ĐBQH lo ngại tình trạng thao túng lợi ích nhóm trong lĩnh vực ngân hàng

Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội Phạm Thị Thanh Mai đã phát biểu thảo luận tại hội trường về dự án Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi)

Các tổ chức tín dụng phải có nền tảng nhận diện khách hàng

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Hải Trung (Đoàn Thành phố Hà Nội) cho rằng, dự thảo Luật quy định về cung cấp thông tin cho các cơ quan chuyên trách phòng chống tội phạm chưa đáp ứng yêu cầu về mặt thời gian trong thực tiễn của công tác phòng chống tội phạm-nhất là phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao lừa đảo trên không gian mạng hiện nay. Tình hình tội phạm sử dụng không gian mạng và công nghệ cao để lừa đảo chiếm đoạt tài sản, đánh bạc, tổ chức đánh bạc, rửa tiền diễn biến rất phức tạp, gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng. Khi tội phạm xảy ra, lực lượng công an phải nhanh chóng triển khai truy xét dòng tiền và phong tỏa tài khoản.

Tuy nhiên, với các quy định pháp luật hiện hành thì không đáp ứng được yêu cầu ngăn chặn kịp thời về chuyển tiền vào các đối tượng. Vì vậy, để nâng cao hiệu quả công tác phòng chống tội phạm, đại biểu cho rằng cần thiết ban hành quy định và rút ngắn về thời gian cung cấp thông tin tài khoản khách hàng để phục vụ công tác đấu tranh phòng chống tội phạm và có thể giao Chính phủ nghiên cứu quy định chi tiết.

Ngoài ra, để nâng cao hiệu quả công tác phòng chống tội phạm, đại biểu Nguyễn Hải Trung cho rằng cần phải rà soát luật hóa các quy định tính chính danh của tài khoản tại các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan; hoàn thiện đồng bộ các văn bản hướng dẫn đảm bảo hiệu lực thi hành tại các văn bản quy phạm pháp luật phải liên thông với nhau, hỗ trợ việc xác định tính chính danh.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Hải Trung (Đoàn Thành phố Hà Nội)

Đồng thời trong luật này cần có quy định cụ thể về các điều kiện bắt buộc các tổ chức tín dụng phải có nền tảng công nghệ, cơ sở vật chất trong nhận diện khách hàng để đảm bảo tính chính danh; yêu cầu tổ chức tín dụng có trách nhiệm rà soát, phát hiện và phối hợp với cơ quan Công an các cơ quan có liên quan xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm về tài khoản không chính danh.

Lo ngại sở hữu chéo trong lĩnh vực ngân hàng

Tham gia đóng góp ý kiến tại phiên thảo luận, đại biểu Quốc hội Trịnh Xuân An (Đoàn tỉnh Đồng Nai) cho biết, trong các phiên giải trình, chất vấn, Thống đốc Ngân hàng nhà nước thường xuyên nhắc tới việc phòng ngừa rủi ro, dự thảo luật cũng có nhiều quy định để phòng ngừa các rủi ro cho hệ thống ngân hàng. Đây là nội dung rất quan trọng, được quy định cụ thể ở Luật Các tổ chức tín dụng. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cũng ban hành nhiều thông tư về nội dung này. Các thiết kế trong dự thảo cũng góp phần đề phòng rủi ro cho các ngân hàng, các tổ chức tín dụng cụ thể. Tuy nhiên, đại biểu đề nghị bổ sung thêm nội dung đề phòng rủi ro cho hệ thống, để khi xảy ra sự cố thì hệ thống có thể chống đỡ hiệu quả.

Bên cạnh đó, đại biểu cũng quan tâm đến việc xử lý sở hữu chéo liên quan đến các tổ chức tín dụng. Đại biểu cho rằng, vấn đề đặt ra không phải là hạn chế, mà cần chấm dứt tình trạng sở hữu chéo trong hệ thống tín dụng. Đây là vấn đề rất khó khăn, những quy định trong Điều 55, Điều 127 trong dự thảo chưa đủ mạnh để chấm dứt tình trạng sở hữu chéo.

Đại biểu Quốc hội Trịnh Xuân An (Đoàn tỉnh Đồng Nai)

Theo đại biểu, các giải pháp trong dự thảo luật còn thụ động, chưa hiệu quả. Nhấn mạnh việc chấm dứt sở hữu chéo liên quan đến việc công khai, minh bạch, xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân sai phạm, đại biểu cho rằng, cần xem xét, thiết kế lại mô hình cơ quan giám sát, kiểm tra tài chính liên quan đến ngân hàng, để giải quyết hiệu quả hơn nữa vấn đề này.

Cùng quan điểm này, đại biểu Quốc hội Nguyễn Hải Trung (Đoàn Thành phố Hà Nội) cho rằng, tình trạng sở hữu chéo, thao túng lợi ích nhóm trong lĩnh vực ngân hàng vẫn là vấn đề đáng lo ngại. Dự thảo Luật sửa đổi, điều chỉnh giảm tỷ lệ sở hữu của các cá nhân, tổ chức tăng tính đại chúng của các tổ chức tín dụng và mở rộng thêm các diện đối tượng liên quan là cần thiết. Tuy nhiên đại biểu cho rằng các giải pháp nêu trong dự thảo chỉ là giải pháp kỹ thuật để hạn chế các cổ đông lớn.

Đại biểu Nguyễn Hải Trung cho rằng cần nghiên cứu bổ sung 2 vấn đề. Một là, bổ sung thêm các quy định, tăng cường vai trò của Ngân hàng Nhà nước để hạn chế hành vi lạm quyền cổ đông lớn, quyền quản trị điều hành để thao túng hoạt động của các tổ chức tín dụng. Hai là phải cần nghiên cứu, đề xuất thêm các biện pháp, giải pháp để quản lý, kiểm soát việc lách luật, sử dụng nhiều cá nhân pháp nhân khác đứng tên cổ phần tạo nhóm cổ đông lớn để điều hành các tổ chức tín dụng.

Rà soát, bổ sung quy định về kiểm soát đặc biệt tổ chức tín dụng

Góp ý vào dự thảo Luật, đại biểu Quốc hội Phạm Thị Thanh Mai (Đoàn Thành phố Hà Nội) cho biết, thực tế xảy ra nhiều trường hợp phát sinh người có liên quan trong hoạt động ngân hàng từ thừa kế. Do vậy, cần phải rà soát, bổ sung các đối tượng tại Điểm d, khoản 28, Điều 4 của dự thảo luật. Ngoài ra, cũng cần cân nhắc kế thừa thuật ngữ người có liên quan tại điểm c, khoản 203, Điều 4 của Luật doanh nghiệp năm 2020.

Quang cảnh buổi thảo luận chiều 10/6

Bên cạnh đó, đại biểu Phạm Thị Thanh Mai đề nghị cần bổ sung quy định về tập đoàn tài chính, nhóm công ty mẹ công ty con có tổ chức tín dụng là công ty mẹ, bởi Luật doanh nghiệp năm 2020 quy định về nhóm công ty, trong đó có quy định về tập đoàn kinh tế, nhóm công ty nhưng chưa rõ ràng và cụ thể.

Để xử lý dứt điểm đối với các tổ chức tín dụng yếu kém, đại biểu đề nghị dự thảo cần rà soát, bổ sung quy định về kiểm soát đặc biệt tổ chức tín dụng do Ngân hàng Nhà nước quy định nêu tại khoản 5, Điều 160 của dự thảo luật theo hướng: quy định cụ thể các thời hạn, các phương án tương ứng trong trường hợp các tổ chức tín dụng không phục hồi được sau thời hạn đặt tổ chức tín dụng vào kiểm soát đặc biệt.

Đại biểu cũng đề nghị rà soát, bổ sung Khoản 1, Điều 152 về thực hiện phương án khắc phục theo hướng yêu cầu tổ chức tín dụng áp dụng các biện pháp can thiệp sớm, hàng quý báo cáo tình hình thực hiện phương án khắc phục để đảm bảo được tính cấp thiết, hiệu quả của việc can thiệp sớm.

Đại biểu Quốc hội Tạ Đình Thi (Đoàn Thành phố Hà Nội)

Dự thảo luật cũng cần xem xét, hướng dẫn quy định chuyển tiếp đối với việc định giá các ngân hàng thương mại đã được mua bắt buộc trước ngày Luật tổ chức tín dụng sửa đổi năm 2017 có hiệu lực, theo hướng cho phép chuyển nhượng phần vốn góp theo phương thức thỏa thuận trực tiếp với bên mua và quy định phương pháp xác định giá chuyển nhượng phần vốn góp trong trường hợp này...

Bày tỏ nhất trí cao với Tờ trình của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế, đại biểu Quốc hội Tạ Đình Thi (Đoàn Thành phố Hà Nội) cho rằng các nội dung thẩm tra đã thể hiện rất sâu sắc… Tuy nhiên để đảm bảo tính cấp bách, cần sớm đưa vào cuộc sớm, về thời gian thông qua, đại biểu đề nghị Quốc hội có thể xem xét, thông qua dự Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) theo quy trình 2 kỳ họp, thay vì 3 kỳ họp nếu Chính phủ và Cơ quan soạn thảo chuẩn bị tốt, tiếp thu đầy đủ các ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các đại biểu Quốc hội.

Ngoài ra, đại biểu Tạ Đình Thi cũng đề nghị dự thảo Luật cần tiếp tục rà soát kỹ lưỡng và bổ sung làm rõ các nội dung để bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ với các Luật khác có liên quan như Luật doanh nghiệp 2020, Bộ luật dân sự năm 2015, các quy định về cơ chế bảo vệ cổ đông thiểu số…

Vân Hà