Lấy con người làm trung tâm trong chính sách dân số

Dân số toàn cầu đạt mức 8 tỷ người

Dự báo cho thấy, dân số thế giới được dự báo sẽ đạt mức cao nhất khoảng 10,4 tỷ người trong những năm 2080 và duy trì ở mức đó cho đến năm 2100. Mất khoảng 12 năm để tăng từ 7 tỷ lên 8 tỷ, xấp xỉ thời gian từ 6 tỷ lên 7 tỷ. Một tỷ tiếp theo dự kiến sẽ cần khoảng 14,5 năm (2037).

Dân số toàn cầu dự kiến sẽ đạt 8 tỷ người vào ngày 15.11.2022

Một nửa trong số 8 tỷ người được bổ sung vào dân số thế giới là kết quả của khuynh hướng nhân khẩu học ở châu Á, châu Phi đóng góp lớn thứ hai (gần 400 triệu người). 10 quốc gia đã đóng góp hơn một nửa mức tăng trưởng dân số từ 7 tỷ đến 8 tỷ, trong đó có Ấn Độ là nước đóng góp lớn nhất, tiếp theo là Trung Quốc và Nigeria. Ngày nay, 2/3 dân số toàn cầu sống ở một quốc gia hoặc khu vực có mức sinh dưới 2,1 con trên một phụ nữ (còn gọi là mức sinh thay thế).

Tuổi thọ trung bình toàn cầu đạt 72,8 tuổi vào năm 2019, tăng gần 9 năm tuổi kể từ năm 1990. Nhưng vào năm 2021, tuổi thọ của các nước kém phát triển nhất đã tụt hậu 7 năm tuổi so với mức trung bình toàn cầu. Đáng quan tâm, ở nhiều nước đang phát triển, tỷ trọng dân số trong độ tuổi lao động (từ 25 đến 64 tuổi) ngày càng tăng.

Giám đốc Điều hành Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc (UNFPA), Tiến sĩ Natalia Kanem cho rằng, phía sau con số là những câu chuyện về dân số phong phú và nhiều màu sắc. Thế giới hiện nay có thể có nhiều người hơn, nhưng điều quan trọng không kém đó là sự đa dạng nhân khẩu học chưa từng có mà chúng ta thấy trong dân số toàn cầu. Ngày càng có nhiều quốc gia phải đối mặt với tình trạng già hóa dân số và có khoảng 2/3 dân số thế giới hiện đang sống ở một quốc gia hoặc khu vực có mức sinh dưới mức sinh thay thế, tức là ít hơn 2,1 con trên một phụ nữ. Những quốc gia khác có dân số trẻ và đang phát triển. Và ngày càng có nhiều người rời khỏi nơi họ đã sinh ra, hoặc do họ lựa chọn hoặc buộc phải di dời do khủng hoảng từ các cuộc xung đột hay biến đổi khí hậu. Hiểu được những thay đổi này là hết sức quan trọng để có thể khai thác các cơ hội và giảm thiểu những mặt trái tiềm ẩn.

Còn hàng triệu người sống trong nghèo đói

Dự báo đã liệt kê những thách thức mà nhân loại phải đối mặt từ các vấn đề có thể ảnh hưởng tới nhiều thế hệ như biến đổi khí hậu, xung đột; đến ảnh hưởng của đại dịch Covid -19. Các vấn đề này, đang gây ra những tác động không đồng đều tới những nhóm dân số yếu thế và dễ bị tổn thương. Cho đến nay, hàng triệu người vẫn tiếp tục sống trong cảnh nghèo đói và thiếu dinh dưỡng, không được tiếp cận với các dịch vụ chăm sóc sức khỏe và bảo trợ xã hội, không thể hoàn thành chương trình giáo dục tiểu học và trung học có chất lượng. Đặc biệt, phụ nữ trên khắp thế giới vẫn chưa được thực hiện quyền cơ bản là đưa ra quyết định về cơ thể và tương lai của mình, và chúng ta đang chứng kiến một sự tụt hậu đáng lo ngại về việc thực hiện quyền của phụ nữ ở nhiều quốc gia.

Giám đốc Điều hành Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc (UNFPA), Tiến sĩ Natalia Kanem

Tuy vậy, Giám đốc Điều hành Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc (UNFPA), Tiến sĩ Natalia Kanem cho rằng, dù còn nhiều thách thức trước mắt nhưng đằng sau con số 8 tỷ người và việc chúng ta chạm tới cột mốc quan trọng này là một câu chuyện về thành công. Chúng ta đã giảm được tỷ lệ nghèo đói và đạt được những tiến bộ vượt bậc trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe. Chúng ta đang có dân số đông đảo hơn bao giờ hết, một phần là do tuổi thọ tăng lên và giảm tỷ lệ tử vong bà mẹ và trẻ sơ sinh.

“Việc chỉ tập trung hoàn toàn vào tổng dân số và tỷ lệ tăng trưởng là một thiếu sót - và thường dẫn đến các biện pháp cưỡng chế và phản tác dụng sẽ gây ảnh hưởng tới quyền con người. Trên thực tế, con người chính là giải pháp, không phải là vấn đề. Kinh nghiệm trước đây cho thấy, đầu tư vào con người, vào quyền và sự lựa chọn của con người, là con đường dẫn đến xã hội hòa bình, thịnh vượng và bền vững ” Tiến sĩ Natalia Kanem nhấn mạnh.

Các quốc gia có thể thực hiện các chính sách dân số lấy người dân làm trọng tâm

Từ nay cho đến tháng 11. 2022, UNFPA sẽ làm việc với các đối tác và cộng đồng khắp nơi trên thế giới để khai thác sức mạnh của 8 tỷ người - một phần trong sứ mệnh nhằm đạt được các mục tiêu đã đề ra trong Chương trình Hành động của Hội nghị Quốc tế về Dân số và Phát triển (ICPD Programme of Action) được tổ chức vào năm 1994. Khi mà các quyền và sự lựa chọn của tất cả mọi người dân đều được bảo vệ để ai cũng được hưởng một cuộc sống khỏe mạnh và được trao quyền, cơ hội, thì nhân loại sẽ có được chìa khóa vạn năng giúp khai phá tiềm năng của tất cả mọi người. Từ đó, giải quyết những thách thức đang đe dọa xã hội và các vấn đề toàn cầu khác.

Trong khi đó, các Chính phủ có thể thực hiện các chính sách dân số lấy người dân làm trọng tâm, cùng với việc chăm sóc sức khỏe sinh sản và sức khỏe tình dục và quyền làm cốt lõi. Khu vực tư nhân có thể phát triển các giải pháp sáng tạo, khai thác sức mạnh của sự đổi mới và công nghệ vì lợi ích toàn cầu. Các nghệ sĩ và những người sáng tạo trên khắp thế giới có thể áp dụng tài năng và kỹ năng của họ để truyền cảm hứng cho chúng ta và giúp chúng ta hình dung ra tiềm năng mà một thế giới 8 tỷ người có thể mang lại, bà Natalia Kanem nhấn mạnh.

Nguyễn Minh