Đề án phát triển mô hình kinh tế chia sẻ: Tạo bình đẳng cho các doanh nghiệp thời 4.0

Đặt doanh nghiệp vào trung tâm đổi mới, sáng tạo

“Kinh tế chia sẻ” là một thuật ngữ đề cập đến mô hình kinh doanh khai thác các yếu tố tài nguyên sẵn có của người dùng cuối cùng và kết hợp với các yếu tố công nghệ để hợp thành một mô hình kinh doanh. Mô hình này thường do các doanh nghiệp khởi nghiệp khởi xướng – đối tượng này không sở hữu bất kỳ một nhà máy hay một kho hàng nào, nhưng lại có cả một kho tài nguyên sẵn có trên toàn cầu và luôn sẵn sàng gia nhập vào hệ thống.

Ở Việt Nam, dù mới phát triển nhưng kinh tế chia sẻ cũng nổi lên với 3 loại hình dịch vụ như vận tải trực tuyến Grab, Fastgo; dịch vụ chia sẻ phòng nghỉ Airbnb, Travelmob, Laxstay và cho vay ngang hàng Peer – to – Peer (P2P) lending… Bên cạnh đó, một số dịch vụ khác cũng bắt đầu xuất hiện như chia sẻ chỗ làm, gửi xe, chia sẻ nhân lực. Số người sử dụng điện thoại thông minh (smartphone) ngày càng gia tăng cũng là một nhân tố để thúc đẩy mô hình kinh tế chia sẻ phát triển nhanh chóng.

Đề án phát triển mô hình kinh tế chia sẻ sẽ giúp thúc đẩy sự sáng tạo, khởi nghiệp ở Việt Nam.

Số liệu thống kê cho thấy, tại Việt Nam có đến 77% doanh nghiệp nhỏ trên Facebook cho biết, họ sử dụng ứng dụng nền tảng này để tăng doanh số bán hàng và khoảng 76% doanh nghiệp nhỏ có thể tuyển dụng nhân viên thông qua ứng dụng Facebook. Trong khi đó, cứ 4 người Việt Nam được hỏi thì 3 người khẳng định thích loại hình kinh tế này và 76% người cho biết sẵn sàng sử dụng các sản phẩm của nền kinh tế chia sẻ.

Theo Quyết định số 999/QĐ-TTg vừa được Thủ tướng Chính phủ ký ngày 12/8/2019 về việc phê duyệt Đề án thúc đẩy mô hình kinh tế chia sẻ, mục tiêu hướng đến nhằm đảm bảo môi trường kinh doanh bình đẳng giữa các doanh nghiệp kinh doanh theo mô hình kinh tế chia sẻ và kinh tế truyền thống, đảm bảo quyền lợi, trách nhiệm và lợi ích hợp pháp của các bên tham gia mô hình kinh tế chia sẻ bao gồm người cung cấp dịch vụ, người sử dụng dịch vụ và doanh nghiệp cung cấp nền tảng; khuyến khích đổi mới sáng tạo, ứng dụng công nghệ số và phát triển nền kinh tế số.

Đề án thúc đẩy mô hình kinh tế chia sẻ của Chính phủ cũng nêu rõ, quản lý Nhà nước cần đảm bảo cho các hoạt động kinh tế hợp pháp được phát triển trong đó có các hoạt động kinh tế chia sẻ; thay đổi tư duy và cách thức quản lý Nhà nước cho phù hợp với xu thế phát triển của kinh tế số và cách mạng công nghiệp 4.0; đồng thời nâng cao nhận thức và năng lực của doanh nghiệp, địa phương và người dân về mô hình kinh tế chia sẻ.

Ngoài ra, Đề án cũng tạo lập một môi trường kinh doanh bình đẳng giữa các doanh nghiệp hoạt động kinh tế chia sẻ và doanh nghiệp kinh doanh truyền thống, giữa doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp nước ngoài theo hướng tạo điều kiện và hỗ trợ các doanh nghiệp truyền thống chuyển đổi hình thức kinh doanh; Nhà nước khuyến khích, ưu tiên tăng cường năng lực đổi mới sáng tạo của doanh nghiệp cung cấp nền tảng; đặt doanh nghiệp vào trung tâm của hệ thống đổi mới sáng tạo; hỗ trợ các doanh nghiệp công nghệ trong nước phát triển tạo lập các nền tảng số, hỗ trợ chuyển đổi số, số hóa ở cấp độ doanh nghiệp và toàn bộ nền kinh tế.

Thúc đẩy sáng tạo và khởi nghiệp

Luận bàn về kinh tế chia sẻ, chuyên gia kinh tế Vũ Vinh Phú cho rằng: Kinh tế chia sẻ sẽ tạo cơ hội cho một phong trào kinh doanh mới, mở ra cơ hội dựa trên nền tảng số ứng dụng công nghệ 4.0. Thị trường sẽ cạnh tranh hơn, các loại hình dịch vụ sẽ đa dạng hơn, trước hết mang lại lợi ích cho người tiêu dùng, đồng thời mở ra cơ hội đầu tư cho người lao động. Bên cạnh đó, kinh tế chia sẻ còn làm tăng thu nhập, tiết kiệm tài nguyên, tận dụng tối đa công suất những tài sản dư thừa, bảo vệ môi trường , giảm các chi phí giao dịch trong hoạt động sản xuất kinh doanh.

“Kinh tế chia sẻ” là một thuật ngữ đề cập đến mô hình kinh doanh khai thác các yếu tố tài nguyên sẵn có của người dùng cuối cùng và kết hợp với các yếu tố công nghệ để hợp thành một mô hình kinh doanh. Mô hình này thường do các doanh nghiệp khởi nghiệp khởi xướng – đối tượng này không sở hữu bất kỳ một nhà máy hay một kho hàng nào, nhưng lại có cả một kho tài nguyên sẵn có trên toàn cầu và luôn sẵn sàng gia nhập vào hệ thống.

Ở Việt Nam, dù mới phát triển nhưng kinh tế chia sẻ cũng nổi lên với 3 loại hình dịch vụ như vận tải trực tuyến Grab, Fastgo; dịch vụ chia sẻ phòng nghỉ Airbnb, Travelmob, Laxstay và cho vay ngang hàng Peer – to – Peer (P2P) lending… Bên cạnh đó, một số dịch vụ khác cũng bắt đầu xuất hiện như chia sẻ chỗ làm, gửi xe, chia sẻ nhân lực. Số người sử dụng điện thoại thông minh (smartphone) ngày càng gia tăng cũng là một nhân tố để thúc đẩy mô hình kinh tế chia sẻ phát triển nhanh chóng.

“Kinh doanh chia sẻ sẽ thúc đẩy hệ sinh thái, đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp ở Việt Nam cho hiện nay và trong tương lai. Mặt khác, nó cũng tạo ra cơ hội cho việc cải cách bộ máy hành chính theo hướng Chính phủ số và cải cách thể chế nhằm phát triển ngành kinh tế số trong thời đại công nghiệp 4.0”, ông Phú nhấn mạnh.

Kinh tế chia sẻ đã tận dụng lợi thế của công nghệ để tiếp cận với số lượng lớn khách hàng và kéo chi phí xuống thấp hơn. Tuy nhiên, chuyên gia Vũ Vinh Phú cũng cảnh báo về những mặt trái của nền kinh tế chia sẻ, đó là: Muốn xây dựng nền kinh tế chia sẻ, điều kiện tiên quyết là phải xây dựng mối quan hệ đối tác tin cậy, sòng phẳng, cùng trên một con thuyền, cùng gắn kết và có lòng tin lẫn nhau, chỉ cần một mắt xích không thực hiện đúng vai trò của mình thì toàn bộ hệ thống có thể bị sụp đổ.

Bên cạnh đó, nhiều người chưa có tư duy chia sẻ, vẫn vì lợi ích cá nhân và cục bộ nhiều hơn, chưa lo lợi ích lâu dài. Các doanh nghiệp cho đến nay đều chưa được trang bị kiến thức cơ bản về nền kinh tế đặc thù để nhận thức một cách tự giác theo tư duy tiên tiến đó, nếu xuất phát từ tính cấu kết cộng đồng yếu và kỉ luật thị trường kém bền vững, sẽ làm cho sự phát triển kinh tế chia sẻ ở nước ta khó phát triển nhanh và bền vững.

Đề cập đến mô hình kinh tế chia sẻ, theo bà Nguyễn Thị Tuệ Anh - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, Việt Nam có nhiều cơ hội để phát triển kinh tế chia sẻ và nên coi đó là cơ hội cho chúng ta tận dụng tham gia cuộc các mạng công nghiệp 4.0. Tuy nhiên, cần phải tiếp tục cải thiện môi trường kinh doanh để thích nghi với đa dạng các mô hình kinh doanh linh hoạt và phát triển nhanh chóng trong nền kinh tế số.

Cùng chung quan điểm trên, các chuyên gia kinh tế cũng cho rằng, tinh thần chung của Đề án là tạo ra một môi trường kinh doanh bình đẳng, bảo vệ quyền lợi các bên, khuyến khích các doanh nghiệp đổi mới, sáng tạo, thúc đẩy sử dụng công nghệ số, đồng thời tận dụng lợi thế công nghệ trong quản lý các hoạt động kinh tế chia sẻ. Một trong những xu hướng tất yếu của thời kỳ bùng nổ cách mạng công nghiệp số.

Tuấn Minh