Hai loại rau sống khiến gan người đàn ông ứ dịch

Người bệnh D. tình cờ phát hiện mình nhiễm sán lá gan lớn sau đợt hóa trị. Anhr: BVCC.

Anh N.T.D. (39 tuổi, Phú Yên) có tiền sử mắc bệnh bạch cầu cấp, đã điều trị hóa chất 5 đợt tại Viện Huyết học - Truyền máu Trung ương. Trước khi ra Hà Nội tái khám, bệnh nhân xuất hiện ho đờm đục, đau tức ngực 2 bên khi ho, sốt cơn trong ngày phải vào viện điều trị một tuần.

Tại Viện Huyết học - Truyền máu Trung ương, người bệnh tình cờ phát hiện gan có khối lạ. Bác sĩ chẩn đoán anh bị áp xe gan nên chuyển đến Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương khám và điều trị.

Trao đổi với bác sĩ, anh D. cho hay mình "nghiện" ăn rau sống, đặc biệt là rau muống được trồng dưới ao, hồ và rau ngổ sống. Ngay cả khi đang nằm viện điều trị tại Phú Yên, anh vẫn thường xuyên ăn 2 loại rau này.

Kết quả xét nghiệm miễn dịch của bệnh nhân D. Ảnh: BVCC.

"Sau khi khám lâm sàng và khai thác tiền sử, chúng tôi đã nghĩ đến bệnh cảnh sán lá gan lớn. Các kết quả xét nghiệm ban đầu cho thấy người bệnh có bạch cầu ái toan tăng cao. Hình ảnh chụp CT gan cũng hướng nhiều đến bệnh này", TS.BS Vũ Minh Điền, Phó trưởng khoa Nội Tổng hợp, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, cho biết.

Theo TS Điền, ở người, sán ký sinh trong gan mật. Trong trường hợp bất thường, sán có thể ký sinh lạc chỗ trong cơ, dưới da...

Sán trưởng thành đẻ trứng theo đường mật xuống ruột và ra ngoài theo phân. Trứng xuống nước, nở ra ấu trùng lông và ký sinh trong ốc, phát triển thành ấu trùng đuôi, ấu trùng đuôi rời khỏi ốc và bám vào các loại rau mọc dưới nước tạo nang trùng hoặc bơi tự do trong nước. Người hoặc trâu bò ăn phải thực vật thủy sinh hoặc uống nước lã có ấu trùng sẽ bị nhiễm sán lá gan lớn.

Khi người ăn sống rau mọc dưới nước hoặc uống nước có nhiễm ấu trùng sán, ấu trùng sán vào dạ dày, xuống tá tràng, tự tách vỏ và xuyên qua thành tá tràng gan và gây tổn thuong tại đây.

Đây cũng chính là giai đoạn kích thích cơ thể phản ứng miễn dịch mạnh nhất. Sán lá gan ký sinh chủ yếu ở mô gan, nhưng trong giai đoạn xâm nhập sán có thể đi chuyển lạc chỗ và gây các tổn thương ở các cơ quan khác như thành ruột, thành dạ dày.

Sau giai đoạn xâm nhập vào nhu mô gan 2-3 tháng, sán xâm nhập vào đường mật trưởng thành và đẻ trứng. Tại đây, sán trưởng thành có thể ký sinh và gây bệnh trong nhiều năm (có thể tới 10 năm) nếu không được phát hiện và điều trị. Tại đường mật, sán gây tổn thương biểu mô đường mật, tắc mật, viêm và xơ hóa đường mật thứ phát; viêm tụy cấp...

Theo tiến sĩ Điền, rất nhiều trường hợp nhiễm sán lá gan không có biểu hiện lâm sàng rõ rệt. Nhiễm sán lá gan cấp tính có thể gây đau bụng, gan to, buồn nôn, sốt, nổi mề đay, sụt cân… Người mắc bệnh sán lá gan thường có triệu chứng đau hạ sườn phải âm ỉ, không đặc hiệu, mệt mỏi, đầy bụng và khó tiêu.

Người nhiễm sán lá gan lớn mạn tính không được điều trị lâu ngày có thể dẫn các biến chứng như viêm đường mật, sỏi mật, viêm túi mật, viêm tụy, xơ đường mật và xơ hóa gan.

Tiến sĩ Điền nhấn mạnh đây là bệnh liên quan đến thói quen và tập quán ăn uống của người dân. Để phòng bệnh, người dân không nên ăn sống các loại rau nọc dưới nước như rau muống, rau ngổ, rau cần, cải xoong, rau rút…; không uống nước lã.

Khi nghi ngờ nhiễm sán lá gan lớn, mọi người nên đến cơ sở khám chữa bệnh hoặc các chuyên khoa để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Bệnh chỉ có thể được phát hiện thông qua xét nghiệm máu hoặc phân.

Bên cạnh đó, những người có thói quen ăn các loại rau mọc dưới nước (đầm, ao, hồ ...), ăn thực phẩm sống hoặc không được chế biến kỹ, cũng nên đi tầm soát bệnh.

Linh Thùy