Một ca tử vong liên quan đến việc sử dụng pate chay: Khuyến cáo của Cục An toàn thực phẩm

Ngày 25-3-2021, Cục An toàn thực phẩm nhận được thông tin về 3 trường hợp (địa chỉ tại thị trấn An Thạnh, huyện Thuận An, tỉnh Bình Dương) nghi ngờ ngộ độc Botulinum liên quan đến việc sử dụng sản phẩm patê chay, hiện 1 bệnh nhân đã tử vong tại Bệnh viện Chợ Rẫy, 1 bệnh nhân đang điều trị tại Bệnh viện 115 và 1 bệnh nhân điều trị tại Bệnh viện Nhi Đồng 2.

Cả 3 trường hợp trên đều liên quan đến bữa ăn trưa ngày 20-3-2021 tại một ngôi miếu cách nhà khoảng 2 km (chưa rõ địa chỉ cụ thể). Trước tình hình trên, Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm - Tổ trưởng Tổ công tác giúp việc Ban chỉ đạo liên ngành Trung ương về an toàn thực phẩm đã có công văn gửi Cục Quản lý chất lượng Nông Lâm sản & Thủy sản – Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Ban Quản lý An toàn thực phẩm TP Hồ Chí Minh; Sở Y tế thành phố Hồ Chí Minh; Sở Y tế tỉnh Bình Dương để điều tra, xử lý vụ nghi ngờ ngộ độc do sử dụng patê chay.

Cục An toàn thực phẩm đề nghị các đơn vị có liên quan, chỉ đạo và phối hợp với các cơ quan chức năng quản lý theo lĩnh vực được phân công xác minh, điều tra nguyên nhân vụ việc, chỉ đạo việc truy xuất nguồn gốc, tạm dừng việc lưu thông, sử dụng sản phẩm pate nghi ngờ và xử lý theo quy định của pháp luật.

Sở Y tế TP Hồ Chí Minh chỉ đạo các đơn vị điều trị trên địa bàn cấp cứu và điều trị kịp thời cho các bệnh nhân. Ban Quản lý An toàn thực phẩm thành phố Hồ Chí Minh phối hợp với các bệnh viện nơi có bệnh nhân nghi ngộ độc đang điều trị để điều tra và cung cấp thông tin về tình trạng, việc sử dụng thực phẩm của các bệnh nhân cho Sở Y tế tỉnh Bình Dương để phục vụ công tác điều tra bữa ăn và các sản phẩm liên quan nghi ngờ gây ngộ độc, đồng thời báo cáo về Cục An toàn thực phẩm.

Rà soát trên địa bàn quản lý nếu phát hiện sản phẩm nghi ngờ liên quan đến các trường hợp ngộ độc nêu trên thì tiến hành thu hồi, cảnh báo và xử lý theo quy định của pháp luật.

Sở Y tế tỉnh Bình Dương chỉ đạo, phối hợp với các đơn vị liên quan khẩn trương tiến hành điều tra, xác định nguyên nhân vụ việc, lấy mẫu thực phẩm nghi ngờ để xét nghiệm các chỉ tiêu nghi ngờ gây ngộ độc. Yêu cầu tạm dừng sản xuất, lưu thông đối với các sản phẩm nghi ngờ gây ngộ độc nêu trên và phối hợp với các đơn vị chức năng quản lý sản phẩm đó triển khai các biện pháp thích hợp theo quy định của pháp luật.

Đồng thời chỉ đạo và phối hợp với các cơ quan có thẩm quyền tại địa phương thông báo rộng rãi cho cộng đồng để những người dân đã từng đến tham dự bữa trưa ngày 20-3-2021 tại Miếu Chiêu Liêu (Khu dân cư Chánh Nghĩa, thành phố Thủ Dầu Một) đến khai báo tại cơ sở y tế gần nhất.

Đối với những trường hợp có biểu hiện bất thường về sức khỏe thì đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám và điều trị kịp thời. Sở Y tế Bình Dương cũng cần chỉ đạo ngay việc điều tra nguồn gốc các loại thực phẩm, nguyên liệu thực phẩm được sử dụng trong bữa ăn nêu trên, đặc biệt lưu ý món chả và pate chay; xác định rõ cơ sở sản xuất, kinh doanh, hộ gia đình liên quan đến các loại thực phẩm, nguyên liệu thực phẩm đã sử dụng. Cùng với đó, tăng cường tuyên truyền cho người dân lưu ý không sử dụng các sản phẩm đóng hộp đã bị phồng, bẹp, biến dạng, không còn nguyên vẹn.

Cục cũng đề nghị tăng cường công tác truyền thông, kiểm tra, giám sát đối với việc sản xuất, kinh doanh, bảo quản, sử dụng các thực phẩm đóng hộp (patê…), thực phẩm hun khói, thực phẩm lên men yếm khí (thịt, cá ướp, ủ mắm...), thực phẩm bảo quản trong môi trường yếm khí (xông khi...); đồng thời có các hướng dẫn việc phòng chống nguy cơ ngộ độc Botulinum do thực phẩm của các gia đình, hộ kinh doanh tự sản xuất và tiêu dùng.

Khuyến cáo với người tiêu dùng

Xu hướng ngộ độc tăng lên trên thế giới do trào lưu sử dụng túi hút khí chứa đựng thực phẩm, bảo quản thực phẩm không đảm bảo, sử dụng tủ lạnh không đúng, đun lại không đủ chín trước khi ăn. Loại thực phẩm thường gây ngộ độc do độc tố botulinum là thực phẩm đóng hộp, phổ biến là thực phẩm chế biến, đóng gói thủ công, sản xuất nhỏ lẻ, hộ gia đình hoặc điều kiện sản xuất không đảm bảo.

Để lựa chọn thực phẩm an toàn, người tiêu dùng nên:

1.Chọn mua đồ hộp phải đủ nhãn, ghi đầy đủ thông tin:

+ Tên hàng hóa;

+ Tên và địa chỉ của tổ chức, cá nhân chịu trách nhiệm về hàng hóa thực phẩm;

+ Xuất xứ hàng hóa.

+ Định lượng;

+ Ngày sản xuất,

+ Hạn sử dụng;

+ Thành phần hoặc thành phần định lượng;

+ Thông tin cảnh báo vệ sinh, an toàn;

+ Hướng dẫn sử dụng, hướng dẫn bảo quản.

Ngoài ra người tiêu dùng cần quan sát bên ngoài xem đồ hộp có bị phồng, méo hay không? Vì nếu hộp phồng, méo thì sản phẩm đã bị lỗi và có khả năng đã bị nhiễm vi khuẩn. Trong trường hợp đồ hộp bị phồng, khả năng trong sản phẩm vi khuẩn kỵ khí đã phát triển, sinh độc tố. Vi khuẩn bị diệt ở 60oC trong 30 phút và bởi các hóa chất khử trùng thông dụng; để khử độc tố cần đun sôi 100oC ít nhất 15 phút; để diệt nha bào cần đun ở 100oC ít nhất 1 giờ, hoặc hơi nước nóng ở áp lực cao hay sấy khô trên 160oC ít nhất 30 phút. Bào tử C. botulinum tồn tại ở đất, bùn, phân tươi hoặc đã ủ, đường tiêu hóa của động vật và người mang khuẩn lành, các loại đồ hộp, thức ăn bảo quản, lên men ở môi trường kỵ khí, nếu người ăn phải thức ăn này sẽ bị ngộ độc, rất nguy hiểm đến tính mạng. Do vậy, không nên mua loại đồ hộp bị phồng, méo. Nếu trong quá trình bảo quản ở nhà, đồ hộp bị phồng thì cũng không nên sử dụng.

Bảo quản, sử dụng đồ hộp: Cần tuân thủ theo hướng dẫn của nhà sản xuất để đảm bảo chất lượng, như đã ghi trên nhãn sản phẩm, theo đúng vòng đời của sản phẩm.

Sau khi sử dụng các sản phẩm thực phẩm, nếu có dấu hiệu bất thường về sức khỏe như (với triệu chứng mệt mỏi, sụp mi mắt, yếu cơ tứ chi, khó nuốt, liệt cơ, khó thở ….) cần đến ngay cơ ở y tế gần nhất để được khám và xử lý kịp thời.

2. Mua rau, quả, thực phẩm tại các siêu thị, cửa hàng thực phẩm an toàn

Trong siêu thị và các cửa hàng thực phẩm an toàn thường được nhập các thực phẩm có nguồn gốc xuất xử, từ các vùng canh tác, nuôi trồng an toàn, được chứng nhận.

Hiện nay các rau, quả, thịt, cá an toàn đã được gắn nhãn, mã vạch để xác định xuất xứ, nguồn gốc.

3. Lựa chọn thực phẩm tại các chợ truyền thống:

+ Lựa chọn rau, quả:

Rau, quả cần có màu sắc tự nhiên, không có mùi lạ, mùi hóa chất, không héo úa.

Đối với khoai tây: không nên chọn củ mọc mầm vì mầm khoai tây có thể gây ngộ độc

+ Lựa chọn thịt

- Nên lựa thịt có màu hơi hồng (thịt heo) hoặc đỏ tươi (thịt bò), thớ thịt săn chắc, lấy ngón tay ấn vào thịt không để lại dấu vết gì khi bỏ ngón tay ra, da mỏng.

- Bên ngoài có vẻ ướt nhưng không nhớt, bóng, không nhão.

- Không có mùi lạ: mùi ôi thiu, mùi thuốc kháng sinh...

- Nếu thịt có xương: thịt dính chắc vào xương.

- Da sạch, mỏng, trắng

+ Lựa chọn cá tươi:

-Thân cá co cứng, để trên bàn tay không thõng xuống.

- Mắt cá lồi, trong suốt.

- Miệng cá ngậm cứng.

- Mang cá đỏ hồng, không có nhớt và không có mùi hôi.

- Vẩy cá tươi, sáng lóng lánh, dính chặt vào thân.

- Bụng cá bình thường, không phình, không bị vỡ, hậu môn nhỏ, lõm hoặc phẳng.

- Thịt cá chắc, dính chặt vào xương sống.

- Mùi tanh đặc trưng của cá, không có mùi lạ.

+ Lựa chọn thực phẩm khô

- Các thực phẩm sấy khô phải đảm bảo không mốc, hỏng, mùi vị lạ

- Các loại ngũ cốc, hạt có dầu như đậu, lạc, ngô nếu bị mốc sẽ bị nhiễm độc tố vi nấm rất nguy hiểm. Một trong những độc tố vi nấm thường gặp là Aflatoxin thường có trong ngô, đậu và lạc ẩm mốc. Độc tố này đã được chứng minh gây ung thư gan

4. Bảo quản thực phẩm:

Rau, quả: Nếu không dùng ngay trong ngày, thực phẩm mua về cần bảo quản trong ngăn mát của tủ lạnh (ngăn rau, quả). Cần để khô, bọc riêng từng loại rau, quả để bảo quản trong tủ lạnh.

Thịt, cá: Nếu không dùng ngay trong ngày, cần rửa sạch, chia nhỏ theo từng bữa, bọc kín để bảo quản trong ngăn mát (nếu sử dụng ở ngày hôm sau) hoặc bảo quản trong ngăn đá nếu để lâu hơn.

Không bảo quản quá nhiều thực phẩm trong tủ lạnh, gây cản trở lưu thông không khi trong tủ lạnh, và tủ sẽ không đảm bảo nhiệt độ lạnh cần thiết để bảo quản thực phẩm.

Thông thường trong ngăn mát của tủ lạnh: rau, quả bảo quản từ 3-5 ngày; thịt, cá: từ 1-2 ngày

Ngăn đá thông thường bảo quản thịt, cá từ 1- 3 tháng tùy từng loại thực phẩm.

5. Chế biến, sử dụng thực phẩm:

Thực hiện ăn chín, uống chín.

Không trộn lẫn thực phẩm còn thừa vào thực phẩm nấu mới để bảo quản.

Khi sử dụng lại thực phẩm còn thừa cần đun sôi lại trước khi ăn.

Tuyệt đối không ăn thực phẩm đã ôi, thiu, mốc, hỏng.

Xuân Thanh