Đề xuất lập tòa án chuyên biệt, đổi tên tòa cấp tỉnh và huyện

TAND Tối cao vừa có công văn về việc tổ chức nghiên cứu, lấy ý kiến về dự thảo lần 2 tờ trình đề nghị xây dựng Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức TAND. Dự thảo này đề xuất sửa đổi, bổ sung một số nội dung liên quan vị trí, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức bộ máy của ngành.

Dự kiến văn bản trên trình Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp tháng 10/2023, thông qua tại kỳ họp tháng 5/2024.

Theo dự thảo, TAND Tối cao đề xuất thành lập các tòa chuyên trách gồm Tòa Sở hữu trí tuệ, Tòa Hành chính và Tòa Phá sản (trước mắt chỉ thành lập tòa chuyên trách về Phá sản ở TAND Cấp cao Hà Nội và TP.HCM, thành lập tòa chuyên trách về Sở hữu trí tuệ ở TAND Cấp cao Hà Nội).

Bên cạnh đó, TAND Tối cao đề xuất đổi tên tòa cấp tỉnh hay thành phố trực thuộc Trung ương thành TAND phúc thẩm. Đơn vị mới giữ nguyên cơ cấu tổ chức, nhưng chuyển thẩm quyền xét xử sơ thẩm các khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính của UBND hay chủ tịch UBND từ cấp tỉnh trở lên; chuyển thẩm quyền giải quyết các vụ việc đặc thù về sở hữu trí tuệ, phá sản sang cho TAND chuyên biệt.

HĐXX một vụ án tại TAND TP Hà Nội.

Dự thảo cũng đề xuất đổi tên TAND quận, huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh thành TAND sơ thẩm. Sửa đổi, bổ sung quy định để TAND sơ thẩm giải quyết, xét xử sơ thẩm các vụ việc theo quy định của pháp luật, trừ các vụ việc thuộc thẩm quyền của TAND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, TAND phúc thẩm và TAND chuyên biệt.

Đối với Tòa án quân sự, dự thảo đề xuất bổ sung nhiệm vụ xét xử các vụ án hành chính đối với các quyết định hành chính, hành vi hành chính trong quân đội cho tòa án quân sự.

Cũng theo dự thảo, TAND Tối cao đề xuất bỏ quy định tòa án có thẩm quyền ra quyết định khởi tố vụ án hình sự tại phiên tòa, mà việc này thuộc thẩm quyền của của cơ quan điều tra, công tố. Lý do đưa ra là tòa án là cơ quan xét xử, nhưng nếu ra quyết định khởi tố vụ án hình sự sẽ ảnh hưởng đến tính khách quan trong quá trình xét xử.

Về cơ cấu HĐXX, dự thảo đề xuất bổ sung tiêu chuẩn Hội thẩm tham gia xét xử tại các TAND chuyên biệt theo hướng phải là các chuyên gia có kiến thức chuyên môn cao, kinh nghiệm công tác từ 5 năm trở lên trong các lĩnh vực về kinh tế, doanh nghiệp, sở hữu trí tuệ để tham gia xét xử các vụ án thuộc lĩnh vực đặc thù tương ứng.

Theo các quy định hiện hành, mô hình tổ chức của ngành tòa án đang áp dụng gồm TAND Tối cao; 3 TAND Cấp cao tại Hà Nội, Đà Nẵng, TP.HCM; 63 tòa án cấp tỉnh, 702 tòa cấp huyện và khối tòa án quân sự.

Hoàng Lam