Đề xuất tăng thuế sử dụng đất nông nghiệp đối với đất ở tại TPHCM

Bộ Kế hoạch - Đầu tư (KHĐT) vừa có tờ trình gửi Thường trực Chính phủ về tình hình triển khai xây dựng Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặt thù phát triển TPHCM.

Dự thảo nghị quyết này (để thay thế Nghị quyết 54) gồm 48 cơ chế chính sách (CCCS), chia thành 4 nhóm.

Theo đó, nhóm 1 gồm 10 CCCS đã được quy định tại Nghị quyết số 54; nhóm 2 có 3 CCCS có nội dung tương tự Nghị quyết đặc thù của các địa phương khác; nhóm 3 là 9 CCCS có trong dự thảo Luật đất đai sửa đổi, Luật nhà ở sửa đổi dự kiến trình Quốc hội trong thời gian sắp tới và nhóm 4 có 26 CCCS mới chưa được thí điểm tại các địa phương và quy định tại các Luật hiện hành.

Tại dự thảo mới, ban soạn thảo bỏ đề xuất đánh thuế với bất động sản thứ 2

Ở nhóm CCCS mới, Bộ KHĐT chia ra làm 3 loại, gồm các CCCS có tính đột phá, tạo động lực phát triển cho TP, phù hợp với định hướng phát triển TP tại các Nghị quyết của Bộ Chính trị có thể ủng hộ; các CCCS đề nghị TP cân nhắc đưa vào Nghị quyết và các CCCS cần tiếp tục tổ chức nghiên cứu, đánh giá tác động nhiều mặt.

Một trong các CCCS được Bộ KHĐT đề nghị cân nhắc là việc đánh thuế chuyển nhượng nhà đất thứ hai trở lên. Chính sách này được cho là sẽ tạo nguồn thu ngân sách cho TP và kết quả thí điểm là cơ sở để xem xét mở rộng phạm vi áp dụng sau này tại các địa phương khác.

Quá trình thảo luận cho thấy còn một số tồn tại, bất cập, như không đảm bảo tính công bằng trong nhiều trường hợp khi người dân sở hữu một nhà ở, đất ở diện tích lớn hoặc giá trị lớn thì không chịu thuế, trong khi người có hai nhà, đất ở trở lên diện tích hoặc giá trị nhỏ lại bị đánh thuế.

Việc đánh thuế với bất động sản thứ hai cũng chưa phù hợp với điều kiện thực tế vì các giao dịch mua bán bất động sản chủ yếu thực hiện trên hệ thống văn bản giấy, việc áp dụng công nghệ thông tin vẫn hạn chế nên nhiều tổ chức, cá nhân sẽ tìm cách lách thuế bằng cách cho người khác đứng tên.

Cạnh đó, nếu thí điểm, chính sách này sẽ tác động đến thị trường bất động sản, làm giảm cung và cầu thị trường bất động sản tại TPHCM. Bộ KHĐT thông tin, hiện rất ít quốc gia trên thế giới đánh thuế với người sở hữu nhà đất thứ hai trở lên.

Từ những điều trên, tại dự thảo Nghị quyết lần 3 này, ban soạn thảo đã không giữ đề xuất thí điểm cơ chế đánh thuế nhà, đất ở thứ hai trở lên. Thay vào đó, dự thảo quy định HĐND TP quyết định tăng thuế suất thuế sử dụng đất nông nghiệp đối với đất ở (mức tăng không quá 5 lần thu hiện hành); tăng thuế suất thuế thu nhập cá nhân từ chuyển nhượng nhà đất thứ hai trở lên (nhưng không quá 2 lần hiện hành).

Trước đó, tại dự thảo gửi Bộ KHĐT, UBND TPHCM đề xuất 2 phương án, trong đó phương án 1 là thí điểm thu thuế đối với nhà ở và đất ở, mà người có quyền sử dụng đất hoặc sở hữu nhà ở không trực tiếp sử dụng để ở cho cá nhân và gia đình (gọi tắt là nhà, đất thứ 2 trở lên) trên địa bàn TPHCM.

Trong trường hợp không thực hiện phương án này, TP đề xuất phương án 2, theo đó tăng mức thu liên quan đến nhà đất thứ hai trở lên trên địa bàn TPHCM: lệ phí trước bạ khi mua, nhận chuyển nhượng nhà đất thứ hai trở lên; thuế sử dụng đất phi nông nghiệp và thuế thu nhập cá nhân từ hoạt động chuyển nhượng nhà đất thứ hai trở lên.

So sánh 2 phương án, TP nhìn nhận, việc thực hiện Phương án 1 là nội dung lớn, tác động sâu rộng đến người dân nên cần tính toán cụ thể. TP cũng xác định 3 thách thức khi thực hiện chính sách này.

Cụ thể: việc bảo đảm điều chỉnh bất cập về bất bình đẳng trong hệ thống thuế hiện hành vì chưa quy định việc đánh giá, phân biệt rõ đối với tài sản thứ hai trở lên; khả năng bảo đảm nguồn thu so với các sắc thuế hiện hành (bảo đảm điều chỉnh đúng đối tượng và góp phần tạo thêm nguồn thu cho ngân sách nhà nước); công tác quản lý và công tác thực hiện thu cũng còn phải rà soát kỹ lưỡng: cơ sở dữ liệu về nhà ở, quy định về việc định giá nhà đất, thông tin nhà đất trên phạm vi một TP và sự liên kết thông tin với các địa bàn khác.

Hải Triều