IS 'phủ bóng đen' Hội nghị thượng đỉnh các nhà lãnh đạo Trung Đông

Hội nghị có sự tham dự của Tổng thống Ai Cập Abdel Fattah al-Sisi, Quốc vương Jordan Abdullah II, Thủ tướng Các tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE) Sheikh Mohammed bin Rashid, Thủ tướng Kuwait Sheikh Sabah Al-Khalid Al-Sabah, các ngoại trưởng của Iran và Saudi Arabia. Đáng chú ý, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, nhà lãnh đạo duy nhất ngoài khu vực, tham dự với vai trò đồng tổ chức hội nghị.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và Thủ tướng Iraq Moustafa al-Kazimi trong cuộc họp báo trước thềm hội nghị ngày 28-8. Ảnh: AFP

Hội nghị thượng đỉnh các nhà lãnh đạo Trung Đông với mục tiêu hỗ trợ vai trò nòng cốt của Iraq trong cuộc chiến chống khủng bố và vì sự ổn định ở Trung Đông, cũng như thúc đẩy đối thoại giữa các nước láng giềng. Tổng thống Iraq Barham Salih khẳng định, hội nghị nhằm thiết lập một trật tự mới dựa trên an ninh chung của khu vực và sự phụ thuộc lẫn nhau về kinh tế. Thông cáo của Văn phòng Tổng thống Iraq trước thềm hội nghị nhấn mạnh, hội nghị “sẽ góp phần giảm căng thẳng khu vực và những cuộc khủng hoảng, đồng thời ủng hộ định hướng đối thoại mang tính xây dựng”. Nhà lãnh đạo Iraq cũng khẳng định sự cần thiết phải tiếp tục cuộc chiến chống IS và nạn tham nhũng, bởi những vấn đề này có liên quan chặt chẽ với bạo lực và chủ nghĩa cực đoan.

Không phải ngẫu nhiên IS là một trong những chủ đề trọng tâm của hội nghị. Kể từ khi Iraq tuyên bố kết thúc cuộc chiến chống IS năm 2017, tàn quân IS vẫn ẩn náu ở những khu vực nông thôn hoặc sa mạc và những vùng khó khăn, tiến hành các hoạt động tấn công nhằm vào các lực lượng an ninh và dân thường Iraq. Mới đây nhất, vụ đánh bom liều chết do IS thực hiện đã cướp đi sinh mạng của hơn 30 người ở khu phố Shiite của thành phố Sadr ở Baghdad hồi tháng 7 vừa qua. “Tất cả chúng ta đều biết rằng không được hạ thấp cảnh giác, bởi IS vẫn là một mối đe dọa. Tôi biết rằng cuộc chiến chống lại các nhóm khủng bố này là ưu tiên của chính phủ các bạn”, Tổng thống Macron đã nhấn mạnh như vậy sau cuộc gặp với Thủ tướng Iraq Moustafa al-Kazimi ngày 28-8. Phát biểu trên của ông Macron được đưa ra sau khi nhóm khủng bố ISISK-một nhánh chính của IS tại Afghanistan-thừa nhận gây ra vụ tấn công đẫm máu tại sân bay Kabul hôm 26-8, làm hơn 170 người thiệt mạng và hàng nghìn người bị thương.

Mối lo ngại về IS của các nhà lãnh đạo tham dự hội nghị hoàn toàn có cơ sở khi mà trong cuộc gặp với Thủ tướng Iraq Mustafa al-Kadhimi hồi tháng 7 vừa qua tại Washington, Tổng thống Mỹ Joe Biden cho biết khoảng 2.500 lính Mỹ vẫn đang triển khai ở Iraq. Tuy nhiên, những binh sĩ này sẽ chuyển hoàn toàn sang “tư vấn và hỗ trợ” Iraq bắt đầu từ năm 2022. Ông Biden cũng lưu ý việc hợp tác chống khủng bố sẽ được duy trì. Dù Mỹ chưa tính đến phương án rút quân khỏi Iraq sau 18 năm tham chiến, song chính quyền Baghdad lo ngại rằng nếu điều này xảy ra sẽ kéo theo những hậu quả khôn lường. Nhà nghiên cứu Rasha al-Aqeedi của Viện Newlines (Mỹ) cho biết, ở Afghanistan, IS là “kẻ thù không đội trời chung” của Taliban nhưng chiến thắng của Taliban ở quốc gia Nam Á này có thể kích động IS, buộc nhóm thánh chiến này phải có hành động để chứng tỏ sự hiện diện của mình ở Iraq.

Ngoài tình hình IS, hội nghị còn là cơ hội giải tỏa căng thẳng giữa Iran và Saudi Arabia. Căng thẳng giữa Saudi Arabia và Iran leo thang sau vụ tấn công năm 2019 nhằm vào các mỏ dầu của Saudi Arabia khiến sản lượng dầu của nước này ngay lập tức giảm 50%. Riyadh cáo buộc Iran đứng sau vụ tấn công này, trong khi Tehran thẳng thừng bác bỏ. Ngoài ra, hội nghị này cũng thảo luận về cuộc chiến tại Yemen, sự sụp đổ của chính quyền Liban và cuộc khủng hoảng nước trong khu vực.

BÌNH NGUYÊN