Fed đã 'chọc xẹp' bong bóng tài sản mà không gây đổ vỡ tài chính

Bong bóng tài sản từ tiền ảo cho đến cổ phiếu công nghệ và thị trường nhà đất được bơm căng hồi năm ngoái, nhưng đang “xẹp” trong năm nay do chiến dịch tăng lãi suất của Fed. Ảnh: YouTube

“Vũ khí” lãi suất của Fed vẫn chưa mang lại nhiều thành công trong cuộc chiến chống lạm phát nhưng đang có tác động lớn trong việc “chọc xẹp” các bong bóng tài sản đang phình to trong thời kỳ đại dịch Covid-19. Thị trường tiền ảo, từng được định giá 3.000 tỉ đô la Mỹ, đã giảm hơn 2/3. Các cổ phiếu công nghệ ở Mỹ giảm hơn 50% so với mức đỉnh của chúng. Giá nhà đất nóng rực ở nền kinh tế lớn nhất thế giới cũng đang giảm lần đầu tiên sau 10 năm. Quan trọng nhất và đáng ngạc nhiên là tất cả những điều này đang xảy ra mà không ảnh hưởng đến hệ thống tài chính rộng lớn hơn.

“Nếu một năm trước, có ai đó nói rằng chúng ta sẽ chứng kiến Fed tiến hành một loạt đợt tăng lãi suất 75 điểm cơ bản, thì có thể bạn sẽ nói: ‘Bạn điên à? Điều này sẽ làm nổ tung hệ thống tài chính’”, Giáo sư Jeremy Stein của Đại học Harvard, thành viên Hội đồng thống đốc Fed giai đoạn 2012-2014, nói.

Bong bóng đang xẹp nhưng không tạo ra một cơn hỗn loạn. Các nhà hoạch định chính sách của Fed từ lâu đã tránh sử dụng chính sách tiền tệ để giải quyết bong bóng tài sản vì họ lo ngại tăng lãi suất là một giải pháp “thô thiển” cho nhiệm vụ như vậy. Nhưng tình trạng giảm giá tài sản hiện tại có thể giúp Chủ tịch Fed Jerome Powell đạt được mục tiêu “hạ cánh mềm” cho nền kinh tế Mỹ.

Chưa thể loại trừ một vụ nổ tài chính rộng lớn hơn. Nhưng giai đoạn hiện tại đã đánh dấu sự tương phản rõ rệt với cơn bùng vỡ bong bóng bất động sản ở Mỹ vốn gây ra một cơn suy thoái sâu từ năm 2007 đến 2009 và cuộc khủng hoảng cổ phiếu công nghệ và internet đã đẩy nền kinh tế Mỹ vào suy thoái nhẹ vào năm 2001.

Thị trường nhà ở chỉ hạ nhiệt chứ không suy sụp

Chi phí vay cực thấp, cùng với sự gia tăng nhu cầu về bất động sản bên ngoài các trung tâm đô thị trong thời kỳ đại dịch, đã khiến giá nhà đất ở Mỹ tăng vọt. Nhưng hiện nay, giá nhà đất đang giảm xuống dưới áp lực của lãi suất vay thế chấp tăng hơn gấp đôi trong năm nay.

Những cải cách tài chính được thiết lập sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008 đã giúp đảm bảo rằng chu kỳ tăng giá nhà mới nhất không có các kiểu nới lỏng tiêu chuẩn tín dụng như đã thấy vào đầu những năm của thập niên 2000.

Lou Crandall, nhà kinh tế trưởng của Wrightson ICAP, cho biết các ngân hàng cũng tràn ngập tiền gửi nhờ khoản tiết kiệm dồi dào mà người Mỹ đã tích lũy được khi ở nhà trong thời kỳ dịch bệnh.

Nhà kinh tế trưởng Anna Wong của Bloomberg Economics và đồng nghiệp Eliza Winger đã viết trong một báo cáo: “Cơn suy giảm nhà đất lần này khác với cơn suy thoái năm 2008”. Họ nhận định chất lượng tín dụng thế chấp hiện nay trên thị trường cho vay mua nhà ở Mỹ cao hơn so với hơn một thập niên trước.

Cú suy sụp của tiền ảo không lây lan sang hệ thống tài chính

Phần lớn dòng tiền đầu cơ dư thừa trong thời kỳ dịch bệnh tập trung vào thị trường tiền ảo. May mắn cho Fed và các cơ quan quản lý khác là thực tế đến nay cho thấy phần lớn thị trường tiền ảo là một hệ sinh thái khép kín với các công ty bên trong đó hầu hết mắc nợ lẫn nhau. Nếu thị trường tiền ảo hội nhập rộng rãi hơn với hệ thống tài chính rộng lớn, điều này có thể làm cho hậu quả của ‘mùa đông’ tiền ảo trở nên nghiêm trọng và bất ổn hơn nhiều.

Stephen Cecchetti, cựu kinh tế trưởng của Ngân hàng Thanh toán quốc tế (BIS) và là giáo sư ở Đại học Brandeis (Mỹ), người đã ví thị trường tiền ảo như một trò chơi điện tử trực tuyến có nhiều người chơi, nói: “Thị trường này không cung cấp bất kỳ dịch vụ nào cho hệ thống tài chính truyền thống hoặc nền kinh tế thực”. Nhiều người chơi trên thị trường tiền ảo bị tổn thương bởi cú sụp đổ của bitcoin nhưng hậu quả ở những nơi khác là rất nhỏ.

Cổ phiếu công nghệ lao dốc nhưng không “đau đớn” như bong bóng dot-com

Cổ phiếu của các công ty thuộc lĩnh vực công nghệ đã tăng giá phi mã trong thời kỳ phong tỏa kiểm soát dịch bệnh Covid-19 nhưng đã lao dốc kể từ năm ngoái. Hàng ngàn tỉ đô la Mỹ vốn hóa của cổ phiếu công nghệ đã bị thổi bay, nhưng sự suy giảm diễn ra từ từ, trải rộng trong năm qua khi Fed tăng lãi suất lên cao hơn.

Và những tổn thất, dù lớn, cũng chỉ là một phần tương đối nhỏ so với quy mô mất mát trong cơn bùng vỡ bong bóng công nghệ vào đầu thế kỷ này (hay còn gọi là bong bóng dot-com). Chỉ số Nasdaq Composite, nơi tập trung các cổ phiếu công nghệ của Mỹ, giảm hơn 30% so với mức đỉnh đạt được vào năm ngoái, không thê thảm so với mức giảm gần 80% vào hai thập niên trước.

Tình hình chưa rõ ràng

Tuy nhiên, toàn bộ hậu quả tài chính từ chiến dịch chống lạm phát của Fed có thể vẫn chưa rõ ràng. Không chỉ có thêm nhiều đợt tăng lãi suất nữa, mà Fed còn tiếp tục thu hẹp bảng cân đối kế toán thông qua cái gọi là thắt chặt định lượng. Ở lần thắt chặt định lượng trước đây, Fed đã phải kết thúc sớm hơn dự kiến trước những cơn biến động mạnh của thị trường.

Những cú sốc có thể xảy ra đột ngột, như cú sụp đổ gần đây của thị trường trái phiếu chính phủ Anh, nhắc nhở giới đầu tư cần thận trọng. Và các nhà hoạch định chính sách cũng không có nhiều thông tin như họ muốn về những gì đang diễn ra trong lĩnh vực ngân hàng bóng tối ít được kiểm soát hơn.

Cũng có niềm tin cho rằng thiệt hại tài chính từ chiến dịch thắt chặt tiền tệ của Fed đã bị hạn chế vì các nhà đầu tư cổ phiếu và trái phiếu doanh nghiệp đang bám vào niềm tin rằng Fed sẽ nhanh chóng giải cứu họ nếu thị trường lao dốc.

Nhà kinh tế trưởng Lindsey Piegza của Stifel Financial Corp nhận định dù Fed có thể giảm nỗ lực thắt chặt tín dụng nếu đối mặt với tình trạng gián đoạn tài chính lớn, nhưng một hành động như vậy có thể chỉ là tạm thời. Bà nói: “Fed đang rất tập trung chống lạm phát”.

Cựu Phó chủ tịch Fed Alan Blinder, hiện là giáo sư ở Đại học Princeton, nằm trong số những người lạc quan cho rằng kinh tế Mỹ sẽ vượt chu kỳ tăng lãi suất hiện tại mà không để xảy ra tình trạng thị trường tài chính bị tàn phá quá mức.

Theo Bloomberg

Chánh Tài