'Đại dịch cô đơn' đang quét qua Hàn Quốc để lại nhiều hệ lụy xã hội

Đây là những "cái chết cô đơn" được gọi là godoksa trong tiếng Hàn. Những cái chết này là “lát cắt” trong bức tranh về sự cô đơn và việc sống cô lập trên khắp đất nước, một vấn đề cấp bách đến mức chính phủ đang phải làm mọi cách để chống lại.

Tại thủ đô Seoul nhộn nhịp, chính quyền thành phố đã tuyên bố trong tuần này rằng họ sẽ chi 451,3 tỷ won (gần 327 triệu USD) trong năm năm tới để "tạo ra một thành phố không ai cô đơn".

Các sáng kiến mới của họ bao gồm việc triển khai các cố vấn về vấn đề cô đơn, luôn thường trực trên đường dây nóng 24/7 cũng như các biện pháp theo dõi bao gồm các cuộc viếng thăm và tham vấn trực tiếp cho những người cần đến, theo chính quyền thành phố.

“Cô đơn và cô lập không chỉ là vấn đề cá nhân, mà là nhiệm vụ mà xã hội phải cùng nhau giải quyết” - thị trưởng Seoul - Oh Se-hoon cho biết trong một thông cáo báo chí. Thành phố sẽ “huy động toàn bộ năng lực” để giúp những người cô đơn chữa lành và “trở lại xã hội”, ông nói thêm.

Những hành khách đi xe trong màn mưa ở Seoul, Hàn Quốc - Ảnh: Getty

Thành phố cũng có kế hoạch giới thiệu các dịch vụ tư vấn tâm lý mở rộng và tạo ra không gian xanh; chế độ ăn dinh dưỡng cho cư dân trung niên và cao tuổi, đồng thời xây dựng một “hệ thống tìm kiếm” chuyên dụng để xác định những cư dân nào đang sống cô lập cần được giúp đỡ, đồng thời thực hiện các hoạt động khuyến khích mọi người ra ngoài và kết nối với những người khác, chẳng hạn như làm vườn, tham gia hoạt động thể thao, câu lạc bộ sách,...

Các chuyên gia hoan nghênh các biện pháp này nhưng cho biết cần phải làm nhiều hơn nữa - một phần vì sự cô đơn ở Hàn Quốc gắn liền với nét độc đáo của văn hóa Hàn Quốc nên khó thay đổi.

“Cô đơn là một vấn đề xã hội quan trọng hiện nay, vì vậy các nỗ lực hoặc chính sách để giải quyết vấn đề này là hoàn toàn cần thiết” - An Soo-jung, giáo sư tâm lý học tại Đại học Myongji cho biết - tuy nhiên, bà cảnh báo rằng “cần phải cân nhắc cẩn thận về mức độ hiệu quả của các biện pháp này sẽ được thực hiện”.

Hàng ngàn cái chết cô đơn

Vấn đề cô đơn đã thu hút sự chú ý của quốc gia trong thập kỷ qua khi số lượng các vấn đề liên quan tăng lên - chẳng hạn như những người trẻ tuổi xa lánh thế giới và dành cả ngày ở nhà một mình, thường là trong nhiều tháng. Hiện tượng này, được gọi bằng thuật ngữ tiếng Nhật là "hikikomori", đã trở nên ngày càng phổ biến ở xứ xở kim chi. Hàn Quốc có tới 244.000 người sống ẩn dật như vậy vào năm 2022 theo một ước tính.

Số lượng người chết cô đơn cũng đang tăng lên - đạt 3.661 vào năm ngoái, tăng từ mức 3.559 vào năm 2022 và 3.378 vào năm 2021, theo số liệu mới nhất của Bộ Y tế và Phúc lợi công bố vào tuần trước.

Một phần của sự gia tăng đó có thể là do định nghĩa mới, rộng hơn của bộ này về "cái chết cô đơn". Trong khi những năm trước, thi thể chỉ được tìm thấy sau "một khoảng thời gian nhất định" để đủ điều kiện được xác lập là một "cái chết cô đơn", thì thuật ngữ này hiện áp dụng cho bất kỳ ai sống trong sự cô lập về mặt xã hội, bị cắt đứt khỏi gia đình hoặc người thân và chết do tự tử hoặc bệnh tật.

Một yếu tố khác đằng sau sự gia tăng này có thể là cuộc khủng hoảng nhân khẩu học của đất nước. Dân số già hóa và tỷ lệ sinh giảm có nghĩa là số ca tử vong luôn cao hơn số ca sinh trong những năm gần đây. Tỷ lệ tử vong chung của Hàn Quốc đang tăng lên, và điều đó bao gồm cả những ca tử vong trong cô đơn.

Số người tử vong vì cô đơn ở Hàn Quốc ngày một tăng - Ảnh: Getty

Nhưng những con số này vẫn cho thấy dường như những cái chết do cô đơn ảnh hưởng nhiều nhất đến những người đàn ông trung niên và cao tuổi.

Theo bộ này, hơn 84% số ca tử vong cô đơn được ghi nhận vào năm ngoái là nam giới, gấp hơn năm lần số ca tử vong của phụ nữ. Những người đàn ông ở độ tuổi 50 và 60 chiếm hơn một nửa tổng số nhóm, khiến họ "đặc biệt dễ bị tổn thương trước nguy cơ tử vong một mình".

Điều gì đang xảy ra ở Hàn Quốc?

Cô đơn không phải là điều chỉ có ở Hàn Quốc và "khó có thể nói rằng người Hàn Quốc đặc biệt cô đơn hơn những người khác (ở những nơi khác)" – An - giáo sư tâm lý học cho biết. Tuy nhiên, khi được hỏi về điều gì khiến họ cảm thấy cô đơn, bà cho biết "có một số điểm khác biệt so với các quốc gia khác".

Trong một số nền văn hóa, cô đơn được coi là cảm giác xảy ra "khi các mối quan hệ không được thỏa mãn", An cho biết. “Ở Hàn Quốc, mọi người nói rằng họ cảm thấy rất cô đơn khi họ cảm thấy mình không đủ xứng đáng hoặc thiếu mục đích sống”.

Quan điểm đó cũng được nhiều chuyên gia khác đồng tình. Một người trước đây đã nói với CNN rằng nhiều người Hàn Quốc thuộc thế hệ Millennials (Thế hệ thiên niên kỷ - Gen Y) và thế hệ Gen Z ngày nay rất nhạy cảm với những lời chỉ trích trong khi lại quá khắt khe với bản thân và sợ thất bại.

Một nghiên cứu từ tháng 6 năm nay phát hiện ra rằng 'đại dịch' cô đơn phản ánh những sắc thái trong văn hóa Hàn Quốc, vốn "nhấn mạnh vào khuynh hướng quan hệ" - hay mọi người tự định nghĩa bản thân theo mối quan hệ với những người xung quanh. Do đó, người Hàn Quốc có thể cảm thấy cô đơn sâu sắc hoặc cảm giác thất bại nếu họ cảm thấy mình không "tạo ra tác động đáng kể đến người khác hoặc xã hội", nghiên cứu cho biết.

Những cái chết vì cô đơn đang quét qua Hàn Quốc với tốc độ chóng mặt - Ảnh: Getty

Theo giáo sư An, đây là sự khác biệt lớn so với các quốc gia khác. Người Hàn Quốc có thể có đời sống xã hội phát triển và mối quan hệ chặt chẽ với người khác, nhưng họ vẫn có thể cảm thấy cô đơn "khi họ so sánh mình với người khác và tự hỏi liệu họ có hữu ích, đóng góp đủ cho xã hội hay không, hay tụt hậu".

Nghiên cứu cũng xác định các yếu tố khác như sự gia tăng của các hộ gia đình chỉ có một người, sự suy giảm các tương tác xã hội bên ngoài công việc và gia đình, sự thống trị của phương tiện truyền thông xã hội và cách nó nuôi dưỡng cảm giác bất lực, và văn hóa cạnh tranh, "hướng đến thành tích" của Hàn Quốc, thúc đẩy cảm giác cô đơn ở những người không đạt được mục tiêu của chính mình.

Giáo sư An cho biết "Khi tất cả chúng ta theo đuổi cùng một giá trị một cách quá mức, cuối cùng chúng ta sẽ đánh mất chính mình. Xã hội của chúng ta đòi hỏi cuộc sống xã hội tập thể cao độ nhưng thường không tôn trọng cá nhân” – nghĩa là mọi người phải vật lộn để đối phó với sự cô đơn hoặc cảm giác thất bại.

Những nỗ lực đến từ chính phủ

Chính quyền Hàn Quốc đã đưa ra nhiều sáng kiến khác nhau trong những năm qua để giải quyết vấn đề này, bao gồm việc thông qua “Đạo luật Phòng ngừa và quản lý cái chết cô đơn”, trong đó yêu cầu chính phủ biên soạn một kế hoạch phòng ngừa toàn diện và báo cáo tình hình 5 năm một lần.

Và vào năm 2023, chính phủ đã thông qua một sửa đổi khiến một số thanh niên sống ẩn dật đủ điều kiện nhận hỗ trợ tài chính, bao gồm tới 650.000 won (475 USD) mỗi tháng cho chi phí sinh hoạt, để giúp họ “tái hòa nhập với xã hội”. Tuy nhiên, Hàn Quốc không đơn độc trong cuộc chiến này.

Nhật Bản, nơi xu hướng hikikomori lần đầu tiên được công nhận và nghiên cứu sâu rộng, đã bổ nhiệm Bộ trưởng Bộ Cô đơn và cô lập vào năm 2021. Năm sau, chính phủ Nhật đã công bố một kế hoạch đối phó chuyên sâu bao gồm dịch vụ tư vấn 24/7 và mở rộng các chương trình tư vấn và công tác xã hội.

Các quốc gia khác, bao gồm Vương quốc Anh, cũng đã bổ nhiệm các bộ trưởng bộ cô đơn tương tự. Tại Mỹ, giới chức đã cảnh báo về "đại dịch cô đơn và cô lập" trong một khuyến cáo năm 2023, thúc giục các biện pháp như xây dựng cơ sở hạ tầng xã hội vững chắc hơn và quản lý các nền tảng trực tuyến.

Một người đàn ông đi một mình trên phố ở Seoul - Hàn Quốc - Ảnh: Getty

Ngay cả Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng đã thành lập một ủy ban để chống lại sự cô đơn vào năm 2023, gọi đó là "mối đe dọa sức khỏe cấp bách".

Nhưng giáo sư An cho biết bà "nghi ngờ liệu việc chỉ mở rộng các kết nối vật lý có thể giải quyết cơ bản vấn đề cô đơn hay không ... Đây không phải là điều có thể dễ dàng thay đổi chỉ bằng một chính sách duy nhất".

Vì có những yếu tố phức tạp, đặc thù về mặt văn hóa đang diễn ra, nên có thể cần một sự thay đổi lớn hơn để các cá nhân có thể “phát triển sức mạnh để ở một mình và đối mặt với chính mình” - bà nói.

“Chúng ta cần bồi dưỡng khả năng chăm sóc bản thân và người khác. Nhưng cuộc sống của chúng ta trong xã hội rất khó khăn, vì vậy chúng ta cảm thấy như mình thậm chí không có thời gian để chăm sóc cho chính mình” – bà nhận định.

Anh Duy (theo CNN)