Lo nghèo hóa nếu bỏ quy định lương hưu tối thiểu

Tại Nghị quyết số 27 của Ban Chấp hành Trung ương về cải cách tiền lương, chính sách lương về mức lương cơ sở sẽ được bãi bỏ, do đó không còn căn cứ để thực hiện điều chỉnh tiền lương đóng BHXH để tính lương hưu cũng như các chế độ BHXH khác.

Có người sẽ có tiền lương hưu rất thấp

Đồng thời, tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm của nhóm đối tượng thực hiện tiền lương do Nhà nước quy định sẽ tăng lên so với hiện hành và sẽ làm tăng phần chi phí ngân sách nhà nước đóng BHXH cho những đối tượng này và khi thực hiện chế độ tiền lương mới cũng sẽ phát sinh chênh lệch khá lớn giữa lương hưu và giữa người nghỉ trước và sau ngày 1/7/2024.

Lương hưu thấp vẫn đang là trăn trở của nhiều người.

Cùng với đó, báo cáo của Chính phủ đề xuất bổ sung quy định về khái niệm "mức tham chiếu" tại khoản 12 Điều 4 thay cho mức lương cơ sở để làm căn cứ cũng như bổ sung quy định về nội dung này ở hầu hết các điều liên quan, cũng như giải thích trong Báo cáo 850 của Ủy ban thẩm tra thì tạm thời đề nghị chưa điều chỉnh đối với 2 điều khoản, Điều 76 và Điều 77.

Tuy nhiên, đây là vấn đề đang khiến nhiều đại biểu Quốc hội băn khoăn. Đại biểu Vương Thị Hương (Đoàn Hà Giang), nhìn nhận, việc giảm điều kiện số năm đóng BHXH tối thiểu để người tham gia được hưởng lương hưu từ 25 năm xuống 15 năm là nhằm cụ thể hóa Nghị quyết số 28 của Ban Chấp hành Trung ương về cải cách chính sách BHXH là phù hợp với thực tế.

Tuy nhiên, bà Hương cho rằng do cách tính mức lương hưu hàng tháng dựa trên thời gian đóng góp vào mức tiền lương thu nhập làm căn cứ đóng BHXH nên việc giảm điều kiện về thời gian đóng sẽ làm xuất hiện thêm nhiều trường hợp người lao động nghỉ hưu với mức lương hưu rất thấp, lao động nam chỉ hưởng mức 33,75%.

Bên cạnh đó, dự thảo Luật đã không còn quy định về mức lương hưu hằng tháng thấp nhất như quy định tại khoản 5 Điều 56 của Luật BHXH năm 2014. Đây là điều khiến nhiều người lao động đang rất băn khoăn và lo ngại, có thể dẫn đến xu hướng nghèo hóa của một bộ phận người dân trong tương lai.

Do vậy, đại biểu đề nghị Ban soạn thảo cần xem xét, thiết kế cách tính lương hưu có tính chia sẻ để hỗ trợ cho những người có tiền lương hưu quá thấp để các đối tượng này có thể đảm bảo cuộc sống.

Trong khi đó, đại biểu Trần Khánh Thu (Đoàn Thái Bình) đề nghị đánh giá sự ổn định cũng như đánh giá tác động thực tế của các chính sách cải cách tiền lương đối với chính sách BHXH cũng như các dự án luật liên quan và luật chỉ nên ban hành khi đảm bảo an sinh xã hội cho người dân, quyền lợi của người lao động trên cơ sở nguyên tắc đóng hưởng. Khi một đạo luật tốt sẽ tạo ra sự an tâm cho người dân, người lao động và dẫn đến tăng chỉ số giá tiêu dùng, tăng cường kinh tế, an toàn tuyệt đối và tăng trưởng của các quỹ BHXH trong dài hạn và khả năng ngân sách nhà nước trong từng thời kỳ.

Đánh giá lại mức tham chiếu tính BHXH

Đại biểu Trần Thị Thu Phước (Đoàn Kon Tum) dẫn lại Báo cáo của Chính phủ tiếp thu, giải trình dự án Luật BHXH (sửa đổi) để tiếp tục thực hiện được các chế độ BHXH đang gắn với mức lương cơ sở, báo cáo có đề xuất sử dụng mức tham chiếu tính BHXH để thay thế cho mức lương cơ sở, cụ thể là mức tham chiếu tính BHXH được tính bằng 1,8 triệu đồng từ ngày 1/7/2024, thay thế cho mức lương cơ sở để thực hiện BHXH theo quy định tại Luật năm 2014 và để thực hiện BHXH theo quy định của Luật sửa đổi này.

Tuy nhiên, dựa theo dự kiến từ ngày 1/7, tiền lương bình quân chung của cán bộ, công chức, viên chức sẽ được tăng khoảng 30%, bà Phước đề nghị cần có sự đánh giá một cách toàn diện và kỹ càng hơn về vấn đề này, vì sau cải cách tiền lương thực tế thì tiền lương đóng BHXH từ ngày 1/7/2024 trở đi đối với người thực hiện chế độ tiền lương do Nhà nước quy định đều tăng, do vậy cần nghiên cứu tính toán, điều chỉnh lại mức tham chiếu tính BHXH cho phù hợp hơn.

Đồng quan điểm, đại biểu Bùi Thị Quỳnh Thơ (Đoàn Hà Tĩnh) nhấn mạnh, tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm để tính mức hưởng BHXH là vấn đề quan trọng được các đối tượng tham gia quan tâm trước tiên. Một khi cơ sở tính toán chưa được triển khai thì BHXH liệu có khả thi? Vì vậy, cần cân nhắc lại việc Luật BHXH được thông qua trước bảng lương do Nhà nước ban hành.

Đại biểu Trần Thị Hoa Ry (Đoàn Bạc Liêu), đánh giá hầu hết các quy định trong dự thảo Luật BHXH sửa đổi đều có liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến chính sách tiền lương, vì đây là căn cứ để thu, chi và thực hiện chế độ BHXH.

Mặt khác, chính sách BHXH còn là sự chia sẻ giữa các thế hệ, không chỉ là nguyên tắc đóng, hưởng của mỗi cá nhân. Do đó, người đang làm việc đóng BHXH hôm nay sẽ có tác động đến lương hưu của người đã nghỉ hưu và sự chia sẻ giữa các thế hệ cần phải được quan tâm trong quá trình cải cách tiền lương để làm cho người làm việc và người nghỉ hưu không có khoảng cách quá xa về tiền lương hưu cũng như thu nhập theo quan điểm của Nghị quyết 28. Chính vì vậy, đại biểu kiến nghị vấn đề này cần phải có đánh giá tác động và nghiên cứu thấu đáo.

Để đảm bảo quyền lợi của người hưởng các chế độ bảo hiểm, một số đại biểu Quốc hội cho rằng nên xem xét quy định ở trong Luật định kỳ thời gian để điều chỉnh mức tham chiếu. Ví dụ, như chu kỳ hằng năm hoặc chu kỳ 2 năm một lần. Việc quy định kỳ điều chỉnh mức tham chiếu sẽ nâng cao tính trách nhiệm của các cơ quan và đảm bảo xem xét quyền lợi về BHXH của người được thụ hưởng thường xuyên, kịp thời. Khi đến hạn định kỳ điều chỉnh thì có thể xem xét điều chỉnh cho phù hợp, có thể là cao hơn, có thể thấp hơn nhưng cũng có thể là vẫn bằng với mức đang đóng.

Thanh Bùi