Đằng sau làn sóng bạo lực mới ở Colombia

Nạn buôn lậu ma túy nhức nhối ở Colombia gieo thêm nỗi đau cho nhiều gia đình nạn nhân vô tội

Hai lần thoát chết nhờ… trốn trong tủ

Rạng sáng 30-10-2020, 6 người đàn ông mang theo súng trường đi trên xe máy tới nhà của vị trưởng làng Álvaro Narvaéz ở ngoại ô của ngôi làng nhỏ có tên Vado của tỉnh Cauca, Colombia. Bọn họ bất ngờ nổ súng, con gái và em gái của ông Narvaéz đã bị giết ngay lập tức. Con rể của ông vội trốn ra cửa sau, nhưng cũng không thoát. Chỉ có Camilo, cháu trai 7 tuổi của ông Narvaéz, sống sót nhờ trốn trong tủ quần áo.

Cũng chính vì trốn trong tủ quần áo mà cậu bé Camilo đã thoát chết sau thảm kịch xảy ra với gia đình đúng 6 tháng trước. Vào ngày 29-4, ngôi nhà của gia đình ông Narvaéz là hiện trường của một vụ thảm sát khác. Lần đó, cuộc phục kích đã cướp đi sinh mạng của chính ông Narvaéz cũng như vợ, con trai và cháu gái của ông. Là thành viên cuối cùng còn sống của gia tộc Narvaéz, cậu bé đang được những người hàng xóm trong làng bao bọc.

Có lẽ đây là một cuộc thảm sát chưa từng thấy trong khu vực trong suốt lịch sử của cuộc xung đột vũ trang, tờ El Espectador nhận định về cuộc nội chiến kéo dài của Chính phủ Colombia với Lực lượng Vũ trang Cách mạng Colombia [FARC], dù bề ngoài đã kết thúc vào năm 2016. Elizabeth Piamba, một người đứng đầu cộng đồng khác ở Cauca, cũng đã nhận được những lời dọa giết, cho biết: “Đây là một thảm kịch đáng sợ. Nó cho thấy người dân bị áp bức như thế nào, họ sống trong sợ hãi như thế nào. Bất cứ ai có lập trường chống đối là bọn cướp đe dọa ngay”.

Tổng thống Iván Duque, người phản đối các hiệp định hòa bình với FARC, chưa từng tới thăm Cauca vì nơi này vẫn là một trong những khu vực nguy hiểm nhất đất nước. Nhưng sau vụ án mạng gây rúng động ở làng Vado, ông đã ra tuyên bố mở cuộc điều tra nhằm vào các nhóm buôn bán ma túy, có vũ trang, bất hợp pháp. Thật không may, việc sát hại những nhân vật đứng đầu các cộng đồng như ông Narvaéz - trưởng làng ở Vado trong 4 năm qua - đã trở nên quá phổ biến.

Chiến lược chống ma túy bị chệch hướng

Hãng tin Colombia Semana đưa tin, gia đình ông Narvaéz đã bị những tay súng của FARC hành quyết, rõ ràng là do vị trưởng làng chống lại việc trồng coca, tống tiền, tuyển mộ và buôn lậu ma túy quanh làng của ông. Sau khi tộc trưởng bị sát hại, cựu chỉ huy FARC địa phương đã bị bắt. Nhưng điều đó lại dẫn đến vụ thảm sát thứ hai, sau khi chính tên thủ lĩnh đó, bí danh “Rene”, đã trốn khỏi nhà tù vào tháng 9 và tìm cách trả thù.

Gia đình ông Narvaéz bị xóa sổ vì các nhóm vũ trang tìm cách kiểm soát lãnh thổ và buôn lậu ma túy. Nhưng các nhà phê bình cũng nói rằng, việc Tổng thống Iván Duque áp dụng chính sách hà khắc, không làm đúng theo thỏa thuận hòa bình với FARC và tìm cách tận diệt cây coca bằng thuốc diệt cỏ có chất gây ung thư chết người đã khiến chiến lược chống ma túy ở Colombia trở nên tồi tệ hơn.

Hơn 70% trong tổng số các vụ sát hại từ năm 2016 kể trên xảy ra ở các vùng nông thôn, nơi sinh sống của các cộng đồng người bản địa và campesino (nông dân nhỏ), vốn là những vùng đất hẻo lánh, xa xôi nhưng các nhóm buôn lậu ma túy thèm muốn. Colombia là quốc gia sản xuất lá coca lớn nhất thế giới, đây là thành phần chính trong cocaine, đồng thời là nguồn cung cấp chính cần sa cho thuốc phiện và heroin. Tất cả đều phải được trồng, chế biến và vận chuyển qua các vùng quê để xuất khẩu. Điều đó có nghĩa là sự cạnh tranh để kiểm soát các khu sản xuất nội địa và các hành lang buôn lậu là rất khốc liệt.

Trong một cuộc phỏng vấn với The Daily Beast, Edwin Capaz, một nhà hoạt động nhân quyền bản địa, cho biết, tại Cauca hiện giờ có rất nhiều thành phần hoạt động dựa trên sản xuất và buôn bán ma túy, đó là các nhóm quân du kích, lực lượng bán quân sự và những kẻ tội phạm phi chính trị như băng nhóm Sinaloa của Mexico, trước đây do trùm ma túy Joaquín “El Chapo” Guzmán điều hành. Các tổ chức này sử dụng các chiến thuật khủng bố để giữ cho các cộng đồng trong tầm kiểm soát, thường phân phát các tờ rơi có tính chất đe dọa nhưng gần đây bọn chúng cũng sử dụng công nghệ cao, qua tin nhắn và mạng xã hội.

Đứng đầu mắt xích trong thế giới ngầm ở Colombia là mafia gồm các cựu thành viên FARC. Nhiều thành viên cũ của lực lượng du kích này đã tập hợp lại để quay lại ngành kinh doanh sinh lợi duy nhất mà bọn chúng biết: buôn bán cocaine. Bởi thế, những nhân vật chống đối các nhóm vũ trang này đều bị đe dọa hoặc xóa sổ khi bọn chúng tìm cách kiểm soát lãnh thổ và buôn lậu ma túy.

Theo Daily Beast

Yến Chi