Giải Nobel Hóa học 2024 được chia đôi

Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển ngày 9/10 công bố ông David Baker (người Mỹ) được vinh danh "vì công trình thiết kế protein tính toán" trong khi hai nhà khoa học Demis Hassabis (người Anh) và John M. Jumper (người Mỹ) đồng nhận giải “vì công trình dự đoán cấu trúc protein”.

Năm 2003, nhà hóa học Baker đã thiết kế thành công một loại protein mới không giống bất kỳ loại protein nào khác. Đây là bước đầu tiên trong "một sự phát triển phi thường", Hội đồng Giải thưởng Nobel viết trong một bài đăng trên X.

Ông Baker cũng đã phát hành mã phần mềm máy tính Rosetta, vì vậy một cộng đồng nghiên cứu toàn cầu đã tiếp tục phát triển phần mềm, tìm ra các lĩnh vực ứng dụng mới. Nhóm nghiên cứu của ông Baker đã tạo ra một số protein có thể được sử dụng làm dược phẩm, vaccine, vật liệu nano và cảm biến nhỏ.

Trong khi đó, nghiên cứu của hai ông Hassabis và Jumper đã sử dụng thành công trí tuệ nhân tạo để dự đoán cấu trúc của hầu hết protein đã biết. Ông Baker đã học được cách làm chủ cách tạo ra các protein hoàn toàn mới. Tiềm năng của những khám phá này là rất lớn.

(từ trái sang) Demis Hassabis, John M. Jumper và David Baker. Ảnh: Getty Images for Tribeca Festival; Luis Tejido/EPA, Shutterstock.

Giải Nobel Hóa học được ấn định và trao bởi Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển. Giải Nobel Hóa học trị giá 11 triệu krona Thụy Điển, tương đương khoảng 1 triệu USD. Trong lịch sử, tổng cộng 115 giải Nobel Hóa học đã được trao.

Vào năm 2023, giải Nobel Hóa học gọi tên ba nhà khoa học Mougi Bawendi (Viện Công nghệ Massachusetts), Louis Brus (Đại học Columbia) và Alexei Ekimov (Tập đoàn công nghệ Nanocrystals) vì đóng góp quan trọng trong việc phát hiện và tổng hợp các chấm lượng tử, vốn là các hạt nano siêu nhỏ và có tính chất được quyết định bởi kích thước của chúng.

Giải Nobel được tạo ra bởi nhà phát minh người Thụy Điển Alfred Nobel, người đã chỉ thị trong di chúc rằng tài sản của ông sẽ được sử dụng để tài trợ cho "trao thưởng cho những người đã mang lại lợi ích lớn cho nhân loại trong mỗi năm".

Ông Nobel qua đời vào năm 1895 nhưng phải đến năm 1901, sau một cuộc chiến pháp lý về di chúc của ông, những giải thưởng Nobel đầu tiên mới được trao.

Mỗi năm, Ủy ban Nobel trao các giải thưởng trong 6 lĩnh vực gồm y sinh học, vật lý, hóa học, văn học, khoa học kinh tế và hòa bình.

Đại Hoàng