Kì vĩ ngôi đền đá cổ dưới chân núi Linga xứ Vạn đảo
Tiếp tục hành trình xuyên Đông Dương đến Tam Giác Ngọc, ngược dòng Mekong hùng vĩ, chúng tôi trở lại thăm ngôi đền đá kì bí Watphou (Lào) với truyền thuyết về nàng nữ chúa đã buông lời nguyền: Người con gái nào bị con trai quyến rũ mà chửa hoang thì lúa trên rẫy sẽ khô héo và tàn lụi.
Tháng 5, những cơn mưa đầu mùa chợt đến chợt đi, ầm ào át cả tiếng ve rền rĩ gọi hè. Hành lí gọn gàng sau xe, chúng tôi tạm biệt xứ Chùa Tháp tiếp tục rong ruổi trên cung đường ngược lên phía Bắc, tìm về nơi có ngôi đền cổ linh thiêng và đẹp nhất xứ Vạn tượng – Watphou kì bí.
Quốc lộ 13 - tỉnh Champasak của xứ Vạn Tượng tiếp nối Quốc lộ 7 – tỉnh StrungTreng xứ Chùa Tháp tại cặp cửa khẩu Nong Nokkhiane – Trapeang Kriel, tiếp tục chạy dọc theo trục Bắc – Nam, cứ mãi mê quanh co uốn lượn bên dòng MeKong hùng vĩ, đưa chân chúng tôi đến ngôi đền cổ Watphou.
Nơi đây đất đai màu mỡ trù phú, cảnh vật tươi mát, mơn man xanh miết suốt chặng đường. Ngôi đền cổ Watphou nằm dưới chân ngọn núi Voi Phoukao linh thiêng. Theo nhiều nhà sử học và khảo cổ học, đền thờ này có tuổi đời lâu nhất nước Triệu Voi.
Lại một cơn dông xào xạc rung cành lá, tưới tắm vạn vật thêm xanh mơn, mướt mát như chào mừng chúng tôi trở lại thăm ngôi đền cổ; nơi mà đâu đó 10 năm trước, tôi tình cờ ghé qua trong những ngày sống chậm ở Xứ vạn đảo Xi Phan Don.
Thật sự ấn tượng khi bước vào cổng chính, chào đón chúng tôi là con đường đá rộng thẳng tắp, hai bên có các hàng trụ đá hình Linga - biểu tượng của thần Shiva.
Nơi đây có lát nhiều tảng đá phẳng dẫn đến cuối đường, tọa lạc 2 ngôi đền chính hướng về phía Đông, nằm đối xứng trên 1 gò đất cao. Cả hai đều đã được trùng tu và nguyên liệu chính để xây đền là từ một loại đá đặc biệt.
Đến nơi này, từ sâu thẳm trong tôi, dường như cảm nhận được những câu chuyện trong quá khứ qua hơi thở của những phiến đá, cùng lối kiến trúc đặc biệt với niên sử hơn 1.000 năm. Ngôi đền còn là điểm đến hấp dẫn bởi lối kiến trúc độc đáo cùng những câu chuyện lịch sử thú vị.
Tương truyền thuở trước, những thương nhân Ấn Độ đầu tiên đến vùng sông Mekong, nhận ra trong hình dạng của ngọn núi này một linga linh thiêng. Ngày nay, tên chính thức của ngọn núi là Lingaparvata có nghĩa là “Núi Linga”.
Tuy nhiên, không chỉ hình dạng của ngọn núi khiến nó trở nên linh thiêng. Người dân xứ này đã truyền lại qua bao thế hệ, rằng trên sườn núi có nguồn nước ngọt tự nhiên chảy ra từ những tảng đá. Con suối này vẫn được tôn kính như một nơi linh thiêng, nằm ngay sau khu thượng điện của ngôi đền thiêng Watphou.
Ngôi đền này ban đầu là đền núi, sau đó đã được trùng tu lại và trở thành một ngôi đền thờ Phật. Kể từ thế kỷ XI, ngọn núi và dòng suối linh thiêng nằm phía sau chùa đã trở thành một trung tâm thiền định và thờ phụng. Các nghi lễ cúng tế hàng năm được diễn ra ngay dưới chân núi, cùng câu chuyện về Lễ giải tội nơi đây.
Truyện kể rằng, con gái lãnh chúa Mường Champa Nakhon là nàng Phăn, trở thành Nữ chúa đầu tiên của xứ sở này, bị một chàng trai quyến rũ rồi bỏ đi không trở lại. Nàng Phăn hận tình đã nguyền rằng: Người con gái nào bị con trai quyến rũ mà chửa hoang thì phải cúng Thần một con trâu để giải tội. Nếu không thì lúa trên rẫy sẽ chết khi thành bông, và lúa trên đồng sẽ khô héo, tàn lụi.
Và cứ thế, hàng năm vẫn có nhiều lễ giải tội cho những lầm lỡ diễn ra. Tuy nhiên, dần dà nghi lễ lại trở thành ngày hội của nam thanh nữ tú.
Ngày nay, lễ Wat Phou là lễ hội Phật giáo của cả vùng Nam Lào - một trong những lễ hội lớn nhất ở ở xứ sở Triệu Voi, và được tổ chức liên tục trong 3 ngày vào dịp Rằm tháng 3 âm lịch. Dịp này, người dân hành hương về đây nhộn nhịp, tấp nập cúng tế và còn tham dự các hoạt động rộn ràng khác, như biểu diễn vũ nhạc, hội đua voi, đua thuyền,...
Hữu Long