Đẩy nhanh tiến độ thực hiện chương trình Mục tiêu quốc gia

Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh phát biểu tại Hội nghị

Theo báo cáo của Ủy ban Dân tộc, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi khu vực phía Nam có 308 xã (chiếm 8,97% xã được phân định của cả nước) tại 13 tỉnh trong đó có 356 xã đặc biệt khó khăn, chiếm 2.69% xã đặc biệt khó khăn vùng dân tộc thiểu số và miền núi của cả nước. Dân số của cả khu vực khoảng 17.342.195 người, trong đó có 1.724.068 người dân tộc thiểu số (chiếm khoảng 9.94%). Phần đông người dân tộc thiểu số nơi đây sinh sống ở vùng không có nhiều điều kiện thuận lợi về phát triển sản xuất nông nghiệp và đối diện với nguy cơ cao của tác động biến đổi khí hậu như xâm nhập mặn, hạn hán. Tỷ lệ giảm nghèo dân tộc thiểu số năm 2023 giảm bình quân 1.89%.

Giai đoạn 2021-2023, kết quả giải ngân nguồn vốn được giao thực hiện Chương trình đến cuối tháng 5.2023 của 13 tỉnh khu vực phía Nam là 701,658 tỷ đồng, đạt 25.92% trong đó vốn ngân sách trung ương giải ngân đạt 504,232 tỷ đồng, tương đương 22.32%; các tỉnh sử dụng ngân sách địa phương tự cân đối giải ngân đạt 197,426 tỷ đồng, tương đương 44.09%. Một số tỉnh có tỷ lệ giải ngân cao so với bình quân khu vực và bình quân của cả nước (18.28%) là Hậu Giang, Kiên Giang, Cà Mau, Sóc Trăng, Bình Phước, Tây Ninh. Kết quả này có thể xuất phát từ đặc điểm phạm vi số lượng địa bàn và đối tượng thực hiện chính sách của khu vực phía Nam nhỏ hơn đáng kể so với các khu vực còn lại.

Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Trần Thị Hoa Ry phát biểu tại Hội nghị

Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Trần Thị Hoa Ry phát biểu tại Hội nghị

Mặc dù Chương trình MTQG dân tộc thiểu số và miền núi mới được đưa vào tổ chức tại thực tiễn địa phương từ nửa cuối năm 2022 nhưng bằng sự nỗ lực và tính chủ động của nhiều địa phương trong tổ chức triển khai thực hiện và lồng ghép nguồn lực từ các chương trình, dự án khác trên địa bàn tỉnh, một số chỉ tiêu ước đến 31.12. 2023 hoàn thành, vượt mục tiêu kế hoạch được giao như: Tỷ lệ xã, thôn có đường ô tô đến trung tâm xã được rải nhựa hoặc bê tông, cứng hóa; tỷ lệ hộ dân được sử dụng điện lưới, các nguồn điện khác phù hợp và sử dụng nước sinh hoạt hợp vệ sinh. Bên cạnh đó, một số chỉ tiêu khác về con người mà khu vực phía Nam đã đạt và vượt so với các khu vực khác là tỷ lệ lao động trong độ tuổi được đào tạo nghề, tỷ lệ học sinh học mẫu giáo 5 tuổi, tỷ lệ người từ 15 tuổi trở lên đọc thông, viết thạo tiếng phổ thông, tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi suy dinh dưỡng thể nhẹ cân, thấp còi.

Quang cảnh Hội nghị

Tại Hội nghị, các đại biểu đã thảo luận về chủ trương, định hướng tổng thể của các chương trình MTQG giai đoạn 2026-2030, những thuận lợi và khó khăn, vướng mắc của việc triển khai chủ trương lồng ghép, phối hợp triển khai thực hiện các Chương trình MTQG giai đoạn 2021 - 2025 tại các địa phương.

Các đại biểu cho rằng hiện nay, có quá nhiều văn bản về quản lý điều hành, hướng dẫn thực hiện Chương trình MTQG do các Bộ, ngành trung ương ban hành dẫn đến việc các tỉnh còn lúng túng trong việc triển khai thực hiện. Các đại biểu cho rằng không nên bỏ bớt Chương trình MTQG nào vì Ban chỉ đạo Trung ương các chương trình mục tiêu quốc gia đã đề ra nhiều chương trình sát hợp với đặc điểm của tất cả các tỉnh, thành trong cả nước, mỗi chương trình sẽ phù hợp với từng địa phương tùy theo cách vận dụng linh hoạt.

Phát biểu về một số vấn đề đặt ra trong việc triển khai thực hiện Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn vùng ĐBSCL, Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Trần Thị Hoa Ry cho rằng, mặc dù đã đạt những kết quả ban đầu, tuy nhiên, thời gian qua, đồng bào thiểu số vùng ĐBSCL vẫn thiếu hụt một số chỉ số dịch vụ xã hội so với bình quân chung cả nước. Chỉ số thiếu hụt về việc làm: 52,50% (cả nước 36,09%); bảo hiểm y tế 77,59% (cả nước 55,65%); chất lượng nhà ở 37,80% (cả nước 30,04%). Thực trạng này đặt ra nhiệm vụ hết sức nặng nề với Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các địa phương vùng ĐBSCL trong công cuộc phát triển kinh tế - xã hội, giảm nghèo bền vững.

Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc đề nghị Ủy Ban Dân tộc và lãnh đạo các địa phương tập trung vào 7 nhóm vấn đề chính như: Hỗ trợ đóng bảo hiểm xã hội, hỗ trợ giáo dục và đào tạo, thu hút, ưu đãi cán bộ công tác tại vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, chính sách tín dụng đối với hộ gia đình sản xuất, kinh doanh tại vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn và nhiều chính sách khác; triển khai và giải ngân nhanh hơn nữa nguồn vốn ngân sách Trung ương cho các Chương trình MTQG; cụ thể hóa các văn bản hướng dẫn thực hiện chương trình với nội dung dễ hiểu, có thể áp dụng trong thực tiễn; phân bổ nguồn vốn giữa các chương trình phải thật sự hợp lý, tránh việc dồn quá nhiều cho xây dựng cơ sở hạ tầng mà xem nhẹ các dự án, chính sách về sinh kế, sản xuất, vốn tín dụng có tác động trực tiếp đến con người; tập trung thực hiện hoàn thành các mục tiêu đến năm 2025 như yêu cầu đặt ra tại Nghị quyết của Quốc hội. Tránh chồng chéo trong hoạt động giữa ba chương trình trên cùng một địa bàn; cụ thể, rõ ràng hơn về cơ chế về phân cấp, phân quyền cho địa phương.

Các đại biểu giao lưu bên lề Hội nghị

Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc cũng đề nghị Chính phủ, các bộ, ngành liên quan, Ủy ban Dân tộc tiếp tục thực hiện chỉ đạo của Đảng tại Kết luận 65-KL/TW về công tác dân tộc, triển khai thực hiện đầy đủ quan điểm, mục tiêu, nội dung của Nghị quyết 88/2019/QH14, Nghị quyết 120/2020/QH14 của Quốc hội. Tiếp tục thực hiện nghiêm túc Công điện số 71/CĐ-TTg ngày 23.2.2023 của Thủ tướng Chính phủ về việc tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025, Quyết định số 29/QĐ-BCĐCTMTQG ngày 25.4.2023 của Ban chỉ đạo Trung ương các Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025. Quan tâm việc củng cố, kiện toàn Văn phòng điều phối các Chương trình MTQG, trong đó có Chương trình này, nhất là các địa phương không có phòng Dân tộc cấp huyện và Ban Dân tộc cấp tỉnh.

Chính phủ sớm chỉ đạo các cơ quan, bộ, ngành liên quan tổ chức phân định lại vùng dân tộc thiểu số và miền núi một cách khoa học, lựa chọn ra những địa bàn, khó khăn nhất để tập trung chính sách. Trên cơ sở đó, lựa chọn một số vấn đề liên quan trực tiếp đến đời sống người dân để xây dựng chính sách như: tạo việc làm, cải thiện sinh kế, giảm nghèo, giáo dục, y tế và nguồn nhân lực...

Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc cũng đề nghị Chính phủ, các bộ, ngành liên quan, Ủy ban Dân tộc quan tâm đến một số vấn đề của các tỉnh ĐBSCL như việc rà soát, điều chỉnh, bổ sung quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống; bám sát thực tiễn, giải quyết những vấn đề bức xúc của đồng bào ngay từ cơ sở, đảm bảo quốc phòng, an ninh và trật tự an toàn xã hội trên địa bàn, nhất là các địa bàn xung yếu, biên giới và hải đảo.

Phát biểu kết luận Hội nghị, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh ghi nhận, tiếp thu ý kiến của các đại biểu và Hội đồng Dân tộc. Đồng thời, nêu rõ Bộ sẽ tiếp tục rà soát để hoàn thiện cơ chế đẩy nhanh tiến độ thực hiện chương trình và đi sát vào thực tế.

Bộ trưởng mong muốn các địa phương có báo cáo sát thực tế với số liệu chính xác để chuẩn bị cho hội nghị toàn quốc sắp tới và để báo cáo cho việc giám sát tối cao của Quốc hội, kiến nghị Quốc hội điều chỉnh chủ trương và mục tiêu trong kỳ họp sắp tới.

Tin và ảnh: Vũ Châu