Hướng tới mục tiêu an sinh xã hội bền vững

Đảm bảo tối đa quyền lợi người tham gia

BHXH là chính sách quan trọng, đóng vai trò trụ cột chính của hệ thống an sinh xã hội ở nước ta. Hiện nay, chính sách BHXH được thực hiện với 2 loại hình, gồm BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện.

Trong đó, BHXH bắt buộc được áp dụng đối với NLĐ có quan hệ lao động (làm việc theo hợp đồng lao động từ đủ 1 tháng trở lên) với 5 chế độ: ốm đau, thai sản, tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp, hưu trí và tử tuất. BHXH tự nguyện được áp dụng đối với NLĐ không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, được thực hiện với 2 chế độ là hưu trí và tử tuất.

Giữa 2 loại hình BHXH có sự liên thông với nhau, tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho người tham gia. Đối với những người tham gia BHXH bắt buộc, khi đến tuổi nghỉ hưu nhưng chưa đủ điều kiện về thời gian đóng, thay vì chỉ được hưởng BHXH một lần thì có thể đóng tiếp BHXH tự nguyện và lựa chọn phương thức đóng một lần cho những năm còn thiếu để được hưởng ngay lương hưu.

Như vậy, đối với BHXH tự nguyện hay bắt buộc, khi đủ điều kiện về tuổi nghỉ hưu và thời gian tham gia, NLĐ đều được hưởng lương hưu hằng tháng, là nguồn thu nhập ổn định để bảo đảm cuộc sống khi về già. Đồng thời, trong suốt thời gian nghỉ hưu được cấp thẻ BHYT miễn phí với mức hưởng 95% chi phí khám, chữa bệnh (cao hơn mức hưởng của BHYT hộ gia đình) để chăm sóc sức khỏe.

Bảo hiểm xã hội tỉnh ra quân tuyên truyền về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế

Đáng lưu ý, mức hưởng lương hưu không phải mức cố định tại thời điểm nghỉ hưu mà định kỳ được điều chỉnh tăng theo chỉ số giá tiêu dùng và tốc độ tăng trưởng kinh tế để bảo đảm cuộc sống của người nghỉ hưu. Vì vậy, lương hưu luôn được bảo toàn giá trị, không bị rủi ro khi đồng tiền mất giá. Từ năm 1995 đến nay, Nhà nước đã 22 lần điều chỉnh lương hưu và trong 2 năm qua, dù tình hình kinh tế khó khăn do ảnh hưởng của dịch Covid-19 nhưng lương hưu vẫn được điều chỉnh với mức chung là 7,4% từ ngày 1-1-2022.

Đến hết tháng 8-2022, trên địa bàn tỉnh có 151.128 người tham gia BHXH, đạt 26,6% lao động trong độ tuổi. Các chế độ, chính sách BHXH luôn được BHXH tỉnh giải quyết, chi trả kịp thời, đầy đủ, đảm bảo tối đa quyền lợi của người tham gia.

Với sự vào cuộc của hệ thống chính trị, công tác tổ chức, triển khai chính sách, pháp luật về BHXH trên địa bàn tỉnh những năm qua đã thu được những kết quả quan trọng. Chính sách BHXH ngày càng lan tỏa trong cuộc sống, thể hiện rõ nét với tỷ lệ người dân tham gia BHXH trên địa bàn tỉnh tăng qua các năm. Vai trò, trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền, đoàn thể các cấp cũng như nhận thức của người dân về chính sách BHXH ngày càng được nâng lên.

Chia sẻ về lợi ích khi tham gia BHXH, bà Đỗ Thị Bích ở phường Tân Phú, TP. Đồng Xoài cho biết: “Nhờ tham gia BHXH, vợ chồng tôi đều có lương hưu, đủ chi tiêu trong cuộc sống nên không phải trông cậy đến con, cháu. Bên cạnh lương hưu hằng tháng, chúng tôi còn được cấp thẻ BHYT miễn phí nên phần nào bớt nỗi lo về viện phí, thuốc men. Càng lớn tuổi, tôi càng thấy giá trị của việc tham gia BHXH khi còn trẻ. Con tôi hiện đang kinh doanh. Nghe lời khuyên của tôi, con cũng trích một phần thu nhập hằng tháng để tham gia BHXH tự nguyện, coi như của để dành cho bản thân khi về già”.

Nâng cao nhận thức người lao động

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều người chưa thực sự hiểu hết ý nghĩa của việc tham gia BHXH, thiếu quan tâm đến lợi ích lâu dài nên chưa có ý thức tiết kiệm, tích lũy thông qua khoản tiền đóng BHXH ngay khi còn trẻ. Đáng chú ý, số lượng NLĐ nhận BHXH một lần trên địa bàn tỉnh đang có xu hướng gia tăng. Theo thống kê của BHXH tỉnh, trong 8 tháng năm 2022, trên địa bàn tỉnh có 10.861 người nhận BHXH một lần, tăng 2.314 người (27%) so cùng kỳ năm 2021.

Nguyên nhân là do dịch Covid-19 khiến thu nhập, việc làm của NLĐ bị ảnh hưởng. Bên cạnh đó, nhiều NLĐ chưa nhận thức được những thiệt thòi khi nhận BHXH một lần, chỉ quan tâm đến khoản thu nhập trước mắt mà quên đi phần tích lũy sau này; một số lao động cho rằng thời gian đóng BHXH để được hưởng lương hưu quá dài nên không tiếp tục tham gia.

Theo đại diện BHXH tỉnh, khi lựa chọn phương án thanh toán BHXH một lần, quyền lợi của NLĐ sẽ bị hạn chế rất nhiều so với hưởng lương hưu. Bên cạnh đó, khi đã nhận BHXH một lần, NLĐ sẽ mất toàn bộ thời gian tham gia đóng trước đó. Nếu sau này tham gia tiếp sẽ phải đóng từ đầu, dẫn đến không đủ thời gian đóng khi đã đủ tuổi nhận lương hưu hoặc mức nhận không cao. Đồng thời, việc NLĐ đăng ký nhận BHXH một lần, rời khỏi hệ thống BHXH không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của bản thân họ mà còn ảnh hưởng tới việc bảo đảm an sinh xã hội.

Hướng tới mục tiêu BHXH toàn dân để đảm bảo an sinh xã hội bền vững, thời gian tới, BHXH tỉnh tiếp tục phối hợp đẩy mạnh tuyên truyền giúp NLĐ hiểu việc tham gia BHXH chính là lựa chọn tối ưu để đảm bảo cuộc sống khi về già và những thiệt thòi khi NLĐ rút BHXH một lần. Đồng thời, tăng cường thanh, kiểm tra việc thực hiện chính sách, pháp luật về BHXH tại các đơn vị, doanh nghiệp để đảm bảo quyền và lợi ích chính đáng của NLĐ; đẩy mạnh cải cách hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin, nâng cao chất lượng phục vụ nhân dân…

Thùy Minh