Moldova nói 'không' trong cuộc bỏ phiếu về tương lai với EU

Người dân nói “không”

Người dân Moldova dường như đã bác bỏ kế hoạch nhằm thêm mục tiêu gia nhập Liên minh châu Âu (EU) vào Hiến pháp. Ủy ban Bầu cử nước này cho biết, theo kết quả sau khi kiểm 92% số phiếu bầu của cuộc trưng cầu dân ý ngày 20.10, có tới 52% cử tri đã trả lời "không đồng ý" với đề xuất, trong khi gần 47% trả lời "đồng ý". Mặc dù có khoảng cách, các nhà phân tích cho biết phe "có" vẫn có thể thắng thế vì phần lớn phiếu bầu của cộng đồng người di cư ủng hộ EU vẫn chưa được kiểm.

Cử tri Moldova đi bỏ phiếu trong cuộc trưng cầu dân ý và bầu cử tổng thống hôm 20.10. Ảnh: Getty Images

Là một quốc gia chủ yếu dựa vào nông nghiệp với khoảng 2,5 triệu người, Moldova, dưới thời của Tổng thống Maia Sandu, đã tìm cách xa rời ảnh hưởng của Moscow và xích lại gần EU. Nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ này đã bắt đầu các cuộc đàm phán gia nhập EU vào tháng 6 .

Trước cuộc trưng cầu dân ý, các cuộc khảo sát cho thấy khoảng 55% người Moldova sẽ ủng hộ động thái này, trong khi 34% phản đối. Hơn 1,56 triệu người, tương đương với 51,64% cử tri, đã bỏ phiếu trong cuộc trưng cầu dân ý toàn quốc – cao hơn nhiều so với mức 33% cần thiết để kết quả có giá trị.

Cuộc bỏ phiếu định hình tương lai

Cuộc trưng cầu dân ý có thể định hình tương lai địa chính trị của Moldova trong nhiều năm tới. Nằm giữa Romania và Ukraine đang trong chiến tranh, Moldova chịu ảnh hưởng giữa các thế lực thân phương Tây và thân Nga kể từ khi Liên Xô tan rã năm 1991.

Mối quan hệ với Moscow đã xấu đi dưới thời Tổng thống Sandu, người ủng hộ tiến trình hội nhập EU. Chính phủ của bà đã lên án việc Nga đưa quân vào Ukraine và đa dạng hóa nguồn cung cấp năng lượng sau khi Nga cắt giảm nguồn cung cấp khí đốt. Về phần mình, Nga đã cáo buộc chính phủ của bà Sandu là “thù địch với Nga”.

Khi cuộc chiến ở Ukraine lan rộng ra phía đông, thu hút sự chú ý của cộng đồng quốc tế đối với Moldova về mặt chính trị và ngoại giao, nước này đã đẩy nhanh nỗ lực thoát khỏi quỹ đạo của Moscow và bắt đầu quá trình đàm phán gia nhập EU.

Cuộc trưng cầu dân ý hôm 20.10 nhằm quyết định xem có nên đưa một điều khoản vào Hiến pháp nhằm xác định mục tiêu của đất nước là gia nhập EU hay không. Việc cử tri bác bỏ trong cuộc trưng cầu dân ý sẽ không mang tính ràng buộc về mặt pháp lý, nhưng sẽ tiếp thêm sức mạnh cho chiến dịch của ứng cử viên "thân Nga" của Đảng Xã hội Moldova Alexandr Stoianoglo Stoianoglo và sẽ là một đòn giáng vào đương kim Tổng thống Sandu, người muốn Moldova gia nhập EU vào năm 2030.

Ít nhất 5 ứng cử viên đã yêu cầu những người ủng hộ họ tẩy chay cuộc trưng cầu dân ý hoặc bỏ phiếu "không", với lý do cuộc trưng cầu dân ý là một thủ đoạn để tăng số phiếu bầu cho Sandu trong cuộc bầu cử.

Ứng cử viên Stoianoglo đã tẩy chay cuộc trưng cầu dân ý khi bỏ phiếu, nói rằng đất nước cần một chính phủ mới và nếu giành chiến thắng, ông sẽ phát triển quan hệ với tất cả các lực lượng, bao gồm EU, Nga, Hoa Kỳ và Trung Quốc.

Tổng thống cáo buộc “có gian lận”

Phản ứng trước kết quả bầu cử, Tổng thống thân EU của Moldova, Maia Sandu, đã cáo buộc các "lực lượng tội phạm" đã tìm cách gian lận phiếu bầu.

Đương kim Tổng thống Maia Sandu cáo buộc có gian lận. Ảnh: DW

"Moldova đã phải đối mặt với một cuộc tấn công chưa từng có vào tự do và dân chủ của đất nước”, bà Sandu nói với những người ủng hộ tại thủ đô Chisinau. Bà tuyên bố rằng "các nhóm tội phạm" được các thế lực nước ngoài hậu thuẫn đã cố gắng "phá hoại tiến trình dân chủ" bằng cách cố gắng mua tới 300.000 phiếu bầu. "Chúng tôi đang chờ đợi kết quả cuối cùng và sẽ đưa ra quyết định chắc chắn", bà cho biết trong một tuyên bố bằng văn bản riêng.

Tổng thống Sandu chưa giành chiến thắng

Trong khi đó, tại cuộc bầu cử Tổng thống Moldova diễn ra đồng thời với cuộc bỏ phiếu trưng cầu dân ý, nữ chính trị gia "thân phương Tây" đã cạnh tranh với 10 ứng cử viên khác, bao gồm một số người ủng hộ mối quan hệ chặt chẽ hơn với Nga.

Có 11 ứng cử viên tổng thống tham gia tranh cử. Ảnh: DW

Theo kết quả sơ bộ, Tổng thống Sandu đã tiến gần hơn tới nhiệm kỳ thứ hai sau khi dẫn đầu trong vòng đầu tiên. Nhưng với hơn 90% số phiếu được kiểm, đương kim Tổng thống chỉ giành được khoảng 39% số phiếu, tức là không đạt được đa số tuyệt đối (trên 50%) để có thể giành chiến thắng ở ngay ở vòng một.

Nếu kết quả trên được xác nhận, cuộc bỏ phiếu sẽ bước vào vòng bầu cử thứ hai trong hai tuần nữa.

Nếu kết quả trên được xác nhận, cuộc bầu cử Tổng thống Moldova sẽ tiến tới vòng 2 sau 2 tuần nữa, tức là vào ngày 3.11, trong đó bà Sandu sẽ cạnh tranh trực tiếp với đối thủ lớn nhất của mình là chính trị gia "thân Nga" của Đảng Xã hội Moldova Alexandr Stoianoglo, người đứng thứ hai sau khi nhận được 28% số phiếu hôm 20.10. Tỷ lệ cử tri đi bỏ phiếu trong cuộc bầu cử tổng thống đạt hơn 51%.

Quỳnh Vũ (Theo Reuters, DW)