Công khai, minh bạch để ngăn ngừa rủi ro sở hữu chéo

Cụ thể, theo danh sách các cổ đông tổ chức sở hữu từ 1% vốn điều lệ của SHB bao gồm CTCP Tập đoàn T&T sở hữu 7,85%, CTCP chứng khoán Sài Gòn-Hà Nội (SHS) sở hữu 1,46%... Các cá nhân sở hữu hơn 1% vốn điều lệ của SHB gồm ông Đỗ Quang Hiển - Chủ tịch HĐQT SHB (2,72%), bà Đỗ Thị Thu Hà (2,03%), ông Đỗ Quang Vinh (2,77%)… Theo đánh giá của một số chuyên gia kinh tế, việc công bố thông tin cổ đông sở hữu từ 1% vốn điều lệ trở lên là biện pháp cần thiết để có thể kiểm soát được tình trạng sở hữu chéo. Trước đây, các ngân hàng chỉ phải công khai thông tin của cổ đông lớn nắm giữ từ 5% vốn hoặc thông tin của lãnh đạo cùng người có liên quan.

Tại báo cáo mới nhất gửi tới Quốc hội, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, sở hữu cổ phần vượt giới hạn, sở hữu chéo giữa TCTD, TCTD và doanh nghiệp theo báo cáo của TCTD qua xử lý đã giảm đáng kể so với các giai đoạn trước đây. Thời gian qua cùng với công tác quản lý nhà nước, thanh tra, giám sát, NHNN đã ban hành các văn bản quy phạm pháp luật và quan tâm chỉ đạo các TCTD xử lý các tồn tại... Tuy đạt được những kết quả tích cực, nhưng lãnh đạo NHNN thừa nhận, dù chủ yếu phát sinh trước khi Luật Các TCTD năm 2010 có hiệu lực, việc xử lý vấn đề sở hữu vượt giới hạn quy định, sở hữu chéo vẫn khó khăn trong trường hợp cổ đông lớn và người có liên quan của cổ đông lớn cố tình che giấu, nhờ cá nhân/tổ chức khác đứng tên hộ số cổ phần sở hữu để lách quy định của pháp luật, dẫn đến TCTD có thể bị chi phối bởi các cổ đông này, tiềm ẩn nguy cơ hoạt động thiếu công khai, minh bạch. Thực tế, một số TCTD có mức độ tập trung sở hữu cổ phần tại một số cổ đông và người liên quan, mặc dù không vi phạm quy định của pháp luật, nhưng cần quan tâm lưu ý nhằm ngăn ngừa những rủi ro tiềm ẩn có thể xảy ra.

Vấn đề khó khăn nữa đặt ra, việc sở hữu chéo liên quan đến nhiều đối tượng thuộc sự quản lý của các bộ/ngành, tuy nhiên, đối tượng quản lý của NHNN chỉ là các TCTD nên việc sở hữu giữa các công ty trong lĩnh vực khác NHNN không có thông tin cũng như công cụ để kiểm soát. Đồng thời, việc kiểm soát sở hữu chéo giữa các công ty ngoài ngành với ngân hàng rất khó khăn khi cổ đông lớn và người có liên quan của cổ đông lớn cố tình lách luật. Để ngăn chặn sở hữu chéo, thời gian tới NHNN sẽ tiếp tục thực hiện giám sát an toàn hoạt động của TCTD và qua công tác thanh tra về vốn, tình hình sở hữu cổ phần của TCTD, hoạt động cho vay, đầu tư, góp vốn... trường hợp phát hiện rủi ro, vi phạm, NHNN chỉ đạo TCTD xử lý các tồn tại nhằm ngăn ngừa rủi ro.

Đối với các trường hợp phát hiện có dấu hiệu của tội phạm, NHNN xem xét chuyển cơ quan công an điều tra, làm rõ hành vi vi phạm pháp luật (nếu có) để xử lý nhằm ngăn ngừa rủi ro. Đồng thời, các bộ, ban ngành, đơn vị chủ quản của doanh nghiệp cần quan tâm chỉ đạo các doanh nghiệp thực hiện việc đầu tư, góp vốn mua cổ phần tại các TCTD tuân thủ quy định, sử dụng nguồn vốn đi vay, đặc biệt vốn vay từ các TCTD đúng mục đích, hiệu quả đảm bảo an toàn và trả nợ đúng hạn cho các TCTD. Ngoài ra, các đoàn thanh tra tập trung triển khai thanh tra các nội dung về tỷ lệ sở hữu cổ phần; mua bán, chuyển nhượng cổ phần của ngân hàng; cấp tín dụng đối với khách hàng/nhóm khách hàng lớn... NHNN tiếp tục đưa nội dung thanh tra hoạt động chuyển nhượng, sở hữu cổ phần, cổ phiếu có thể dẫn đến việc thâu tóm, chi phối TCTD vào Kế hoạch thanh tra năm 2024...

Nguyễn Vũ