Mỹ công bố tài liệu bác bỏ các yêu sách phi pháp của Trung Quốc trên Biển Đông

Một tàu ngầm tên lửa đạn đạo lớp Jin Type 094A chạy bằng năng lượng hạt nhân của Hải quân Trung Quốc trong một cuộc trình diễn quân sự ở Biển Đông ngày 12/4/2018. Ảnh: Reuters

Nghiên cứu này dựa trên phân tích năm 2014 của Bộ về tuyên bố chủ quyền "đường 9 đoạn" không rõ ràng của CHND Trung Hoa ở Biển Đông. Kể từ năm 2014, CHND Trung Hoa tiếp tục khẳng định các tuyên bố chủ quyền đối với một vùng Biển Đông cũng như những gì mà CHND Trung Hoa gọi là “vùng nội thủy” và “các quần đảo xa”, tất cả đều không phù hợp với luật pháp quốc tế như được phản ánh trong Công ước Luật Biển năm 1982.

Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã công bố một nghiên cứu Giới hạn trên biển về các yêu sách hàng hải của CHND Trung Hoa ở Biển Đông. Các nghiên cứu về Giới hạn trên biển của Bộ là một loạt bài pháp lý và kỹ thuật lâu đời nhằm xem xét các tuyên bố chủ quyền và ranh giới trên biển của quốc gia và đánh giá tính nhất quán của chúng với luật pháp quốc tế.

"Với việc công bố nghiên cứu mới nhất này, Hoa Kỳ một lần nữa kêu gọi CHND Trung Hoa tuân thủ các yêu sách hàng hải của mình với luật pháp quốc tế như được phản ánh trong Công ước Luật Biển, tuân thủ quyết định của Tòa trọng tài trong phán quyết ngày 12 tháng 7, 2016, tại Trọng tài Biển Đông, và chấm dứt các hoạt động cưỡng chế và trái pháp luật của mình ở Biển Đông", Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ tuyên bố.

Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ cho biết, nghiên cứu đưa ra trường hợp chi tiết nhất của họ chống lại các yêu sách "trái pháp luật" của Bắc Kinh ở Biển Đông, từ chối cả cơ sở địa lý và lịch sử cho bản đồ rộng lớn, gây chia rẽ của họ.

Trong tài liệu nghiên cứu dài 47 trang, Cục Đại dương và Môi trường Quốc tế và Khoa học của Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết Trung Quốc không có cơ sở theo luật pháp quốc tế đối với những tuyên bố khiến Bắc Kinh tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông với Philippines, Việt Nam và các quốc gia Đông Nam Á khác.

“Ảnh hưởng tổng thể của những yêu sách hàng hải này là việc CHND Trung Hoa tuyên bố chủ quyền một cách bất hợp pháp hoặc một số hình thức độc quyền tài phán đối với hầu hết Biển Đông", tài liệu nêu.

"Những tuyên bố này làm suy yếu nghiêm trọng chế độ pháp quyền trên các đại dương và nhiều quy định được công nhận rộng rãi của luật pháp quốc tế được phản ánh trong Công ước của Liên hợp quốc về luật biển năm 1982".

Các tàu nạo vét của Trung Quốc được cho là có chủ đích ở vùng biển xung quanh Đá Vành Khăn thuộc quần đảo Trường Sa (Việt Nam) ở Biển Đông, tháng 5/2015. Ảnh: Hải quân Hoa Kỳ / Handout qua Reuters

Công bố nghiên cứu, một tuyên bố của Bộ Ngoại giao Mỹ một lần nữa kêu gọi Bắc Kinh "ngừng các hoạt động trái pháp luật và cưỡng chế ở Biển Đông".

Bài báo là bản cập nhật của một nghiên cứu năm 2014 tranh chấp tương tự về cái gọi là "đường chín đoạn" tạo cơ sở cho phần lớn lập trường của Bắc Kinh.

Năm 2016, một tòa án quốc tế đã đứng về phía Philippines trong các khiếu nại về các tuyên bố của Trung Quốc. Bắc Kinh đáp lại bằng cách đưa ra những lý lẽ mới, bao gồm cả việc nói rằng Trung Quốc có "quyền lịch sử" đối với khu vực này.

Tài liệu của Bộ Ngoại giao Mỹ cho rằng những tuyên bố dựa trên lịch sử như vậy là "không có cơ sở pháp lý" và Trung Quốc đã không đưa ra chi tiết cụ thể.

Nó cũng đưa ra các lý do địa lý cho các tuyên bố của Trung Quốc, nói rằng hơn 100 địa điểm mà Bắc Kinh nêu bật ở Biển Đông bị nhấn chìm bởi nước khi thủy triều lên và do đó "vượt quá giới hạn hợp pháp của lãnh hải của bất kỳ quốc gia nào".

Bắc Kinh viện dẫn các đặc điểm địa lý như vậy để tuyên bố chủ quyền đối với bốn "nhóm đảo", mà nghiên cứu của Bộ Ngoại giao cho rằng không đáp ứng các tiêu chí về đường cơ sở theo công ước của Liên Hợp Quốc.

Vào năm 2020, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo khi đó đã rõ ràng ủng hộ các tuyên bố chủ quyền của các quốc gia Đông Nam Á ở Biển Đông. Biển Đông là nơi có các mỏ dầu khí có giá trị và các tuyến đường vận chuyển, và các nước láng giềng của Bắc Kinh thường xuyên lên tiếng lo ngại rằng người hàng xóm khổng lồ của họ đang tìm cách mở rộng phạm vi hoạt động.

Mỹ Hương