Giảm tỷ lệ sinh con thứ ba: Gian nan ở xã vùng ba Thanh Lòa

Đầu tháng 10/2024, chị L.T.H, 41 tuổi ở thôn Co Khuất, xã Thanh Lòa bế theo đứa con gái mới được 1 tháng tuổi đến Trạm Y tế xã để tiêm vắc xin phòng bệnh. Vì đây là đứa con thứ 5 và vẫn là con gái nên chị đã không được chồng đưa đi như những lần trước, chỉ có cô con gái cả (năm nay hơn 12 tuổi) đi theo để giúp mẹ xách đồ.

Cán bộ Trung tâm Y tế Cao Lộc (bìa phải), chuyên trách dân số xã Thanh Lòa (bìa trái) tuyên truyền, vận động các gia đình chỉ sinh đủ 2 con

Cùng thôn với chị L.T.H, chị H.T. P, năm nay ngoài 40 tuổi và có 4 người con. Đã nhiều lần vợ chồng chị được cán bộ dân số xã đến tuyên truyền, vận động dùng các biện pháp kế hoạch hóa gia đình (KHHGĐ) nhưng vì mong muốn có con trai để nối dõi tông đường nên vợ chồng chị không KHHGĐ.

Trên đây chỉ là hai trong số hàng chục hộ sinh nhiều con tại xã Thanh Lòa. Từ năm 2022 đến nay, tình trạng sinh con thứ ba trở lên ở Thanh Lòa luôn ở mức cao và có xu hướng tăng. Cụ thể năm 2022, tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên ở xã chiếm 12,5% tổng số trẻ được sinh ra trong toàn xã; năm 2023 tăng lên 15%; 9 tháng đầu năm 2024 chiếm tới 30,8%, cao hơn gần 3 lần tỷ lệ bình quân của tỉnh (10,9%).

Qua tìm hiểu, chúng tôi được biết, tình trạng sinh con thứ ba trở lên tăng cao ở xã Thanh Lòa là do người dân còn có tư tưởng “đông con đông của”, “trọng nam, khinh nữ”, nhiều dòng họ, gia đình muốn có con trai để nối dõi tông đường. Một nguyên nhân nữa là công tác tuyên truyền đến người dân còn gặp nhiều khó khăn do trình độ dân trí không đồng đều, nhiều cặp vợ chồng trẻ đi làm ăn xa… Hiện toàn xã có 260 cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ (từ 15 đến 49 tuổi) thì có hơn 100 cặp đi làm ăn xa, chính vì thế việc tiếp cận, tuyên truyền, vận động các chính sách về dân số - KHHGĐ đến các cặp vợ chồng này còn bị gián đoạn.

Chị Lộc Thị Tươi, cán bộ chuyên trách dân số xã Thanh Lòa cho biết: Những năm qua, chúng tôi đã tích cực tuyên truyền, vận động, tập trung vào những gia đình đã sinh đủ 2 con, gia đình sinh con một bề là gái. Tuy nhiên công tác này còn gặp nhiều khó khăn do nhiều cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ đi làm ăn xa, hoặc ở xã còn nhiều cặp vợ chồng có tư tưởng rất nặng nề, nhất quyết phải đẻ bằng được con trai. Không chỉ xuất phát từ các nguyên nhân trên, quy định xử lý đối với trường hợp sinh con thứ ba trở lên ở các thôn trong xã (được đưa vào quy ước, hương ước) chưa đủ sức răn đe, hiện nay hầu hết các thôn quy định các gia đình sinh con thứ ba trở lên thì "không được công nhận gia đình văn hóa trong 5 năm"...

Ông Hoàng Văn Kiếm, Trưởng Phòng Dân số - Truyền thông và Giáo dục sức khỏe, Trung tâm Y tế Cao Lộc cho biết: Mặc dù cơ quan dân số từ huyện đến xã và các đơn vị liên quan ở xã Thanh Lòa đã tích cực tuyên truyền nhưng do quan niệm, phong tục tập quán lâu đời đã ngấm sâu vào nhận thức của người dân nên đến nay vẫn chưa thay đổi được nhận thức của người dân nhất là đối với các cặp vợ chồng sinh con một bề là gái. Để kéo giảm tình trạng sinh con thứ ba ở xã, thời gian tới, chúng tôi tiếp tục tham mưu Trung tâm Y tế huyện phối hợp cùng các tổ chức liên quan đẩy mạnh công tác tuyên truyền về chính sách dân số, nâng cao nhận thức của người dân về lợi ích của việc KHHGĐ với nhiều cách làm đa dạng, thiết thực hơn; tập trung tuyên truyền đến những cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ, sinh con một bề là gái. Cùng đó chúng tôi cũng sẽ cung ứng đầy đủ, kịp thời phương tiện tránh thai phù hợp đến các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ trên địa bàn; tham mưu cấp có thẩm quyền có những hỗ trợ cụ thể cho các gia đình có hoàn cảnh khó khăn, khuyến khích họ thực hiện các biện pháp tránh thai an toàn...

Tỷ lệ sinh con thứ ba cao tại xã Thanh Lòa là một vấn đề khá phức tạp. Để giảm tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên trên địa bàn thì việc làm này không chỉ là trách nhiệm của các cơ quan chức năng mà còn là trách nhiệm của mỗi người dân, gia đình. Cụ thể mỗi người dân, mỗi cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ ở xã cần chấp hành nghiêm túc các quy định về chính sách dân số - KHHGĐ.

NGỌC HIẾU