Đoàn giám sát của Ủy ban thường vụ Quốc hội đề nghị bỏ Quỹ bình ổn xăng dầu

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Quốc hội Nguyễn Đức Hải trình bày báo cáo giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý, sử dụng các Quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách

Chênh lệch thu-chi của hơn 40 quỹ là 68 nghìn tỷ đồng

Chiều 13/8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về kết quả giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý, sử dụng các Quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách nhà nước giai đoạn 2013 - 2018.

Theo báo cáo, hiện nay cả nước đã thành lập trên 40 quỹ/loại quỹ tài chính ngoài ngân sách và nhiều quỹ xã hội, quỹ từ thiện được thành lập ở các địa phương. Các quỹ tài chính ngoài ngân sách rất đa dạng và hoạt động trong rất nhiều lĩnh vực, được quản lý bởi nhiều bộ, ngành và được thành lập ở các địa phương với quy mô, mức độ khác nhau.

Báo cáo của Chính phủ cho biết trong năm 2019, kế hoạch tổng số thu của các quỹ là 502,2 nghìn tỷ đồng, trong đó dự kiến ngân sách nhà nước cấp và hỗ trợ là 100,8 nghìn tỷ đồng, chủ yếu cho các quỹ: Quỹ bảo hiểm xã hội 57,1 nghìn tỷ đồng, Quỹ bảo hiểm y tế 38,7 nghìn tỷ đồng, Quỹ bảo trì đường bộ trung ương 3,8 nghìn tỷ đồng. Tổng số chi các Quỹ là 434,1 nghìn tỷ đồng. Chênh lệch thu - chi trong năm của các quỹ là 68 nghìn tỷ đồng. Kết dư các quỹ cuối năm 2019 khoảng 907,2 nghìn tỷ đồng, trong đó riêng 3 quỹ bảo hiểm là 865,1 nghìn tỷ đồng, chiếm 95,4% kết dư các quỹ.

Tuy nhiên, kết quả giám sát cho thấy, nhiều quỹ được thành lập có chức năng, nhiệm vụ trùng với nhiệm vụ chi của ngân sách; một số quỹ trong quá trình thực hiện các chức năng nhiệm vụ không mang lại hiệu quả kỳ vọng hoặc rất khó đánh giá hiệu quả, không đạt được mục tiêu hoặc phải thay đổi mục tiêu, hoặc chỉ thực hiện được một số nhiệm vụ đặt ra theo quy định.

Thậm chí theo đoàn giám sát, có quá nhiều quỹ tại địa phương làm phát sinh nhiều chi phí quản lý và tổ chức biên chế. "Qua giám cũng sát cho thấy, việc cho phép thành lập quá nhiều quỹ làm phân tán nguồn lực Nhà nước, với cách thức, thẩm quyền thành lập các quỹ khác nhau; chưa có quy định thống nhất về quản lý các quỹ dẫn đến việc tổ chức, hoạt động thiếu thống nhất, lúng túng; còn sai phạm trong việc quản lý, sử dụng tài chính quỹ…", báo cáo giám sát nêu rõ.

Từ kết quả giám sát, Đoàn giám sát của Ủy ban thường vụ Quốc hội đề nghị nghiên cứu trình cấp có thẩm quyền để bãi bỏ ngay 6 quỹ bao gồm: Quỹ Hỗ trợ sắp xếp và phát triển doanh nghiệp, Quỹ bảo trì đường bộ trung ương; Quỹ hỗ trợ người nhiễm HIV/AIDS; Quỹ hỗ trợ các hoạt động ngoại giao phục vụ kinh tế và Quỹ hỗ trợ vận động cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài; Quỹ Hỗ trợ việc làm ngoài nước; Quỹ Phòng chống chống thiên tai.

Đoàn giám sát còn đề nghị nghiên cứu trình cấp có thẩm quyền để xác định rõ lộ trình bãi bỏ đối với Quỹ phòng chống tác hại thuốc lá; Quỹ bình ổn giá xăng dầu; Quỹ dịch vụ viễn thông công ích.

Phải rà soát kỹ trước khi quyết định sáp nhập hay giải thể

Trước đề nghị trên, ông Phan Xuân Dũng, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học - Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, nhận định: “Cần cân nhắc thật kỹ lưỡng, quỹ phòng chống thiên tai khi Quốc hội thảo luận thì ít ai phản đối, quỹ Phòng chống tác hại của thuốc lá cũng được thảo luận rất kỹ... nếu quỹ vô thưởng vô phạt thì giải thể ngay, còn quỹ có uy tín thì cần cân nhắc”.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân cũng cho rằng, việc kiến nghị cụ thể bãi bỏ các quỹ có thể sẽ gây rối loạn xã hội với những tác động chúng ta chưa lường hết được.

Do đó, bà Ngân đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành nghị quyết, trong đó đánh giá về thực trạng các quỹ tài chính ngoài ngân sách, đồng thời đề nghị Chính phủ rà soát, đánh giá thật kỹ các quỹ tài chính hiện nay để xây dựng kế hoạch, lộ trình về việc sắp xếp, sáp nhập hay giải thể các quỹ nếu hoạt động không hiệu quả.

Sáp nhập các quỹ tài chính trùng lặp về mục tiêu
Đoàn giám sát cũng đề nghị thực hiện việc sáp nhập đối với các Quỹ trùng lặp về mục tiêu, nhiệm vụ, phương thức hoạt động. Cụ thể, với Quỹ bảo vệ và phát triển rừng, Đoàn giám sát đề nghị thực hiện rà soát chuyển nguồn thu tiền trồng rừng thay thế và nhiệm vụ chi trồng rừng thay thế vào trong cân đối ngân sách nhà nước; loại bỏ các nhiệm vụ chi của Quỹ trùng lặp với nhiệm vụ chi của ngân sách, đảm bảo các nhiệm vụ chi do Quỹ thực hiện là độc lập với ngân sách

Hoàng Ngân