Iran lần đầu tiên xuất khẩu dầu thô không đi qua vịnh Ba Tư
Iran đã thực hiện xuất khẩu lô dầu thô đầu tiên không đi qua vịnh Ba Tư mà thông qua cảng Jask, mở rộng các lựa chọn xuất khẩu trong bối cảnh có nguy cơ tấn công trả đũa từ Israel nhắm vào các cơ sở dầu mỏ.
Một tàu chở dầu VLCC của Iran. Ảnh AP
Iran đã xuất khẩu lô dầu thô đầu tiên không đi qua vịnh Ba Tư, theo hình ảnh vệ tinh và báo cáo địa phương. Động thái này đánh dấu sự mở rộng đáng kể các lựa chọn xuất khẩu của nước này khi Tehran phải đối mặt với mối đe dọa tấn công trả đũa từ Israel nhằm vào các cơ sở khai thác dầu của Iran.
Một tàu chở dầu VLCC (tàu chở dầu thô siêu lớn) có thể chở tới 2 triệu thùng dầu thô đã rời bến neo đậu ngoài khơi tại cảng Jask ở biển Oman trong khoảng từ ngày 19-21/9, theo hình ảnh vệ tinh Sentinel 2 của Liên minh châu Âu. Con tàu này đã rời đi 10 ngày sau khi cập cảng Jask.
Cảng Jask, vốn bị trì hoãn trong quá trình xây dựng, nhằm cho phép Iran, đang chịu các lệnh trừng phạt, có thể xuất khẩu dầu trực tiếp từ biển Oman, giúp họ tránh khỏi eo biển Hormuz, một tuyến đường vận chuyển chiến lược. Hiện tại, khoảng 90% dầu thô của Iran được xuất khẩu từ đảo Kharg trong vịnh Ba Tư.
Dự án xuất khẩu trị giá 2 tỷ USD này, cách cảng Jask 55 km về phía Tây, đã chính thức khánh thành vào năm ngoái. Cảng này được kết nối với đường ống dài 1.000 km, đường kính 42 inch, có khả năng vận chuyển dầu thô nặng và trung bình từ Goureh, thuộc tỉnh Bushehr. Kho cảng ban đầu có sức chứa 10 triệu thùng, dự kiến hoạt động với dung lượng lưu trữ gia tăng. Tuy nhiên, các vấn đề kỹ thuật, trở ngại chính trị và các hành vi phá hoại liên quan đến nạn trộm cắp dầu đã gây ra sự chậm trễ trong việc hoàn thành khi cảng và các chuyến hàng đầu tiên.
Tờ Hamihan của Iran đã đưa tin vào ngày 18/10, mà không trích dẫn nguồn, cho biết Iran đã xuất khẩu 1 triệu thùng dầu qua cảng Jask vào cuối tháng 9. Không rõ liệu chuyến hàng này có phải là thử nghiệm hay không, và có thêm sự chậm trễ nào ảnh hưởng tới dòng dầu đến cảng hay không.
Các hình ảnh vệ tinh mới nhất cho thấy 11 trong số 20 bể chứa dầu của cảng đã được lấp đầy, với tổng sức chứa 5,5 triệu thùng. Bộ Dầu mỏ Iran hiện chưa có bình luận nào về báo cáo này.
Theo Công ty Theo dõi hàng hóa Kpler, tàu Dune VLCC của Iran đã chở một lô hàng 2 triệu thùng dầu tại cảng Jask vào ngày 2/10, đánh dấu chuyến hàng đầu tiên từ cảng này. Con tàu bị trừng phạt này được nhìn thấy lần cuối vào ngày 11/10, khi nó đang hướng tới Trung Quốc sau khi đi qua eo biển Malacca với lô hàng dầu thô của Iran, theo S&P Global Commodities at Sea.
Xuất khẩu này diễn ra trong bối cảnh thị trường dầu mỏ toàn cầu căng thẳng, do lo ngại về một cuộc tấn công trả đũa của Israel sau cuộc tấn công tên lửa của Iran vào ngày 1/10. Những lo ngại về sự leo thang xung đột lớn ảnh hưởng đến nguồn cung dầu khu vực đã tăng lên vào ngày 3/10 khi Tổng thống Mỹ Joe Biden tuyên bố rằng Mỹ đang cân nhắc các cuộc tấn công tiềm năng vào các cơ sở dầu mỏ của Iran cùng với Israel.
Người đứng đầu quân đội Iran đáp lại rằng Tehran sẽ có phản ứng mạnh mẽ hơn nếu bị tấn công. Tuy nhiên, giá dầu đã giảm hơn 5% trong tuần này sau khi có thông tin Israel sẽ tránh tấn công các cơ sở hạt nhân và dầu mỏ của Iran, làm dịu bớt lo ngại về khả năng gián đoạn nguồn cung.
Trong lịch sử, Iran đã đe dọa thị trường dầu mỏ toàn cầu bằng cách tấn công giao thông hàng hải và đặt mìn ở eo biển Hormuz, nơi có khoảng 18 triệu thùng dầu mỗi ngày đã được vận chuyển trong nửa đầu năm 2024. Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng một sự gián đoạn lớn đối với dòng dầu qua điểm này khó có khả năng xảy ra, bởi vì nếu làm vậy, xuất khẩu của Iran qua eo biển này và cảng Jask cũng sẽ bị ảnh hưởng, do cảng nằm gần tuyến đường này.
Sau cuộc tấn công của Iran vào ngày 1/10 nhằm vào Israel, lượng dầu xuất khẩu của Iran đã giảm đáng kể dưới mức bình thường, theo các dữ liệu theo dõi hàng hóa, một động thái được các nhà quan sát thị trường chỉ ra là Iran đang chuẩn bị cho một cuộc tấn công trả đũa từ Israel vào đảo Kharg.
Kể từ đó, khối lượng dầu thô xuất khẩu của Iran đã tăng trở lại, đạt trung bình 1,3 triệu thùng/ngày trong tuần kết thúc vào ngày 14/10, theo các quan sát sơ bộ về hoạt động của tàu chở dầu. Trong quý 3 năm 2024, khối lượng dầu xuất khẩu bằng đường biển của Iran, bao gồm cả các chuyến hàng nội địa và tại các điểm neo đậu, đã đạt trung bình 1,73 triệu thùng/ngày, tương đương với quý 2 và nửa đầu năm nay, theo dữ liệu từ Commodities at Sea (CAS).
Iran đã phân bổ gần một nửa số lượng dầu xuất khẩu trong quý 3 tới khu vực Đông Nam Á, nêu bật vai trò then chốt của khu vực trong việc tạo điều kiện thuận lợi cho xuất khẩu dầu thô của Iran sang Trung Quốc. Thông thường, những lô hàng này được pha trộn và phân loại lại dưới tên “dầu xuất xứ từ Malaysia hoặc Singapore” trước khi được vận chuyển tới Trung Quốc.
