Lỗ hổng trên 'bức tường' Mỹ dùng để chặn Covid-19 từ Trung Quốc

Tổng thống Donald Trump nhiều lần ca ngợi lệnh cấm du khách từ Trung Quốc vào tháng 2 là một “bức tường vững chắc” chống lại sự lây lan của đại dịch. Thế nhưng, AP nhận định bức tường này đã để hàng nghìn người từ Hong Kong, Macau được miễn trừ với lệnh cấm.

Theo phân tích về hồ sơ nhập cảnh của Bộ Thương mại và dữ liệu hàng không tư nhân mà AP có được, gần 8.000 công dân Trung Quốc và cư dân Hong Kong, Macau đã vào Mỹ trên 600 chuyến bay thương mại và tư nhân trong 3 tháng đầu, sau khi lệnh cấm có hiệu lực.

Khi các cư dân Mỹ bay về từ Trung Quốc đến các sân bay ở Mỹ, hệ thống theo dõi sẽ đánh dấu nhằm phát hiện những người có triệu chứng. Ít nhất 1.600 người có triệu chứng được phát hiện trong những ngày đầu tiên lệnh cấm có hiệu lực.

Ông Trump tiếp tục hạn chế đi lại với Trung Quốc và bổ sung lệnh cấm đi lại với châu Âu vào tháng 3, sau đó ra lệnh cấm mới nhất đối với Brazil vào tháng 5. Các sắc lệnh này vẫn là tuyến phòng thủ đầu tiên của chính quyền chống lại nguồn bệnh từ nước ngoài.

Thiếu giải pháp đồng bộ

Hồ sơ về các chuyến bay đến Mỹ từ Trung Quốc được cung cấp cho AP bởi FlightAware, một công ty theo dõi hàng không quốc tế, cho thấy hơn 5.600 công dân Trung Quốc và người nước ngoài từ Hong Kong và Macau đã bay tới Mỹ trong tháng 2. Con số này giảm xuống còn 2.100 trong tháng 3 và chỉ 150 trong tháng 4.

Các hành khách đang xếp hàng làm thủ tục tại sân bay ở Hong Kong để đến Mỹ trong tháng 2. Ảnh: AP.

“Không có bằng chứng rõ ràng cho thấy dòng người từ Hong Kong và Macau đã đem virus corona đến Mỹ vào tháng 1, nhưng việc hạn chế đi lại đã thực hiện được phần nào mục đích của lệnh cấm”, Ronald Waldman, giáo sư sức khỏe toàn cầu Đại học George Washington nói.

Ông Waldman, từng là quan chức Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) trong đợt bùng phát dịch tả châu Phi những năm 1990, cho biết lệnh cấm du lịch có thể tạm thời làm giảm tốc độ lây lan, nhưng nó phải được thực hiện đúng và gắn liền với các giải pháp đồng bộ khác.

Hong Kong nhận được nhiều lời khen về biện pháp phòng chống đại dịch Covid-19, khi dịch bệnh bùng phát ở Vũ Hán. Nhưng khi đặc khu hành chính này được miễn trừ với lệnh cấm, các quan chức chính quyền Tổng thống Trump không biết liệu các biện pháp phòng dịch của Hong Kong có thành công hay không.

Không có quan chức nào ở chính quyền lý giải tại sao Hong Kong và Macau được miễn trừ. Nhà Trắng không trả lời yêu cầu bình luận được đề cập nhiều lần của AP. Một số quan chức biết về lệnh cấm nói rằng có những lo ngại việc lệnh cấm quá rộng có thể gây nguy hiểm cho đàm phán thương mại và du lịch.

Khi lệnh hạn chế đi lại với Trung Quốc được ban hành vào ngày 2/2, ít nhất 15 ca nhiễm Covid-19 mới được phát hiện và một ca tử vong ở Hong Kong và 7 ca dương tính với virus ở Macau. Những ca nhiễm bệnh ở Macau đều liên quan trực tiếp đến Vũ Hán.

Tính đến tuần này, Hong Kong ghi nhận 1.248 ca nhiễm và 7 người chết. Macau có 46 ca nhiễm. Dù tổng số ca nhiễm thấp, Hong Kong vẫn phải vật lộn với 3 đợt bùng phát vào cuối tháng 2, giữa tháng 3 và cuối tháng 6.

Sự gia tăng ca nhiễm bệnh ở Hong Kong buộc CDC và Bộ Ngoại giao Mỹ cảnh báo công dân cân nhắc khi đi du lịch đến Hong Kong, những hành động này dường như tiếp tục mâu thuẫn với lệnh cấm đi lại với Trung Quốc, nhưng miễn trừ Hong Kong và Macau.

Tuy nhiên, Hong Kong đã cấm công dân Mỹ và du khách quốc tế đến thành phố khi nước Mỹ ghi nhận hơn 2,7 triệu ca nhiễm Covid-19 và 128.000 ca tử vong.

Khi dòng người từ Mỹ đến Hong Kong và Macau bị kìm hãm, nhưng dòng người từ Trung Quốc trở về Mỹ lại không giảm và chương trình sàng lọc của họ thực sự có vấn đề, AP nhận xét.

Một số bang không hợp tác

Các quan chức CDC đã lên kế hoạch đưa hàng nghìn người Mỹ trở về từ Trung Quốc đến 11 sân bay để sàng lọc. Những người có triệu chứng sẽ được CDC cách ly, những người khác được giao cho các bang nơi họ sinh sống để cách ly thêm 2 tuần.

Nhưng hệ thống kiểm dịch này đã thiếu sót ngay từ lúc đầu. Một số tiểu bang có thể từ chối nhận thông tin dịch tễ của hành khách từ CDC, ít nhất 6 tiểu bang đã làm như vậy bao gồm Georgia, New Jersey, Oregon, North Carolina, Arizona và Illinois.

Chính quyền một số bang bỏ qua cảnh báo của CDC về kiểm dịch bắt buộc tại sân bay. Ảnh: AP.

Đối với sự từ chối ở các tiểu bang, chỉ cần bỏ qua thông báo của CDC, bất kỳ hành khách nào từ Trung Quốc đến tiểu bang của họ sẽ không bị kiểm tra dịch tễ và cách ly.

“Vào thời điểm đó, nếu có một nỗ lực kiểm tra và theo dõi dịch tễ học mạnh mẽ có thể đã hạn chế được sự lây lan dịch bệnh từ du khách Trung Quốc”, theo một báo cáo của CDC về những sai lầm trong đại dịch ở Mỹ.

Vấn đề đáng quan ngại là các chuyến bay một chiều từ Trung Quốc đến bang New Hampshire không hề được kiểm dịch chủ động mà chỉ dựa vào sự tự giác của người dân. Scott Pauley, người phát ngôn CDC, thừa nhận cơ quan này không nhận đủ thông tin từ hải quan và Cơ quan An ninh nội địa, đơn vị chịu trách nhiệm thu thập dữ liệu hành khách tại sân bay.

“Các hồ sơ dịch tễ kém chất lượng và dữ liệu không đầy đủ để có thể làm gì đó với nó”, ông Pauley nói. CDC phải vội vàng ban hành quy định yêu cầu các hãng hàng không báo cáo dữ liệu hành khách trực tiếp đến cơ quan này.

Tuy vậy, dữ liệu cung cấp cho CDC không đáng tin cậy. Nhiều người khai báo gian dối rằng họ chưa từng đến Trung Quốc để tránh bị cách ly. CDC không thể xác minh điều đó. Chính các quan chức CDC thừa nhận rằng họ tin tưởng mọi người đang nói sự thật.

Giải pháp kiểm dịch từ du khách đến từ Trung Quốc và nhiều nơi khác không được thực hiện đúng cách là một trong những nguyên nhân khiến đại dịch Covid-19 tàn phá nước Mỹ, AP nhận xét.

Trung Hiếu
Theo AP