Hồ Quang Lợi - Nhà báo và những trăn trở thời cuộc

Tư duy chính trị sâu sắc

Chia sẻ tại lễ ra mắt, TS Phạm Quang Nghị, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Bí thư Thành ủy Hà Nội cho hay: Một ngày nắng nóng cuối tháng Tư, sau cuộc hẹn qua điện thoại, Hồ Quang Lợi đem đến cho tôi tập bản thảo khá dày, gần 300 trang khổ giấy A4. Đó là cuốn sách “Thời cuộc và văn hóa”. Nội dung ấy, cung cách đặt tên sách ấy, đích thị là Hồ Quang Lợi. “Cái “tạng”, cái tầm và mối quan tâm bao trùm trong hầu hết các bài viết của anh lâu nay luôn là những vấn đề thời cuộc và văn hóa. Cả hai chủ để ấy đều là sở trường và thế mạnh ở anh. Biết tôi là người cũng có viết về văn hóa, từng làm công việc quản lý, chỉ đạo trên lĩnh vực này, nên anh muốn tôi đọc tập bản thảo của anh và viết đôi lời giới thiệu.

Tập bản thảo mà tôi đã đọc trong những ngày nắng nôi tràn ngập các sự kiện trong nước và thế giới trải suốt mấy chục năm. Những biến cố mang tính lịch sử và thời đại được đề cập trong các bài báo Hồ Quang Lợi luôn được đối chiếu, soi rọi không chỉ với những bài học, kinh nghiệm quý báu trong quá khứ, mà còn bao quát hiện tại và dự báo cho tương lai.

Nhà báo Hồ Quang Lợi phát biểu tại Lễ ra mắt sách “Thời cuộc và văn hóa”.

Cái nhìn chính sự, thời cuộc và thế giới của Hồ Quang Lợi luôn đạt tới sự thống nhất một cách khoa học, biện chứng giữa lý trí, tư duy chính trị và tính nhân văn, văn hóa bắt nguồn từ tài năng và cái tâm của người cầm bút. Ai đó đã nói, nhà văn, nhà báo là những thư ký của thời đại, Hồ Quang Lợi là một thư ký chuyên cần và xuất sắc của Thời cuộc và văn hóa, một tập hợp 54 bài báo, tuyển chọn theo chủ đề, được viết trong khoảng thời gian trên 20 năm, ra mắt bạn đọc vẫn như còn nguyên hơi thở nóng hổi của thời cuộc.

Cuốn sách được chia thành 5 phần: Trong lốc xoáy thế sự; Văn hóa giữ nước; Phẩm cách những con người; Lõi vàng văn hóa Việt Nam; Văn hóa và báo chí. Cuốn sách đề cập đến thời cuộc với những vấn đề thời sự nóng bỏng, chấn động đời sống nhân loại như: Sự sụp đổ của chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và Đông Âu; hai cuộc chiến tranh vùng Vịnh; cuộc chiến Coxovo; cú đánh 11/9/2001 và cách thức chống khủng bố; các vấn đề sắc tộc, tôn giáo, nhân quyền, kỷ nguyên số với nỗi ám ảnh mạng xã hội “siêu quyền lực” và không thể kiểm soát... Bên cạnh đó, cuốn sách cũng đề cấp đến những vấn đề mang tính văn hóa của thế giới, Việt Nam với những con người Việt Nam.

Mọi người đều biết Hồ Quang Lợi là cây bút chủ lực trên tờ Quân đội nhân dân chuyên viết bình luận quốc tế. Ngoài ra anh còn ký những bút danh khác trên nhiều tờ báo. Từ lâu anh đã được bạn đọc dành cho rất nhiều sự yêu mến. Đồng nghiệp cũng coi anh là cây bút trẻ, đầy triển vọng. Các bài viết ký tên Quang Lợi, từ đặt “tít” nội dung, lập luận, chính kiến, định hướng tư tưởng đến văn phong sớm định hình một phong cách, một bút pháp khó lẫn với ai. Đọc tác phẩm của anh mọi người đều có chung cảm nhận về năng lực tư duy sắc bén, khoa học, một bút lực dồi dào, cuốn hút. Bình luận về các vấn đề thời sự luôn là những cuộc vật lộn cân não, là sự thách thức nhọc nhằn đối với người cầm bút.

Vừa bị câu thúc về thời gian, vừa là những đòi hỏi cao của đọc giả về năng lực tư duy, phân tích, về đánh giá, dự báo diễn biến của sự kiện. Thế mà mỗi khi những bài báo ký tên Quang Lợi lên trang, người đọc dường như luôn cảm thấy một sự sảng khoái như vừa được thưởng thức món ăn mà mình đang ao ước được chính tay một đầu bếp tài hoa chuẩn bị. “Rất nhiều bài viết của anh bây giờ đọc lại, tôi có cảm nhận đó là một sự thăng hoa cả về tư duy lẫn ngôn từ. Những câu chữ và ngôn từ của anh cứ như những cánh buồm no gió lướt trên mặt sóng” – TS Nghị cho biết.

Văn hóa là nền tảng

Là một người nhạy cảm, hiểu biết và sắc sảo, nhà báo Hồ Quang Lợi luôn biết cách dẫn dắt các ý tưởng của mình trong sự cân bằng giữa lý trí và tình cảm. Mỗi từ, mỗi câu đều là nơi gặp gỡ giữa xúc cảm và tư duy, làm bừng lên ý nghĩa bí ẩn sâu xa của đời sống nhân loại mà ông luôn day dứt, trăn trở: Lòng khát khao hòa bình, tình yêu tự do công lý, thái độ tôn trọng lẽ phải... Các trang viết của nhà báo Hồ Quang Lợi đều lấp lánh ánh sáng của lương tri, của tinh thần nhân ái, của lòng hướng thiện cao cả. Chất văn hóa trong con người ấy bộc lộ ra từng con chữ và nó làm nên vẻ đẹp sang trọng của văn hóa ngôn ngữ nơi ông mô tả sự nóng bỏng và quyết liệt của thời cuộc.

Những con chữ khô khan vào tay ông lại trở nên có ma lực, sống động, có hồn để tạo nên phong cách Hồ Quang Lợi hút hồn người đọc. Xuyên suốt hành trình cầm bút, chất văn hóa thấm đẫm trong con người hiển hiện giữa các dòng chữ của Hồ Quang Lợi. Bởi vậy, ngòi bút ông hướng đến, quan tâm, dành cả trí lực và tâm huyết cho các vấn đề thời cuộc, những phong ba của chính trường thế giới, những nhịp thở thời sự trong cuộc sống đương đại, để nhìn nhận, phản ánh từ góc độ văn hóa.

Đây là cuốn sách nhà báo Hồ Quang Lợi đề cao văn hóa như một thực thể độc lập chính thức nhưng người đọc vẫn bị cuốn hút bởi trí tuệ sắc sảo, tỉnh táo, không lên gân, khiên cưỡng lại đậm chất thời sự khi viết về những nhà văn hóa, những vấn đề văn hóa, đạo đức - phẩm cách nhà báo. Độc giả dù khó tính vẫn tìm thấy ở đây hai chân dung hoàn chỉnh trong một con người: Nhà báo văn hóa trong Văn hóa nhà báo Hồ Quang Lợi. Và cũng cảm nhận được sâu sắc Thời cuộc văn hóa và Văn hóa thời cuộc qua từng trang viết, từng câu chữ trong cuốn sách này của một “nghệ sĩ ngôn từ” hàng đầu trong làng báo chí cách mạng Việt Nam - nhà báo Hồ Quang Lợi.

Tại Lễ ra mắt sách, nhà báo Hồ Quang Lợi cũng xúc động gửi lời cảm ơn tới gia đình, bạn bè và những người đồng nghiệp đã sát cánh bên anh trong suốt thời gian qua. Nhà báo Hồ Quang Lợi cũng xúc động chia sẻ những khó khăn của người làm báo: “Nghề cầm bút, đặc biệt là nghề báo rất khó nhọc. Bởi vì khi anh làm việc đến 2 - 3 giờ sáng thì chỉ có anh biết anh khổ như thế nào. Nhưng cũng chỉ có anh cảm thấy sướng như thế nào khi anh viết ra được điều gì đó đúng với suy nghĩ, tâm can của mình.

Có những lúc viết xong bài báo, đứng dậy, tôi thấy mình không có trọng lượng nữa, không phải vì quá mệt mà là cảm thấy mình rút được cái gì đó trong con người mình ra. Tôi biết lúc đó bài viết của tôi có thể đến được bạn đọc hay không”. Nhà báo Hồ Quang Lợi cũng đặc biệt nhấn mạnh giá trị văn hóa trong cuộc sống hiện nay. Văn hóa bị tác động của thời cuộc, có thời kỳ văn hóa bị xô lệch, thời cuộc tác động đến văn hóa nhưng văn hóa là nền tảng, là cái lõi giúp cho con người, thế giới và nhân loại giữ được sự cân bằng, tồn tại và phát triển.

Phương Bùi