Hà Tĩnh đề nghị trình Thủ tướng công nhận bia Sùng Chỉ là bảo vật quốc gia
Ông Nguyễn Tùng Lĩnh - Trưởng phòng Quản lý Di sản (Sở VHTT&DL Hà Tĩnh) vừa cho biết, UBND tỉnh đã có văn bản đề nghị Bộ VHTT&DL xem xét trình Thủ tướng công nhận bảo vật quốc gia cho bia Sùng Chỉ thuộc quyền quản lý, sở hữu của dòng họ Hà, xã Tùng Lộc, huyện Can Lộc.
Tiến sĩ Hà Tông Mục là danh nhân lịch sử tiêu biểu thời Hậu Lê
Ông sinh ngày 25 tháng 9 năm Quý Tỵ (1653) tại xã Tỉnh Thạch, tổng Phù Lưu, huyện Thiên Lộc, nay là xã Tùng Lộc, huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh.
Thuở nhỏ, ông nổi tiếng là người thông minh, học giỏi, tính tình khảng khái, 36 tuổi đậu Tiến sĩ, được bổ chức quan Đốc đồng 2 xứ Tuyên - Hưng. Trong thời gian này, chế độ phong kiến Việt Nam bước vào thời kỳ khủng hoảng và suy thoái kéo dài. Nhà Lê suy sụp, các phe phái phong kiến xung đột tranh giành quyền lực đã dẫn đất nước vào thảm họa phân tranh và nội chiến kéo dài hàng mấy thế kỷ.
Nhà Thanh (Trung Quốc) đã thay thế nhà Minh đang lớn mạnh chờ cơ hội lấn chiếm xâm lược nước ta. Trong bối cảnh lịch sử đó, Chúa Trịnh - người nắm quyền điều hành đất nước lúc bấy giờ, một mặt đưa ra chính sách ngoại giao hòa hiếu với nhà Thanh, mặt khác ra sức chống lại các đợt tấn công quấy phá xâm lấn vùng biên giới phía Bắc nước ta, giữ vững chủ quyền biên giới. Người thực hiện được chính sách đó không ai khác là Tiến sĩ Hà Tông Mục, một danh tướng tài ba, một nhà ngoại giao xuất sắc.
Chúa Trịnh đã cân nhắc ông lên làm Tự Khanh (1699) và Tả Thị Lang Bộ Hình, Phủ doãn phủ Phụng Thiên. Năm 1703, Hà Tông Mục nhận lệnh làm Chánh sứ đi Trung Hoa. Do đối đáp thông minh, ứng xử giỏi giang nên ông được vua nhà Thanh là Khang Hy rất trọng nể và tặng 3 chữ "Nhược - Xung - Hiên" (theo PGS.TS Đinh Khắc Thuân có nghĩa là khen Hà Tông Mục tuổi trẻ mà tài cao). Sau đó, ông được phong giữ chức Tham chính xứ Sơn Nam (bao gồm 4 tỉnh Nam Định, Hà Nam, Ninh Bình và Thái Bình ngày nay).
Ông mất vào năm 1707, hưởng thọ 55 tuổi. Hà Tông Mục không chỉ là một tướng lĩnh tài ba, một nhà ngoại giao xuất sắc mà còn là một nhà sử học uyên thâm. Bộ Đại Việt sử ký tục biên là một bộ sách quý do ông tham gia biên soạn còn được lưu truyền.
Danh nhân Hà Tông Mục không chỉ được triều đình trọng dụng mà còn được nhân dân kính trọng và ghi công ơn, lập đền thờ. Đền thờ Hà Tông Mục tại xã Tùng Lộc, huyện Can Lộc tỉnh Hà Tĩnh đã được xếp hạng Di tích Lịch sử văn hóa Quốc gia tại Quyết định số 95/1998/QĐ-BVHTT ngày 24/01/1998 của Bộ Văn hóa Thông tin.
Thùy Như