp phát thuốc nhiều tháng, mô hình điều trị cho cặp bạn tình dị nhiễm...

Bên cạnh đó, cơ chế tài chính đổi mới, bền vững, từ chỗ phụ thuộc vào các chương trình dự án quốc tế sang các nguồn lực trong nước: Ngân sách nhà nước, BHYT, xã hội hóa (thu phí dịch vụ, huy động các nguồn đóng góp của xã hội thông qua các Quỹ)...

Việc triển khai tích cực và hiệu quả chương trình phòng, chống HIV/AIDS trong thời gian qua đã giúp giảm rõ rệt số nhiễm mới HIV, dịch giảm và ngày ngày càng được kiểm soát tốt, đạt được các chỉ tiêu được giao; được cộng đồng quốc tế đánh gia là điểm sáng về phòng, chống HIVAIDS... Đây cũng là cơ hội để chúng ta hướng đến kết thúc dịch AIDS ở nước ta.

Phóng viên: Được biết các mục tiêu 90-90-90 là hết sức quan trọng, có tính chiến lược trong phòng, chống HIV/AIDS nói chung, cũng như để kết thúc dịch HIV/AIDS vào năm 2030. Việt Nam đã thực hiện được mục tiêu này như thế nào, thưa TS?

TS. Nguyễn Hoàng Long:Việt Nam là quốc gia đầu tiên trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương cam kết thực hiện mục tiêu 90-90-90 vào năm 2020 của Liên hợp quốc (90% người nhiễm HIV biết được tình trạng nhiễm HIV của mình, 90% người chẩn đoán nhiễm HIV được điều trị bằng thuốc kháng virut (ARV) và 90% số người được điều trị ARV kiểm soát được tải lượng vi rút ở mức thấp (dưới 1000 bản sao/ml) để sống khỏe mạnh và làm giảm nguy cơ lây truyền HIV cho người khác.

Theo ước tính, số người nhiễm HIV trong cộng đồng khoảng 250.000 người, trong đó đến tháng 9/2020, có 213.097 người nhiễm HIV đã biết được tình trạng nhiễm HIV của mình, chiếm 85%; 150.984 người nhiễm HIV biết tình trạng HIV của mình đã được điều trị ARV, chiếm 75% và tỷ lệ người điều trị ARV có tải lượng virut dưới ngưỡng ức chế (dưới 1000 bản sao/ml), chiếm 96%. Như vậy, chúng ta cần phải tiếp tục nỗ lực để thực hiện mục tiêu 90% thứ nhất và 90% thứ hai trong thời gian tới, đồng thời phát huy duy trì kết quả rất tốt của mục tiêu 90% thứ ba để hướng tới mục tiêu 95-95-95 nhằm chấm dứt dịch bệnh AIDS vào năm 2030 theo Chiến lược quốc gia đã được Thủ tướng Chính phủ đề ra vào năm 2030.

Phóng viên: Xin trân trọng cảm ơn TS.

Xuân Thủy (Thực hiện)