Gian nan chống cuộc gọi rác

Cụ thể, Bộ Thông tin và Truyền thông cho biết, 6 tháng đầu năm nay đã phát hiện 74,178 triệu cuộc gọi phát sinh từ thuê bao spam call (cuộc gọi rác), tăng 53% so với cùng kỳ năm 2021.

Số liệu này khắc họa rõ tình trạng người dùng bị quấy rối. Thực tế, hiếm người nào không nhận được cuộc gọi rác, phổ biến hơn là một ngày nhận vài ba cuộc mời chào, quảng cáo “đủ thứ trên đời”: từ chứng khoán, bất động sản, bảo hiểm, dịch vụ tài chính cho tới học ngoại ngữ, cung cấp người giúp việc… Cuộc gọi rác phiền toái đến mức, nhiều người đã hình thành thói quen không nghe điện thoại nếu số gọi đến nằm ngoài danh bạ.

Cũng không khó hiểu khi cuộc gọi rác tăng mạnh dù các quy định về hành lang pháp lý ngày càng hoàn thiện (mới nhất là Nghị định số 91/2020/NĐ-CP) và cơ quan quản lý đã triển khai nhiều biện pháp.

Thứ nhất, trong cuộc chiến này có mối xung đột lợi ích không dễ hóa giải. Các nhà mạng, các nhà cung cấp dịch vụ vừa có lợi ích từ các cuộc gọi, tin nhắn rác song vừa có nghĩa vụ chống lại điều này. Không ai muốn “hất đổ” nồi cơm của mình! 74,178 triệu cuộc gọi rác trong nửa đầu năm nay phản ánh chân thật doanh thu của các nhà mạng thời gian qua. Đồng thời, việc các doanh nghiệp viễn thông đã chặn 113 nghìn thuê bao phát tán cuộc gọi rác - dù có tăng 53% so với cùng kỳ năm 2021 cũng vẫn rất “khiêm tốn” - là bằng chứng rõ nhất cho sự “giằng co” về mặt lợi ích này.

Trong bối cảnh như vậy, đòi hỏi một cơ chế giám sát từ phía Nhà nước và người dùng để buộc nhà mạng phải chấp hành nghĩa vụ đã được nêu trong Nghị định số 91/2020/NĐ-CP về chống tin nhắn rác, thư điện tử rác, cuộc gọi rác. Cơ chế hiệu quả nhất là minh bạch về thông tin, báo cáo và tính chặt chẽ về quy trình.

Thứ hai, vấn đề bảo vệ dữ liệu cá nhân và quyền riêng tư của người dùng ở nước ta còn ít được chú trọng. Việc khai thác, thương mại hóa trái phép, làm rò rỉ, lộ dữ liệu, thông tin cá nhân khách hàng diễn ra trong hầu hết lĩnh vực kinh doanh. Ở lĩnh vực bất động sản, khách hàng vừa ký hợp đồng mua nhà hôm trước, hôm sau đã nhận được các cuộc gọi tiếp thị về dịch vụ trang trí nội thất, sửa chữa,… Ở lĩnh vực y tế, người nhà vừa vào bệnh viện phụ sản là đã nhận được thông tin tiếp thị về các loại sản phẩm cho trẻ sơ sinh. Hay khi đi lại, hành khách vừa đặt vé máy bay đã nhận được thông tin mời chào dịch vụ taxi đưa đón…

Việc trao đổi, mua bán trái phép dữ liệu khách hàng ở quy mô lớn cho mục đích tiếp thị, bán hàng cho thấy dữ liệu khách hàng đang được bảo vệ rất lỏng lẻo. Và chừng nào dữ liệu cá nhân vẫn còn chưa được đưa vào vòng bảo vệ thì cơ chế chống lại sự quấy rối từ quảng cáo rác không thể phát huy tác dụng.

Hiện tại cả nước có 124 triệu thuê bao di động trên tổng số 100 triệu dân. Số liệu này cho thấy cuộc chiến với sim rác vẫn còn phải tiếp tục và phải hướng đến các giải pháp từ gốc nếu muốn ngăn chặn hiệu quả.

Hà Lan