Đối tượng nào nên tiêm vaccine zona thần kinh?

Ảnh minh họa.

Trả lời:

Zona thần kinh là bệnh do virus Varicella Zoster (VZV) gây ra. Đây đồng thời là tác nhân gây ra bệnh thủy đậu. Virus trú ẩn trong các hạch thần kinh, tái hoạt động khi gặp điều kiện thuận lợi như suy giảm miễn dịch, căng thẳng, suy nhược cơ thể, sau phẫu thuật, điều trị ung thư, có bệnh nền cần sử dụng nhiều thuốc... Bệnh phổ biến ở người trưởng thành, đặc biệt nhóm trên 50 tuổi.

Còn trẻ em hiếm mắc zona thần kinh hơn, chủ yếu gặp ở nhóm bị suy giảm miễn dịch hoặc mắc bị thủy đậu trước một tuổi. Vì vậy, trẻ nên chủng ngừa thủy đậu để phòng thủy đậu, hạn chế phát triển bệnh zona thần kinh thần kinh sau này. Vaccine zona thần kinh ưu tiên chủng ngừa cho người cao tuổi. Việc này cũng phù hợp với khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới, trong bối cảnh già hóa dân số, gánh nặng bệnh không lây nhiễm.

Tại Việt Nam, vaccine zona thần kinh chỉ định cho hai nhóm: người từ 50 tuổi hoặc 18 tuổi nguy cơ cao mắc bệnh. Mũi tiêm hiệu quả ngăn bệnh đến 97% ở người từ 50 tuổi, khoảng 87% ở người từ 18 tuổi bị suy giảm miễn dịch do bệnh lý. Vaccine đồng thời giảm biến chứng đau thần kinh sau zona và biến chứng khác, tỷ lệ đến 90%.

Zona thần kinh biểu hiện ở người mắc với các ban đỏ, mụn nước, bọng nước tập trung thành đám, thành chùm dọc theo đường phân bố của thần kinh ngoại biên, thường mọc ở một bên cơ thể.

Bệnh thường xuất hiện và có thể khỏi sau khoảng 2-4 tuần. Tuy nhiên, bệnh có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm, đặc biệt như: bội nhiễm các sang thương da dẫn đến nhiễm trùng huyết; viêm kết mạc, giác mạc, hoại tử võng mạc cấp tính dẫn đến mù lòa; liệt mặt, ù tai, nghe kém hoặc mất khả năng nghe; rối loạn đại tiểu tiện; viêm não, viêm màng não, tai biến mạch máu não; viêm phổi, viêm gan. Zona thần kinh còn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch như đột quỵ, nhồi máu cơ tim cấp...

Nếu may mắn không gặp biến chứng nặng, người bệnh cũng bị đau đớn nghiêm trọng nhiều ngày sau khi khỏi bệnh zona thần kinh và bị tăng giảm sắc tố da, sẹo lồi ở các vùng phát ban.

Đặc biệt, có khoảng 5-30% người bệnh sẽ gặp biến chứng đau dây thần kinh sau zona kéo dài nhiều tháng hoặc nhiều năm, thậm chí cơn đau kéo dài dai dẳng đến suốt cuộc đời. Nguyên nhân là do virus gây viêm, hoại tử và xơ hóa các đầu mút tận cùng thần kinh cảm giác. Các cơn đau khủng khiếp này được những người từng mắc zona thần kinh mô tả nặng nề như bị dao đâm, bỏng nước sôi, thậm chí mức độ đau của zona thần kinh còn được mô tả nặng nề hơn cơn đau của phụ nữ trong quá trình sinh nở.

Tuổi càng cao, nguy cơ đau dây thần kinh nhiều hơn và bệnh càng nghiêm trọng hơn. Tỷ lệ bệnh nhân xuất hiện biến chứng này ở người trên 50 tuổi cao gấp 15-25 lần so với người dưới 30 tuổi. Trước khi có vaccine, ngành y tế thế giới chưa có phương pháp phòng bệnh và điều trị tối ưu, có thể tái phát. Người bị đau thần kinh sau zona kéo dài sau đợt đầu tiên và những người bị suy giảm miễn dịch, mắc bệnh mãn tính như đái tháo đường, tăng huyết áp, rối loạn lipid máu… có nguy cơ tái phát cao hơn.

Bác sĩ chuyên khoa I Bạch Thị Chính

Giám đốc Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC