Gạch nối quan trọng trong quan hệ Ấn Độ - Sri Lanka

Thủ tướng Narendra Modi trong cuộc gặp với Tổng thống Sri Lanka Ranil Wickremesinghe tại New Delhi. Nguồn: PTI

Tuyên bố chung được đưa ra sau cuộc gặp giữa Thủ tướng Nerendra Modi và Tổng thống Sri Lanka Ranil Wickremesinghe nhấn mạnh rõ ràng vai trò của “gạch nối kinh tế” trong mối quan hệ song phương. Trong quá khứ, những lo ngại về an ninh của Ấn Độ đối với sức ảnh hưởng của Trung Quốc tại Sri Lanka, tranh chấp về nghề cá và vấn đề hòa giải sắc tộc chưa được giải quyết đã cản trở hợp tác kinh tế song phương. Nhưng Ấn Độ đã họ thấy họ thực sự là “nước láng giềng là trên hết” khi cung cấp khoản viện trợ nước ngoài trị giá 4 tỷ USD cho Sri Lanka sau khi nền kinh tế của hòn đảo này vỡ nợ vào tháng 4.2022 và rơi vào khủng hoảng kinh tế.

3 trọng tâm hợp tác mới

Lần này, gạch nối liên kết không chỉ là một kế hoạch giữa Chính phủ với Chính phủ. Quan hệ đối tác mới khuyến khích đầu tư giữa khu vực tư nhân của Ấn Độ và liên doanh với các công ty Sri Lanka, trong đó, vận chuyển hàng hóa, năng lượng và du lịch - là trọng tâm của các lĩnh vực hợp tác này.

Hai bên cam kết cải thiện các dịch vụ vận chuyển hàng hóa ở khu vực; phát triển các cảng ở Colombo, Trincomalee và Kankesanthurai; phát triển dịch vụ phà giữa các cảng của Ấn Độ và Sri Lanka và mở rộng kết nối hàng không giữa hai nước.

Kế hoạch cho hợp tác năng lượng song phương cũng rất đáng kể. Các dự án quan trọng nhất bao gồm đề xuất xây dựng đường ống dẫn dầu từ Ấn Độ đến Sri Lanka và kết nối lưới điện của hai nước. Ấn Độ đã có các đường ống dẫn dầu và liên kết lưới điện với Bangladesh và Nepal. Đây sẽ là những khuôn mẫu có thể được áp dụng với Sri Lanka. Trong khi Ấn Độ là một nước nhập khẩu năng lượng, nước này sở hữu một ngành công nghiệp chế biến và lọc dầu tầm cỡ thế giới.

Việc Sri Lanka tham gia kết nối với mạng lưới đường ống dẫn dầu của Ấn Độ sẽ cung cấp cho Sri Lanka nhiên liệu rẻ hơn, dựa trên quy mô kinh tế của Ấn Độ. Tình trạng thiếu nhiên liệu của Sri Lanka, như đã thấy vào năm 2022 do dự trữ ngoại hối thấp, có thể được cải thiện đáng kể. Ngoài ra, nếu dầu nhập khẩu từ Ấn Độ được thanh toán bằng đồng rupee của Ấn, điều đó có thể làm giảm chi phí trao đổi và tạo điều kiện thuận lợi cho các khoản tín dụng thương mại.

Kết nối lưới điện cũng mở ra tiềm năng trao đổi qua lại. Trên thực tế, điện của Ấn Độ thuộc hàng rẻ nhất thế giới nhờ than sản xuất trong nước. Năng lượng đáng tin cậy và giá cả phải chăng của Ấn Độ có thể giúp Sri Lanka khắc phục tình trạng thiếu điện và phát triển tiềm năng thương mại năng lượng gió.

Sri Lanka cũng đang tìm cách tận dụng cơ sở hạ tầng công cộng kỹ thuật số mã nguồn mở được đánh giá cao của Ấn Độ, giúp cung cấp các dịch vụ thiết yếu của Chính phủ bằng kỹ thuật số. Bằng cách sử dụng đồng rupee của Ấn Độ để giải quyết thương mại song phương và vận hành hệ thống Giao diện thanh toán thống nhất của Ấn Độ, thanh toán kỹ thuật số bằng đồng rupee có thể được sử dụng cho các doanh nghiệp nhỏ và du khách ở Sri Lanka.

3 định hướng liên kết trong tương lai

Quá trình cất cánh đã bắt đầu, nhưng để thực sự hội nhập thương mại song phương, hai nước cần thúc đẩy ba định hướng liên kết kinh tế khác.

Đầu tiên là Sri Lanka cần tham gia vào khuôn khổ chuỗi cung ứng mới nổi của Ấn Độ. Các nước Nam Á có mức lương theo giờ thấp hơn Trung Quốc. Nhưng cũng giống như Trung Quốc, các doanh nghiệp Nam Á rất linh hoạt và sẵn sàng làm việc với những đơn hàng nhỏ. Để cạnh tranh, Nam Á hiện cần giảm chi phí thương mại cao vốn đang cản trở các doanh nghiệp bằng cách theo đuổi sự cởi mở hơn về thương mại, cải thiện cơ sở hạ tầng liên quan đến giao thông và thương mại khu vực cũng như hợp lý hóa các quy định sau biên giới. Sau khi thực hiện những biện pháp cải cách này, Nam Á có thể phát triển các cụm công nghiệp khu vực và khu chế xuất dọc theo chuỗi cung ứng đã được vận hành suôn sẻ trước đó.

Các công ty Sri Lanka có thể tăng cường đầu tư vào các bang miền Nam Ấn Độ. Các công ty như Brandix nên đầu tư vào dệt may, Dilmah vào chè và du lịch và John Keels Holdings có thể quan tâm đến lĩnh vực chế biến thực phẩm và du lịch. Ấn Độ và Sri Lanka cần tích cực thúc đẩy dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài song phương bằng cách cải thiện hoạt động tiếp thị tới các nhà đầu tư, tự do hóa các quy định đầu tư FDI và hạn chế tình trạng quan liêu trong cấp phép đầu tư thông qua hệ thống số hóa và chính quyền điện tử.

Việc sớm nối lại các cuộc đàm phán về Hiệp định Hợp tác Kinh tế và Công nghệ để thúc đẩy thương mại và FDI dựa trên quy tắc của khu vực Nam Á cũng sẽ rất quan trọng. Mục tiêu hai bên cần đạt được một thỏa thuận thương mại tiêu chuẩn cao để tạo điều kiện hội nhập sâu hơn thông qua chuỗi cung ứng và thương mại dịch vụ bằng cách áp dụng các quy tắc thương mại của thế kỷ XXI.

Cả hai quốc gia giờ đây đều nhận ra rằng họ có nhiều lợi ích hơn từ các biện pháp tạo thuận lợi tối đa cho thương mại song phương. Chúng bao gồm các khoản đầu tư vào giao thông và cơ sở hạ tầng, như việc dự án xây dựng cầu đường bộ, vận chuyển hàng hóa và hài hòa hóa các quy định.

Bên cạnh đó, tình trạng bất cân xứng giữa sức mạnh kinh tế của Ấn Độ và Sri Lanka cũng cần được đưa vào các cuộc đàm phán để hai bên có thể lường trước khả năng sẽ có phản ứng dữ dội từ phía các ngành và doanh nghiệp nhỏ ở Sri Lanka trước nguy cơ bị xóa sổ.

Cải thiện hợp tác ngân hàng trung ương cũng rất quan trọng. Các cuộc họp thường xuyên giữa các quan chức ngân hàng trung ương của Ấn Độ và Sri Lanka cùng với việc thiết lập một hệ thống cảnh báo sớm cho các cuộc khủng hoảng kinh tế là cần thiết. Sau cuộc khủng hoảng tài chính châu Á năm 1997, ASEAN đã thông qua một cơ chế giám sát lẫn nhau để phát hiện các dấu hiệu cảnh báo sớm, cảnh báo các nước khác về các cuộc khủng hoảng tiềm tàng và tham gia hỗ trợ lẫn nhau giữa các nước thành viên. Ấn Độ và Sri Lanka có thể làm việc trên một hệ thống song phương tương tự, khuôn mẫu của nó có thể được khu vực hóa cho phần còn lại của Nam Á.

Một lĩnh vực khác là chương trình Nâng cao Năng lực của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF). Trung tâm hỗ trợ kỹ thuật và đào tạo của IMF về xây dựng năng lực kinh tế ở Nam Á được đặt tại Delhi. Với viện trợ của Ấn Độ, trung tâm này có thể được mở rộng để cung cấp đào tạo nâng cao về quản lý kinh tế vĩ mô và ổn định tài chính. Các cơ chế thể chế như vậy là chìa khóa cho sự ổn định khu vực.

Cuộc hội đàm thực chất vừa qua giữa hai nhà lãnh đạo Modi–Wickremesinghe đã đặt nền móng cho một hướng đi mới ở Ấn Độ và Sri Lanka, dựa trên mối quan hệ chặt chẽ hơn giữa doanh nghiệp với doanh nghiệp được cả hai chính phủ khuyến khích. Kinh nghiệm của Đông Á cho thấy chủ nghĩa khu vực do thị trường dẫn dắt là con đường thực tế nhất để đạt được sự thịnh vượng và tăng trưởng.

Quốc Đạt