Được và mất của tỷ phú Musk khi ông Trump thắng cử

Dữ liệu từ Ủy ban Bầu cử liên bang Mỹ ghi nhận tỷ phú Musk quyên góp đến gần 119 triệu USD cho một tổ chức hành động chính trị ủng hộ ông Trump. Vị giám đốc điều hành Tesla xuất hiện cùng chính trị gia đảng Cộng hòa trong nhiều sự kiện vận động tranh cử và còn tổ chức phỏng vấn trực tuyến trên mạng xã hội X. Theo nhà phân tích công nghệ Daniel Ives (công ty tư vấn Wedbush Securities): “Musk đặt cược rất lớn vào cuộc bầu cử”.

Giới đầu tư cũng đặt cược chiến thắng của ông Trump cũng là chiến thắng của Tesla. Cổ phiếu hãng xe điện tăng 13% lúc phiên giao dịch ngày 6.11 mở cửa và đóng cửa với mức tăng 15%, nâng giá trị 411 triệu cổ phiếu mà tỷ phú Musk sở hữu lên hơn 15 tỉ USD – tương đương 12,761% lợi nhuận của khoản 119 triệu USD mà ông quyên góp. Đây là mức tăng cao nhất trong 2 năm qua của cổ phiếu Tesla (vốn gặp khó khăn và năm qua chỉ tăng 1%).

Mặc dù vậy Tesla cũng chưa hết rủi ro. Phần lớn giá trị tài sản ròng trong tay tỷ phú Musk đều nhờ vào sự hỗ trợ mà chính phủ Mỹ dành cho các công ty do ông nắm giữ suốt nhiều năm. Nếu người thắng cử là Phó tổng thống Kamala Harris thì sự hỗ trợ sẽ được duy trì. Tuy nhiên, ngay cả khi hỗ trợ cho xe điện bị cắt giảm hoặc chấm dứt vì ông Trump nắm quyền thì tài sản của Musk vẫn nguyên vẹn. Thậm chí Tesla có thể hưởng lợi nếu sự hỗ trợ chấm dứt.

Tác động với Tesla

Ông Trump nhiều lần công khai tỏ ý không thích xe điện, chê bai chúng quá đắt, phạm vi hoạt động hạn chế, hủy hoại ngành công nghiệp ô tô Mỹ và làm mất việc làm.

Dưới thời Tổng thống Joe Biden, Nhà Trắng tung ra hàng loạt chương trình thúc đẩy sản xuất và sử dụng xe điện như cấp hàng tỉ USD tiền vay nhằm khuyến khích các hãng xe xây nhà máy sản xuất phương tiện lẫn pin ngay tại Mỹ, thúc đẩy thiết lập mạng lưới trạm sạc, tín dụng thuế 7.500 USD cho người mua. Giới chuyên gia tin rằng tất cả chương trình sắp bị ông Trump bỏ đi. Chính trị gia đảng Cộng hòa có thể hạ lệnh cho Bộ Tài chính Mỹ thay đổi điều kiện để người mua được hưởng tín dụng thuế, hoặc nếu đảng Cộng hòa kiểm soát hoàn toàn quốc hội thì ông sẽ dùng luật xóa bỏ hoàn toàn chính sách cấp tín dụng.

Thế nhưng tỷ phú Musk từng tuyên bố không lo ngại về nguy cơ trên - xóa bỏ tín dụng thuế đem lại lợi ích cho các hãng xe lâu đời đang thâm nhập thị trường xe điện cũng như tăng tính cạnh tranh. Ông viết trên X vào tháng 7: “Bỏ trợ cấp đi. Làm vậy có lợi cho Tesla”.

Cạnh tranh gia tăng khiến doanh số toàn cầu của Tesla trong 9 tháng năm nay giảm 2% so với năm ngoái. Doanh số cùng lợi nhuận cải thiện đôi chút ở quý 3, nhưng đây là lần đầu tiên công ty ghi nhận mức giảm lớn như vậy.

Chính sách với xe tự hành

Nhà phân tích Ives dự đoán ông Trump sẽ cho phép tỷ phú Musk thử nghiệm rộng rãi xe tự hành, tiến tới triển khai taxi “robot” chở khách.

Nhà phân tích ngành ô tô Garrett Nelson (CFRA Research) có cùng quan điểm: “Chúng tôi tin chiến thắng của ông Trump giúp đẩy nhanh quá trình cấp phép công nghệ trong xe tự hành của Tesla theo quy định”. Chuyên gia này vừa khuyến nghị giới đầu tư nên mua cổ phiếu Tesla với giá mục tiêu 375 USD.

Hiện tại công nghệ trong xe tự hành của Tesla đang bị cơ quan chức năng liên bang điều tra cho liên quan đến hàng loạt vụ tai nạn. Các cuộc điều tra có thể làm chậm quá trình cấp phép. Theo nhà phân tích Ives: “Dưới thời ông Trump, sự điều tra sẽ dần biến mất”.

Không phải mọi hỗ trợ từ chính phủ đều có thể biến mất. Chương trình cho vay khuyến khích các hãng xe xây nhà máy chủ yếu tập trung ở số bang luôn ủng hộ đảng Cộng hòa, ông Trump chắc chắn muốn thực hiện cam kết tạo thêm việc làm mặc dù như vậy khiến Tesla bị cạnh tranh gay gắt hơn.

Các hãng xe lâu đời vẫn tiếp tục triển khai kế hoạch sản xuất xe điện. Họ khẳng định phương tiện này là tương lai của ngành mặc dù số xe bán ra tăng chậm lại thời gian gần đây.

Giám đốc điều hành hãng Ford Jim Farley phát biểu vào tháng 7: “Chờ đợi diễn biến bầu cử tổng thống không phải chiến lược tốt. Chúng tôi tin cách duy nhất để tồn tại là kiếm tiền từ xe điện”.

Với mục tiêu bán được nhiều xe điện hơn, các hãng xe phải đáp ứng quy định môi trường ngày càng khắt khe ở nhiều thị trường tại Mỹ, châu Âu hay châu Á, bất kể ông Trump có nới lỏng quy định khí thải của Cơ quan Bảo vệ môi trường Mỹ (EPA) hay không.

Chính sách với Trung Quốc

Nhà phân tích Ives cảnh báo ông Trump sẽ leo thang cuộc chiến thương mại với Trung Quốc. Tesla sắp phải đối mặt với vấn đề lớn vì doanh số lẫn lợi nhuận của hãng phụ thuộc nhiều vào nhà máy ở Thượng Hải.

“Hơn 40% số xe được giao đến từ Trung Quốc. Tesla có thể bị kẹt giữa thương chiến”, theo nhà phân tích Ives.

Tình hình sẽ càng xấu nếu ông Trump quả thực giao cho tỷ phú Musk một vai trò trong chính phủ mới như đã hứa trước đó. Giới đầu tư chắc chắn không muốn giám đốc điều hành Tesla bị xao nhãng giữa lúc hãng gặp khó khăn.

SpaceX và X

Quan hệ giữa SpaceX với chính phủ Mỹ không thay đổi nhiều dù cho ai nắm quyền. Boeing - đối thủ cạnh tranh chính của họ, chưa thể giải quyết vấn đề kỹ thuật nghiêm trọng mà tàu vũ trụ hợp tác cùng NASA gặp phải.

Đảng Dân chủ thời gian qua chỉ trích mạnh mẽ X vì nó không mạnh tay loại bỏ thông tin sai lệch, nhưng chính phủ đương nhiệm không hề xử phạt mạng xã hội. Chính phủ mới có thể cũng vậy. Hiện tại X chỉ chiếm phần khá nhỏ trong tài sản ròng của tỷ phú Musk.

Cẩm Bình