Dàn vũ khí chứng tỏ Kazakhstan là 'khách ruột' của Nga

Trong số 15 quốc gia kế thừa của Liên Xô được thành lập vào năm 1991 sau khi Liên Xô tan rã, Kazakhstan không chỉ là quốc gia có diện tích lãnh thổ đất liền lớn nhất sau Nga, mà còn là một trong những quốc gia ổn định nhất về mặt xã hội cũng như kinh tế.

Duy trì quan hệ an ninh chặt chẽ với Moscow, các lực lượng vũ trang Kazakhstan cho đến nay được coi là lực lượng có năng lực nhất ở Trung Á hoặc bất kỳ quốc gia kế thừa nào của Liên Xô chỉ sau Nga. Kazakhstan và Nga đã hợp tác chặt chẽ về an ninh và duy trì mức độ tương tác cao giữa các lực lượng vũ trang của họ.

Sau khi Liên Xô tan rã năm 1991, Kazakhstan không chỉ thừa hưởng một kho vũ khí rất mạnh, mà họ còn có nguồn cung cấp nguồn tài chính ổn định và đáng kể cho quốc phòng; trong đó đặc biệt ưu tiên cho lực lượng không quân.

Với ngân sách quốc phòng trung bình hằng năm là 1,59 tỷ USD, Kazakhstan là một trong những khách hàng quốc phòng quan trọng nhất của Nga trong những năm gần đây và đã mua được nhiều loại vũ khí mới, với mức giá tương đương với chính Quân đội Nga; thay vì mức xuất khẩu cho khách hàng nước ngoài.

Xét về khả năng của Không quân Kazakhstan, đây là một trong những lực lượng đầu tiên trên thế giới nhận máy bay chiến đấu hạng nặng Su-27 Flanker từ Nga; đây là loại máy bay chiến đấu chiếm ưu thế trên không hàng đầu của Liên Xô và được Nga bán cho Kazakhstan vào năm 1995.

Cùng với 14 chiếc tiêm kích Su-27, Kazakhstan cũng đã mua 12 chiếc MIG-29, 14 chiếc cường kích Su-25 và 13 chiếc máy bay huấn luyện L-39C trong năm 1995; vì hầu hết các máy bay chiến đấu được triển khai tới lãnh thổ Kazakhstan trong thời kỳ Liên Xô, đều là chiến đấu cơ hạng nặng.

Các thương vụ mua lại này đều được thanh toán bằng khoản khấu trừ từ khoản nợ đáng kể của Nga đối với Kazakhstan. Nước này đã tiếp tục đặt hàng một số hệ thống phòng không bao gồm S-300P vào năm 1998 và S-300PS vào năm 2013, cùng với các hệ thống phòng không tầm ngắn khác.

Cùng với số máy bay chiến đấu được đặt hàng từ Nga vào năm 1995, Không quân Kazakhstan còn được thừa hưởng từ Không quân Liên Xô loại chiến đấu cơ mạnh nhất là MiG-31 Foxhound. Dưới thời Liên Xô, loại chiến đấu cơ này chỉ được triển khai trên các căn cứ tại lãnh thổ Nga và Kazakhstan, nên Kazakhstan được kế thừa số MiG-31 khá lớn.

Sau khi số MiG-31 Foxhound thuộc về Không quân Kazakhstan, đã được hiện đại hóa với sự hỗ trợ của Nga theo tiêu chuẩn MiG-31BM, và được trang bị các loại vũ khí hiện đại, nên có khả năng hơn nhiều. Hiện nay Không quân Kazakhstan có hai phi đội MiG-31 với tổng số hơn 30 chiếc.

Việc sở hữu những chiếc MiG-31 Foxhound, đã đưa Kazakhstan trong nhiều năm giữ kỷ lục là một trong hai quốc gia trên thế giới, sử dụng máy bay chiến đấu với radar mảng pha theo từng giai đoạn, được chế tạo cho nhiệm vụ không chiến.

Không chỉ dừng lại ở số chiến đấu cơ trên, gần đây Kazakhstan đã mua thêm nhiều máy bay chiến đấu hiện đại của Nga; vào năm 2014, Kazakhstan đã đặt mua máy bay chiến đấu hạng nặng thế hệ 4+ Su-30SM và 4 chiếc Su-30SM đã được giao vào năm 2015.

Kazakhstan tiếp tục đặt hàng 8 chiếc Su-30SM nữa vào năm 2015 và thêm 8 chiếc nữa vào năm 2018; đưa tổng quy mô phi đội Su-30SM lên tới 20 máy bay chiến đấu mới. Chiếc cuối cùng trong số này được giao vào năm 2022.

Các phương tiện truyền thông Nga đã đưa tin, Kazakhstan sẽ đưa vào trang bị nhiều máy bay chiến đấu Su-30SM hơn vào cuối năm 2022; tin tức này cho thấy rằng, các đơn đặt hàng tiếp theo có thể nhằm thay thế những tổn thất do tai nạn của các loại chiến đấu khác.

Su-30SM được đưa vào sử dụng trong Không quân Nga vào đầu những năm 2010 và là một phiên bản hiện đại hơn nhiều của Su-27 Flanker, mà Kazakhstan đã mua trước đây; nhưng giữa hai loại chiến đấu cơ, có tính năng tương đồng đáng kể về kỹ thuật, hạ tầng và bảo trì.

Mặc dù Su-30SM là máy bay chiến đấu xuất khẩu phổ biến thứ hai của Nga, với việc bán loại chiến đấu cơ này cho Belarus, Armenia và Myanmar, Kazakhstan cho đến nay vẫn là khách hàng lớn nhất và nếu các thông tin của Nga được xác nhận, Kazakhstan có thể đã đặt hàng nhiều máy bay hơn cả ba quốc gia khác cộng lại.

Giới phân tích quân sự suy đoán rằng, có khả năng Kazakhstan sẽ tìm cách mua sắm thêm số Su-30SM trong thập kỷ tới, để thay thế số máy bay Su-27, MiG-29 hoặc các máy bay MiG-27 được thừa hưởng từ thời Liên Xô của họ.

Hoặc rất có thể, với mối quan hệ tốt đẹp, Kazakhstan sẽ là khách hàng mua chiến đấu cơ hạng nhẹ Su-75 Checkmate mà Nga đang phát triển; thậm chí là chiến đấu cơ tàng hình Su-57, hoặc thấp hơn là tiếp tục mua Su-30SM hoặc Su-30SM2, để bảo đảm tính tương đồng cao hơn, với các máy bay chiến đấu đã được đưa vào sử dụng.

Hiện Nga cũng đang phát triển một phiên bản kế nhiệm cho MiG-31 theo chương trình MiG-41, và Kazakhstan được coi là khách hàng tiềm năng hàng đầu cho loại máy bay mới này; dự kiến MiG-41 sẽ được phát triển dựa trên những khả năng vốn đã ấn tượng của MiG-31 Foxhound với trọng tâm lớn hơn vào chiến tranh không gian. Nguồn ảnh: Airplanes.

Cận cảnh sức mạnh động cơ của tiêm kích Su-27, mẫu chiến đấu cơ nền tảng thành công nhất lịch sử. Nguồn: HACI.

Tiến Minh