Hạt sen - món ăn ngon bổ, vị thuốc quý

Trong hạt sen có nhiều tinh bột (60%); đường (raffinoza); chất đạm (16%); chất béo (2%); một số khoáng chất (canxi: 0,089%, photpho: 0,285%); các alcaloid với tỷ lệ thấp (lotusine, demethyl coclaurine, liensinine, isoliensinine. Hạt sen là thực phẩm cao cấp dùng cho người già yếu, trẻ em hoặc dùng làm các món ăn có chất lượng cao: mứt, chè sen; là phụ liệu cho nhiều món ăn dân tộc: phồng tôm...

Hạt sen còn gọi là liên nhục, là nhân hạt sen đã loại bỏ phần lá mầm (tâm sen) phơi hay sấy khô của cây sen, họ sen súng. Theo Đông y, hạt sen vị ngọt chát, tính bình; vào kinh tâm, tỳ, thận. Tác dụng dưỡng tâm, ích thận, bổ tỳ, sáp tràng, an thai, lợi thủy. Dùng làm thuốc bổ, chữa tỳ hư sinh cửu tả, thận hư, di mộng tinh, băng lậu, đới hạ, mất ngủ, thần kinh suy nhược. Ngày dùng 10-30g; bằng cách nấu hầm, rang xay, tán bột, mứt khô.

Hạt sen hầm thịt nạc rất tốt cho phụ nữ có thai dọa sẩy, sẩy thai liên tiếp, có thai đau lưng...

Liên nhục được dùng làm thuốc trị các chứng

Ích thận, cố tinh: dùng bài Hoàn liên thực: liên nhục, ba kích, bổ cốt chỉ, sơn thù, long cốt, phụ tử, phục bồn tử. Các vị liều lượng bằng nhau. Nghiền chung thành bột mịn, dùng hồ nếp làm hoàn. Mỗi lần uống 12g, vào lúc đói, chiêu với nước muối nhạt. Trị chứng thận hư, di tinh, băng lậu, đới hạ...

Dưỡng tâm, an thần: dùng bài Thang táo nhân: toan táo nhân 12g, liên nhục 12g, viễn chí 12g, phục thần 12g, hoàng kỳ 12g, đảng sâm 12g, cam thảo 4g, trần bì 6g. Sắc uống. Trị chứng hư lao tâm phiền không ngủ được, tim đập hồi hộp, đầu váng, mắt hoa...

Kiện tỳ, cầm tiêu chảy: liên nhục 16g, hoàng liên 6g, đảng sâm 12g. Sắc uống. Trị chứng tỳ hư tiết tả, lỵ lâu ngày không khỏi gây cấm khẩu, ăn uống không trôi.

Một số thực đơn chữa bệnh có hạt sen

Dùng cho người bị bệnh lâu ngày, người cao tuổi, sau đẻ cơ thể suy nhược: hạt sen 30g rửa sạch, đường 30g, rượu 30ml, trứng gà 1 quả. Nấu hạt sen chín nhừ, cho đường, rượu và lòng đỏ trứng, khuấy tan, đun sôi lại. Ăn trước khi đi ngủ.

Dùng cho người bị tỳ hư tiêu chảy: hạt sen 30g, gạo tẻ 30g, củ mài 30g, phục linh 15g. Hạt sen, gạo tẻ đều sao chín vàng. Tất cả tán thành bột mịn, khuấy trong nước sôi, thêm đường trắng thành dạng chè bột, ăn 2 lần (sáng, tối).

Món ăn cho người bị di tinh, tảo tiết, đái hạ huyết trắng, kinh nguyệt quá nhiều, tiểu đêm nhiều: hạt sen 30g, củ súng 30g, đường liều lượng thích hợp. Tất cả nấu chè, ăn vào bữa điểm tâm buổi sáng.

Món ăn tốt cho phụ nữ có thai dọa sẩy, sẩy thai liên tiếp, có thai đau lưng: hạt sen 30g, thịt lợn nạc 150g, thêm gia vị hầm nhừ. Ăn ngày 1 lần.

Món ăn cho người bị suy nhược cơ thể, đại tiện lỏng dài ngày: hạt sen 30g, gạo tẻ 150g. Hạt sen và gạo tẻ vo sạch, nấu cháo, thêm đường hoặc muối vừa ăn.

Kiêng kỵ: Liên nhục tính bình không độc, không có cấm kỵ đặc biệt nhưng người bị đầy bụng, không tiêu, táo bón nên hạn chế dùng.

Lương y Thảo Nguyên