Thuộc xã Đàm Thủy, huyện Trùng Khánh cách thành phố Cao Bằng gần 100km, làng đá cổ Khuổi Ky bao gồm 14 hộ dân tộc Tày đang sinh sống trong những ngôi nhà sàn làm bằng đá đã tồn tại hàng trăm năm.
Thuộc vùng đất "phên dậu Tổ quốc", cùng với thác Bản Giốc, động Ngườm Ngao, làng Khuổi Ky chính là bộ ba trong quần thể danh thắng thác Bản Giốc đẹp bậc nhất biên cương nước ta.
Ngay từ ngoài đường cái rẽ vào làng, du khách đã cảm nhận được nét cổ kính, trầm mặc của Khuổi Ky bởi cây cầu gỗ lợp mái ngói âm dương bắc qua dòng suối Khuổi Ky cùng tên.
Trải rộng trên diện tích 1ha, Khuổi Ky có thế dựa lưng vào dãy núi đá vôi, trước mặt là bãi đất trống.
Khuổi Ky được hình thành trong khoảng thời gian 1594-1677 khi nhà Mạc từ Thăng Long chạy lên Cao Bằng xây dựng thành quách để bảo vệ đất nước, những ngôi nhà sàn đã được dựng lên như những pháo đài bất khả xâm phạm.
Thường một ngôi nhà sẽ cao 5-7m gồm hai tầng. Tầng một chủ yếu là các cột gỗ làm khung trên nền đá chắc chắn.
Một vài căn đặc biệt xây kín đá cả hai tầng, chung quanh tường sẽ mở nhiều ô cửa cho thoáng khí.
Đá giữ vai trò quan trọng trong đời sống sinh hoạt của đồng bào Tày ở Khuổi Ky. Không chỉ là nguyên liệu để dựng nhà, xây móng, đá còn được sử dụng trong các công trình dựng hàng rào, quây sân vườn... thậm chí biến thành các vật dụng hàng ngày như cối xay, bếp lò, đập nước.
Những bức tường đá kiên cố với bề dày 3-40cm, được xếp chồng lên nhau và kết dính bằng hỗn hợp đá vôi trộn với cát.
Ngang dọc khắp làng là những con đường nhỏ cũng được lát đá xinh xắn và sạch sẽ.
Những khung hình bình yên trong khung cảnh cổ kính, trầm mặc ở làng đá cổ Khuổi Ky, đã thu hút rất đông du khách.
Hiện nay ở Khuổi Ky đã có một số hộ kinh doanh homestay.
Các hộ đều trang bị điện nước, nhà vệ sinh sạch đẹp, có đầy đủ wifi. Các hộ chưa làm homestay cũng được bố trí phân công phục vụ, cùng nhau làm du lịch cộng đồng.
NGUYỄN CHÍ NAM